Πηγή Εικόνας: wikimedia commonsΤο γλυκό νερό είναι ένα αναγκαίο αγαθό για τον άνθρωπο, τη φύση, τη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας, ωστόσο, σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, ο κρίσιμος αυτός πόρος απειλείται από πολλαπλές κρίσεις.
Η λειψυδρία είναι διαδεδομένη ιδιαίτερα στη νότια Ευρώπη, με περίπου το 30% του πληθυσμού να ζει σε περιοχές με μόνιμη υδατική πίεση και έως και το 70% σε περιοχές με εποχιακή θερινή πίεση. Η γεωργία, η δημόσια ύδρευση και ο τουρισμός ασκούν σημαντική πίεση στους πόρους γλυκού νερού στην περιοχή αυτή.
Ωστόσο, η λειψυδρία επεκτείνεται πέρα από τη νότια Ευρώπη, επηρεάζοντας διάφορες λεκάνες απορροής ποταμών σε ολόκληρη την ΕΕ, όπου η πυκνότητα του αστικού πληθυσμού και η άντληση νερού για τη δημόσια παροχή, την ενέργεια και τη βιομηχανία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι ξηρασίες έχουν επίσης αυξηθεί σε συχνότητα και σοβαρότητα, επηρεάζοντας την εποχιακή διαθεσιμότητα νερού.
Η λειψυδρία επηρέασε το 34% της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια τουλάχιστον μιας περιόδου το 2022. Παρά τη μείωση της υδροληψίας κατά 19% στην ΕΕ μεταξύ 2000 και 2022, δεν υπήρξε συνολική μείωση της έκτασης που επηρεάζεται από συνθήκες λειψυδρίας. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση έχει ενταθεί από το 2010.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να εντείνει τις εποχικές διακυμάνσεις της διαθεσιμότητας γλυκού νερού στην Ευρώπη. Τα φαινόμενα ξηρασίας είναι επίσης πιθανό να αυξηθούν περαιτέρω σε συχνότητα, ένταση και επιπτώσεις. Δεδομένων αυτών των παραγόντων και της επιδεινούμενης τάσης από το 2010, η μείωση της λειψυδρίας έως το 2030 φαίνεται απίθανη.
Η Κύπρος και η Μάλτα αντιμετώπισαν τις πιο σημαντικές συνθήκες λειψυδρίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, σε εποχιακή κλίμακα. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ρουμανία αντιμετώπισαν λειψυδρία ιδιαίτερα την άνοιξη και το καλοκαίρι. Η Μάλτα αντιμετωπίζει τις μόνιμες συνθήκες λειψυδρίας εν μέρει λόγω των φυσικών υδροκλιματικών συνθηκών της. Μεταξύ των χωρών μελών του ΕΟΧ, η Τουρκία αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ειδικότερα, για την Αθήνα, στα τέλη Οκτωβρίου ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης είχε προειδοποιήσει ότι «βρισκόμαστε σε πορτοκαλί συναγερμό, αν δεν βρέξει επαρκώς και δεν αναλάβουμε καμιά πρωτοβουλία, θα υπάρξει πρόβλημα επάρκειας νερού σε τρία με τέσσερα χρόνια»,
Γενικά, οι συνθήκες λειψυδρίας εντείνονται μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου στις περισσότερες χώρες. Αυτό προκαλείται από τον συνδυασμό ξηρού καιρού, των μειωμένων ροών και των αυξημένων απολήψεων για την αρδευόμενη γεωργία, τον τουρισμό και άλλες κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων.
Φεύγοντας από την γειτονιά μας, το πρόβλημα πιέζει παγκοσμίως σημαντικούς πληθυσμούς σε όλες τις ηπείρους. Τα στατιστικά στοιχεία γύρω από το γλυκό νερό μιλούν από μόνα τους:
Πάνω από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό.
Η διάρροια που προκαλείται από το βρώμικο νερό και την κακή υγιεινή σκοτώνει ένα παιδί κάτω των πέντε ετών σχεδόν κάθε δύο λεπτά.
Τρία στα δέκα σχολεία παγκοσμίως δεν διαθέτουν βασική υπηρεσία ύδρευσης.
Το 2021, περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το νερό. Αυτό αναμένεται να επιδεινωθεί ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης του πληθυσμού.
Ο κόσμος δεν θα επιτύχει βιώσιμη διαχείριση των υδάτων μέχρι το 2049.
Γιατί είναι σημαντική η Παγκόσμια Ημέρα Νερού
Μία σημαντική αφορμή για να συνειδητοποιούμε τη σημασία του γλυκού νερού είναι και η Παγκόσμια Ημέρα Νερού που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 22 Μαρτίου.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Νερού, «Διατήρηση των παγετώνων», υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη προστασίας των παγετώνων, καθώς το γρήγορο λιώσιμό τους απειλεί την ασφάλεια του νερού, τα οικοσυστήματα και τα μέσα διαβίωσης, απαιτώντας συλλογική παγκόσμια και τοπική δράση, σύμφωνα και με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
«Οι παγετώνες μπορεί να συρρικνώνονται, αλλά δεν μπορούμε να συρρικνωθούμε από τις ευθύνες μας … Η δράση φέτος είναι κρίσιμη. Κάθε χώρα πρέπει να καταρτίσει ισχυρά εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα, ευθυγραμμισμένα με τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου», υπενθυμίζει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού γιορτάζεται από το 1993 για να αναδείξει το έργο που απομένει για να εξασφαλιστεί ότι όλοι στη Γη θα έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι «οι ιστορικοί ρυθμοί προόδου θα πρέπει να διπλασιαστούν» για να επιτύχει ο κόσμος την καθολική κάλυψη των βασικών υπηρεσιών πόσιμου νερού μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
