Πηγή Εικόνας: απε - μπεΠριν από την εφεύρεση του ηλεκτρισμού, η ανθρώπινη δραστηριότητα ήταν σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένη με το φως της ημέρας και αυτός ο φυσικός ρυθμός είναι κωδικοποιημένος σε όλα τα έμβια όντα, από τους ανθρώπους μέχρι τα φυτά.
Μετά τον λαμπτήρα πυρακτώσεως, την πατέντα που εισήγαγε ο Τόμας Έντισον το 1880, ο ηλεκτρικός φωτισμός μπήκε στα σπίτια του ανεπτυγμένου κόσμου. Από τα μέσα του εικοστού αιώνα φωτίζουμε τα σπίτια, τα γραφεία και τους δρόμους μας σε σημείο που ένα έγγραφο του 2016 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η νυχτερινή φωτορύπανση καλύπτει σχεδόν το 80% του πλανήτη. Με την αυξανόμενη τεχνολογική πρόοδο και την αστικοποίηση, η νύχτα συνεχίζει να γίνεται όλο και πιο φωτεινή και οι τεχνητά φωτισμένες περιοχές του κόσμου αυξάνονται με ετήσιο εκτιμώμενο ρυθμό 2,2%.
Και αυτή η δραματική απομάκρυνση από τους φυσικούς κύκλους φωτός επηρεάζει την άγρια ζωή, τη βιοποικιλότητα, την ανθρώπινη υγεία και την παγκόσμια ενεργειακή απόδοση.
Τι είναι η φωτορύπανση;
Ενώ ένας ευρέως αποδεκτός ορισμός της φωτορύπανσης είναι το φως που παράγεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και δυσχεραίνει τη νυχτερινή παρατήρηση του ουρανού, όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι ο αντίκτυπος είναι πολύ μεγαλύτερος από την παρεμπόδιση της παρατήρησης των άστρων.
Το πόσο σκοτεινός είναι ο νυχτερινός ουρανός επηρεάζει την άγρια ζωή, συμπεριλαμβανομένων των νυχτερίδων, των αποδημητικών πτηνών και των εντόμων. Η φωτορύπανση απειλεί την υγεία και τους φυσικούς κύκλους των ανθρώπων, σπαταλά ενέργεια και χρήματα και διαταράσσει τα οικοσυστήματα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Γιατί αποτελεί πρόβλημα η φωτορύπανση;
Οι συνέπειες της φωτορύπανσης είναι εκτεταμένες και μπορούν να θέσουν σε σοβαρούς κινδύνους πολλές πτυχές της ζωής στη Γη. Ακολουθούν μερικές από τις συσχετίσεις που είναι αποδεδειγμένες ή βρίσκονται υπό διερεύνηση:
- Η φωτορύπανση διακόπτει τα μοτίβα της άγριας ζωής και βλάπτει τη βιοποικιλότητα
Μελέτες δείχνουν ότι τα πουλιά, οι νυχτερίδες και τα έντομα είναι μεταξύ εκείνων που επηρεάζονται από τη φωτορύπανση.
Τα αποδημητικά πουλιά βασίζονται στο φυσικό φως για την καθοδήγησή τους και οι διακοπές μπορούν να οδηγήσουν σε συγκρούσεις και λανθασμένη πλοήγηση στα μακρινά τους ταξίδια. Οι θαλάσσιες χελώνες μπερδεύουν το τεχνητό φως με το φως του φεγγαριού και απομακρύνονται από τον ωκεανό, με εκατομμύρια εκκολαπτόμενα μικρά να πεθαίνουν με αυτόν τον τρόπο κάθε χρόνο.
Το τεχνητό φως διαταράσσει τους νυκτόβιους σκώρους και μπορεί να έχει μειώσει τον αριθμό των κάμπιων κατά το ήμισυ, σύμφωνα με άλλη μελέτη. Ενώ αρκεί και το στιγμιαίο φως των οχημάτων για να διαταραχθεί το ζευγάρωμα των πυγολαμπίδων. Και αυτό μπορεί εμάς να μας φαίνεται αδιάφορο, ωστόσο, επηρεάζει τα ζώα που τρέφονται με αυτές.
Το υπερβολικό φως μπορεί επίσης να επηρεάσει τις συνήθειες και τους αναπαραγωγικούς κύκλους των νυχτερίδων.
Τα πρότυπα και οι συνήθειες άλλων ζώων που δραστηριοποιούνται τη νύχτα – όπως κουκουβάγιες, ασβοί, ποντίκια και βάτραχοι – επηρεάζονται επίσης. Για παράδειγμα, επηρεάζονται τα ζώα που χρησιμοποιούν την κάλυψη της νύχτας για να κυνηγήσουν ή να κρυφτούν, διαταράσσοντας το τροφικό πλέγμα. Έχει αποδειχθεί ότι οι νυχτερίδες αποφεύγουν τις φωτισμένες περιοχές επειδή εκτίθενται σε θηρευτές όπως οι κουκουβάγιες.
Οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στα ζώα της ξηράς – τα ψάρια προσαρμόζουν επίσης τη συμπεριφορά τους ως απάντηση στο φως, για παράδειγμα μετακινούνται σε βαθύτερα νερά.
- Η φωτορύπανση συνδέεται με κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία
Οι άνθρωποι δεν εξαιρούνται από την επίδραση που έχει το τεχνητό φως στα ζώα, καθώς μελέτες δείχνουν ότι διαταράσσει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού, παρεμποδίζοντας τους κύκλους ύπνου.
Το χειρότερο είναι ότι το τεχνητό φως βρέθηκε σε μια μελέτη να «συσχετίζεται σημαντικά για όλες τις μορφές καρκίνου», συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του πνεύμονα, του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη ξεχωριστά.
«Θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τον περιορισμό του τεχνητού φωτισμού τη νύχτα στις κυριότερες πόλεις σε όλο τον κόσμο, αλλά και μέσα στα σπίτια», έγραψαν οι συγγραφείς μιας άλλης μελέτης.
- Το φως τη νύχτα είναι μία σπατάλη ενέργειας και χρημάτων, ενώ συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή
Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ένας από τους ευκολότερους τρόπους για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Το να αφήνετε αναμμένα τα φώτα – για παράδειγμα, σε γραφεία ή καταστήματα μετά το πέρας του ωραρίου – ονομάζεται «υπερβολικός φωτισμός» και ο περιορισμός του είναι ένας από τους ευκολότερους τρόπους για να μειώσετε τη φωτορύπανση και να εξοικονομήσετε ενέργεια.
Μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξε ότι τα φώτα των πόλεων μειώνουν τον νυχτερινό καθαρισμό της ατμόσφαιρας και τους τρόπους απομάκρυνσης των οξειδίων του αζώτου.
Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ Nature Positive: Leaders’ Insights for the Transition in Cities συζητά τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις προκλήσεις της αστικοποίησης και τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον. Επισημαίνει το ρόλο που διαδραματίζουν οι ιδιωτικοί φορείς και η κοινωνία των πολιτών στη διασφάλιση ότι η αστική ανάπτυξη γίνεται σε αρμονία με τη φύση.
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για τη φωτορύπανση;
Τα καλά νέα είναι ότι η φωτορύπανση είναι αναστρέψιμη – και αυτό τη διαφοροποιεί από πολλές άλλες μορφές ρύπανσης.
Η Διεθνής Ένωση Σκοτεινού Ουρανού έχει απευθύνει τις εξής συστάσεις:
- Μειώστε τη χρήση του φωτός, εγκαθιστώντας το μόνο εκεί όπου πραγματικά χρειάζεται και στη χαμηλότερη δυνατή φωτεινότητα.
- Χρησιμοποιήστε χειριστήρια όπως ροοστάτες, χρονοδιακόπτες και αισθητήρες κίνησης για να κάνετε τα φώτα όσο το δυνατόν πιο αποδοτικά.
- Χρησιμοποιήστε ασπίδες για να κατευθύνετε το φως προς το έδαφος, μειώνοντας την αντανάκλαση.
- Χρησιμοποιήστε φώτα θερμού χρώματος όπου είναι δυνατόν.
«Σε αντίθεση με πολλά άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος, η επίλυση της φωτορύπανσης είναι απλή, εξοικονομεί χρήματα και προσφέρει άμεσα αποτελέσματα», λέει ο Ruskin Hartley, εκτελεστικός διευθυντής της International Dark-Sky Association.
