Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΟ σχεδιασμός της αστικής κινητικότητας, ο τρόπος δηλαδή που οι κάτοικοι των πόλεων μετακινούνται στην καθημερινότητά τους, έχει αναδειχθεί εδώ και 10ετίες σε σημαντική πρόκληση. Οι πόλεις πρέπει να παρέχουν οικονομικά προσιτές, βιώσιμες και αποτελεσματικές μεταφορές, εξασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, και ποιότητα του αέρα που αναπνέουν οι κάτοικοί της. Και μπορεί ένας τρόπος να είναι οι απαγορεύσεις, ένας άλλος, όμως, είναι οι νέες τεχνολογίες. Από τα ηλεκτρικά οχήματα έως τα αεροταξί, όλα είναι στο τραπέζι.
Το παράδειγμα της Βαρκελώνης
Ζώνες χαμηλών εκπομπών, μείωση των οχημάτων και εξηλεκτρισμός του λιμανιού, είναι το σχέδιο της Βαρκελώνης για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων της.
Σύμφωνα με νέα μελέτη, που επικαλείται το Euronews η μείωση της κυκλοφορίας στη Βαρκελώνη κατά 25% θα απέτρεπε 200 πρόωρους θανάτους ετησίως. Η ισπανική πόλη έχει την υψηλότερη πυκνότητα αυτοκινήτων στην ΕΕ με σχεδόν 6.000 οχήματα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η μείωση των μηχανών εσωτερικής καύσης δεν είναι εύκολο κατόρθωμα, αλλά η νέα έρευνα του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) δείχνει τη σωτήρια διαφορά που θα έκανε.
Οι ερευνητές συνεργάστηκαν με το Barcelona Supercomputing Center-Centro Nacional de Supercomputación (BSC-CNS), το οποίο έχει αναπτύξει μια τεχνολογία για τη μοντελοποίηση των κυκλοφοριακών εκπομπών σε όλη την πόλη και των επακόλουθων επιπέδων ρύπανσης.
Σύμφωνα με το κυρίαρχο σενάριο, η μείωση κατά 25% του αριθμού των ιδιωτικών αυτοκινήτων στους δρόμους θα οδηγούσε σε μείωση των επιπέδων NO2 κατά 17,6%, αποτρέποντας 199 θανάτους ετησίως.
Σημαντική πηγή ρύπανσης για την πόλη, αποτελεί και το λιμάνι της, με τις θαλάσσιες μετακινήσεις να συμβάλλουν κατά περίπου 7% της θνησιμότητας που σχετίζεται με το ΝΟ2 στη Βαρκελώνη.
Ο φορέας του λιμανιού σχεδιάζει τον εξηλεκτρισμό στις αποβάθρες μέχρι το 2030 πρωτοβουλία που σε συνδυασμό με τη μείωση της ιδιωτικής οδικής κυκλοφορίας κατά 25%, θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων NO2 κατά 19,4% και 228 θάνατοι που θα μπορούσαν να αποφευχθούν ετησίως.
Πέρυσι, η καταλανική πρωτεύουσα πέτυχε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ διοξειδίου του αζώτου. Οι αρχές απέδωσαν τη βελτίωση αυτή σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την αύξηση της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς.
Οι ζώνες χαμηλών εκπομπών συνέβαλαν επίσης στον περιορισμό της ρύπανσης, περιορίζοντας την πρόσβαση ορισμένων ρυπογόνων οχημάτων σε μεγάλα τμήματα της πόλης.
Επίσης, στο πλαίσιο του Σχεδίου Αστικής Κινητικότητας, η δημιουργία «σούπερ μπλοκ» έχει κερδίσει το θαυμασμό των πολεοδόμων σε όλο τον κόσμο. Αυτό το σχέδιο ομαδοποιεί εννέα οικοδομικά τετράγωνα και τα κλείνει στη διαμπερή κυκλοφορία, σχεδιάζοντας χώρους παιχνιδιού και πρασίνου προκειμένου να γεμίσουν τους χώρους αυτούς.
Ωστόσο, η Βαρκελώνη πρέπει ακόμη να κινηθεί ταχύτερα στην εξυγίανση των δρόμων και του αέρα της.
Παρίσι: Απαγόρευση κυκλοφορίας σε επιπλέον 500 οδούς
Το μπλόκο στα αυτοκίνητα φαίνεται ότι αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Οι κάτοικοι του Παρισιού αποφάσισαν, μέσω δημοψηφίσματος, να κλείσουν για τα αυτοκίνητα ακόμη 500 δρόμους της πόλης, ανοίγοντας χώρο για πεζούς, ποδηλάτες και πράσινο. Το σχέδιο θα οδηγήσει επίσης στην κατάργηση του 10% των σημερινών θέσεων στάθμευσης στο Παρίσι, ενώ από το 2020 μέχρι σήμερα 300 δρόμοι έχουν επίσης φυτευτεί αφού «άδειασαν» από αυτοκίνητα, όπως αναφέρει το Bloomberg.
Η πρωτοβουλία θα συνεχίσει να αλλάζει το πρόσωπο και τον χαρακτήρα μιας πόλης που έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα μείωσης της κυριαρχίας του αυτοκινήτου, δίνοντας έμφαση στις δημόσιες συγκοινωνίες και τις ενεργές μετακινήσεις. Στόχος είναι να πεζοδρομηθούν πέντε έως οκτώ δρόμοι ανά γειτονιά, με τους ντόπιους να ερωτώνται αυτή την άνοιξη για να καθορίσουν ποιοι δρόμοι θα ήταν οι καταλληλότεροι, και με μέσο προϋπολογισμό 500.000 ευρώ ανά δρόμο.
Οι Παριζιάνοι θα έχουν μια αρκετά σαφή ιδέα για το τι να περιμένουν από τους νέους πράσινους δρόμους τους από το παράδειγμα των 300 που έχουν ήδη παραδοθεί από το 2020. Εστιάζοντας σε δρόμους κοντά σε σχολεία, τα σχέδια αυτά συνήθως αφαιρούν λωρίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων καθώς και θέσεις στάθμευσης και τις αντικαθιστούν με ένα μείγμα από πλακόστρωτα και φυτεμένους χώρους, με τάση προς μια γενική αναλογία δύο τρίτων πεζοδρόμησης και ενός τρίτου φύτευσης. Βασιζόμενοι σε προηγούμενες πράσινες αναπλάσεις μεγάλων αστικών κέντρων, οι στόχοι αυτών των μετατροπών είναι πολλαπλοί. Σκοπός τους είναι να μειώσουν τη ρύπανση, να ενθαρρύνουν το περπάτημα και την ποδηλασία από και προς το σχολείο, να μειώσουν το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας με την εισαγωγή πρασίνου και να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα στις πλημμύρες με την αντικατάσταση των αδιαπέρατων επιφανειών με ανοιχτό έδαφος που μπορεί να απορροφήσει περισσότερη βροχή.
Πώς θα είναι οι μετακινήσεις στις πόλεις του μέλλοντος
Και μπορεί τα παραπάνω παραδείγματα σε Βαρκελώνη και Παρίσι να αποτελούν ένα κάποιο βήμα για βελτίωση της ποιότητας της καθημερινότητας και ενίσχυση της στροφής στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τις εναλλακτικές λύσεις, ωστόσο, δεν διαμορφώνουν μόνο αυτές τις πόλεις του μέλλοντος.
Οι νέες τεχνολογίες βρίσκονται στο επίκεντρο της αστικής κινητικότητας και το μέλλον έχει αρχίσει να γίνεται ορατό. Τρεις πόλεις – το Σαν Φρανσίσκο, η Σιγκαπούρη και το Ελσίνκι – χρησιμεύουν ως πρότυπα στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, καθιστώντας την πράσινη ενέργεια προτεραιότητα και προετοιμάζοντας τα αυτοκινούμενα οχήματα και τα αεροταξί, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
- Τεχνητή Νοημοσύνη και Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς είναι μακράν ο πιο προσιτός και βιώσιμος τρόπος μετακίνησης, και η κίνηση των επιβατών αυξάνεται συνεχώς. Η Σιγκαπούρη επενδύει στα βασικά, όπως την επέκταση του σιδηροδρόμου 360 χιλιομέτρων που θα ολοκληρωθεί στις αρχές της δεκαετίας του 2030, παράλληλα, όμως, χρησιμοποιεί νέες λύσεις τεχνητής νοημοσύνης και αυτόνομες λύσεις στα συστήματα δημόσιων μεταφορών.
Τον Ιούνιο του 2024, ο φορέας δημόσιων συγκοινωνιών της Σιγκαπούρης ξεκίνησε τη λειτουργία κέντρου καινοτομίας με τη συμμετοχή επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών και υπηρεσιών προκειμένου να ενισχύσει τα δίκτυα μέσων μαζικής μεταφοράς. Το κέντρο παρήγαγε ήδη γενετικά πρόσθετα AI σε ορισμένους σταθμούς δημόσιων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένου ενός βοηθού που μπορεί να μεταφράσει προφορικές και γραπτές λέξεις σε νοηματική γλώσσα και ενός chatbot που μπορεί να βοηθήσει τους επιβάτες με ταξιδιωτικά ερωτήματα.
Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να ενθαρρύνουν την επιβατική κίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς και να βοηθήσουν τις πόλεις να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση.
- Βιώσιμη κινητικότητα με πράσινη ενέργεια
Ακόμα και αν διαθέτουν ένα υγιές μείγμα τρόπων μετακίνησης με ηλεκτρικά οχήματα, δημόσιες συγκοινωνίες και μικροκινητικότητα, οι περισσότερες πόλεις δεν μπορούν να επιτύχουν τους κλιματικούς τους στόχους χωρίς ένα ενεργειακό δίκτυο χαμηλών εκπομπών άνθρακα, σύμφωνα με ανάλυση του Oliver Wyman Forum.
Η πρωτεύουσα της Φινλανδίας, το Ελσίνκι, που ηγείται στον δείκτη βιώσιμης κινητικότητας σύμφωνα με την έρευνα του Oliver Wyman Forum και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, διπλασιάζει την ουδέτερη ως προς τον άνθρακα ενέργεια. Τοπική ενεργειακή εταιρεία επενδύει σε μια πρώτη στο είδος της πράσινη μονάδα παραγωγής υδρογόνου. Αυτό που καθιστά το εργοστάσιο μοναδικά ενεργειακά αποδοτικό είναι ότι το υδρογόνο παράγεται με αιολική και ηλιακή ενέργεια, ενώ η απορριπτόμενη θερμότητα κατά τη διαδικασία παραγωγής θα χρησιμοποιείται στο δίκτυο θέρμανσης του Ελσίνκι.
- Έρχονται αυτοκινούμενα οχήματα και αεροταξί
Οι πόλεις θα πρέπει να εξετάσουν τη χρήση νέων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και να καταστήσουν τις υπηρεσίες κινητικότητας πιο προσιτές και προσβάσιμες. Τα αυτοκινούμενα ταξί, για παράδειγμα, έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν το κόστος των διαδρομών, τα αυτόνομα τρένα και λεωφορεία μπορούν να καταστήσουν τις δημόσιες συγκοινωνίες πιο αποτελεσματικές και τα αεροταξί μπορούν να ανακουφίσουν την οδική κυκλοφορία.
Το Σαν Φρανσίσκο ενθαρρύνει την καινοτομία επιτρέποντας στους παρόχους κινητικότητας να δοκιμάζουν τις τεχνολογίες τους στους δρόμους της πόλης. Τον Αύγουστο του 2023, η πόλη επέτρεψε για πρώτη φορά τη λειτουργία εμπορικών ρομποταξί. Στο μεταξύ, ορισμένες εταιρείες έχουν ανακοινώσει σχέδια για το άνοιγμα δικτύων εναέριας κινητικότητας που θα μπορούσαν να φέρουν ηλεκτρικά αεροσκάφη κάθετης απογείωσης και προσγείωσης στο Σαν Φρανσίσκο μέχρι το τέλος του 2025. Τα προτεινόμενα δίκτυα μπορούν να συνδέσουν πόλεις σε όλη την περιοχή του κόλπου, όπως το νότιο Σαν Φρανσίσκο, τη Νάπα, το Όκλαντ, το Σαν Χοσέ και το Λίβερμορ, με στόχο τη μείωση του χρόνου ταξιδιού σε 10 έως 20 λεπτά, από μία έως δύο ώρες με το αυτοκίνητο.
Άλλες πόλεις αναπτύσσουν επίσης αυτές τις τεχνολογίες. Το 2024, η Σαγκάη χορήγησε τέσσερις άδειες σε εταιρείες να παραλαμβάνουν επιβάτες με ρομποταξί, ενώ μια υπηρεσία αεροταξί άρχισε να λειτουργεί εμπορικά. Το Πεκίνο χορήγησε ομοίως άδειες σε διάφορους παρόχους ρομποταξί για δρομολόγια μεταξύ αστικών περιοχών και του διεθνούς αεροδρομίου Beijing Daxing.
Αν δεν αγκαλιάσουν τις νέες τεχνολογίες, οι πόλεις δεν θα μείνουν απλώς πίσω αλλά θα κινδυνεύσουν να χάσουν την ανάπτυξη που έρχεται στον κλάδο της κινητικότητας. Οι τομείς των προηγμένων συστημάτων υποβοήθησης οδηγού και των αεροταξί αναμένεται να φτάσουν σε συνδυασμένα έσοδα 314,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2035, σύμφωνα με ανάλυση του Oliver Wyman Forum. Πρόκειται για μια αλματώδη άνοδο από τα συνδυασμένα έσοδα του 2023 ύψους 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Όσοι υιοθετούν αυτές τις υπηρεσίες μπορούν να δημιουργήσουν ένα τοπικό επιχειρηματικό οικοσύστημα που προσελκύει και δημιουργεί μια πελατειακή βάση. Πάνω από το 40% των καταναλωτών δηλώνουν ότι θα χρησιμοποιούσαν σίγουρα ή πιθανώς ένα ρομποταξί, ενώ το 39% δήλωσε το ίδιο για τα αεροταξί, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του Oliver Wyman Forum που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2024.
Η βιωσιμότητα, η οικονομική προσιτότητα και η προσβασιμότητα αποτελούν το κλειδί για να γίνουν οι πόλεις ελκυστικοί τόποι για να ζει και να εργάζεται κανείς. Όσοι συνεργάζονται με τον ιδιωτικό τομέα και υιοθετούν νέες, καινοτόμες λύσεις για την κινητικότητα μπορούν να παραμείνουν ανταγωνιστικοί για μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον.
