Πηγή Εικόνας: Wikimedia

Παγκοσμίως τα αστικά κέντρα βρίσκονται σε σημείο καμπής. Η αστικοποίηση ασκεί πίεση στις υπάρχουσες υποδομές, ενώ το κόστος και η πολυπλοκότητα της παροχής κρίσιμων υπηρεσιών συνεχίζουν να αυξάνονται.

Η ανησυχία είναι ιδιαίτερα έντονη για τους ιδιοκτήτες, τους επενδυτές, τους διαχειριστές και τους χρήστες του δομημένου περιβάλλοντος. Το παραγόμενο εισόδημα από ακίνητα ανέρχεται σε περισσότερα από 62 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, ενώ πάνω από το 19% αυτών ανήκουν σε θεσμικούς επενδυτές, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Περίπου το 58% αυτής της αξίας βρίσκεται σε 40 μητροπολιτικές περιοχές, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία των πόλεων ως αποθήκη παγκόσμιου πλούτου και την ανάγκη προστασίας της αξίας μέσω επενδύσεων και αναπλάσεων.

Οι παραδοσιακές προσεγγίσεις για τον χειρισμό της αστικοποίησης και της ανάπτυξης θα πρέπει να προσαρμοστούν εάν οι πόλεις θέλουν να επιτύχουν την υλοποίηση τολμηρών σχεδίων για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Αντιμετώπιση της αστικής ανάπτυξης

Οι στρατηγικές για την αντιμετώπιση της αστικής ανάπτυξης εντάσσονται παραδοσιακά σε δύο συμπληρωματικές κατευθύνσεις: τις ρυθμιστικές και τις επενδυτικές.

Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στη ρύθμιση επικεντρώνονται συνήθως στη δημιουργία πιο ευέλικτων πολιτικών χρήσης γης, στην επιτάχυνση του χρόνου από την αίτηση μέχρι την υλοποίηση και στην απλούστευση και τυποποίηση των πλαισίων υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας. Ο εγγενής πολιτικός χαρακτήρας τους παρουσιάζει μια πρόσθετη επιπλοκή, καθώς οι πόλεις, ακόμη και οι χώρες, προσπαθούν να αυξήσουν σημαντικά τους στόχους παραγωγής κατοικιών και ταυτόχρονα να εξορθολογίσουν τις διαδικασίες σχεδιασμού.

Οι προσεγγίσεις που βασίζονται σε επενδύσεις περιλαμβάνουν συνήθως την κατασκευή νέων υποδομών ή την αναβάθμιση των υφιστάμενων μέσω ενός συνδυασμού δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων. Αυτό περιλαμβάνει επενδύσεις στις δημόσιες μεταφορές, την ενέργεια, το νερό και τις τηλεπικοινωνίες, παράλληλα με βελτιώσεις στους δημόσιους χώρους και στην καθημερινότητα των κατοίκων, των εργαζομένων και των επισκεπτών.

Ωστόσο, τα υψηλότερα επιτόκια σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος εργασίας και υλικών, δυσχεραίνουν την έγκαιρη και εντός προϋπολογισμού υλοποίηση όλο και πιο σύνθετων έργων.

Όμως, οι πόλεις είναι ανθεκτικές και πολλές από αυτές πρωτοπορούν σε καινοτόμες λύσεις για την κάλυψη των πιο πιεστικών αναγκών τους. Είναι σημαντικό ότι οι στρατηγικές αυτές συνδυάζουν στοιχεία τόσο από τη ρυθμιστική όσο και από την επενδυτική προσέγγιση για την επίτευξη υψηλότερων αποδόσεων των επενδύσεων, επιταχύνοντας παράλληλα την παράδοση κρίσιμων υποδομών και ακινήτων.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί τρεις νέες ομάδες πολιτικών: έτοιμες σχεδιαστικές λύσεις, εναλλακτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης και βελτιστοποίηση του σχεδιασμού με ψηφιακές εφαρμογές. Η συνδυασμένη εφαρμογή αυτών των προσεγγίσεων μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη για το δομημένο περιβάλλον, να βοηθήσει τις αρχές των πόλεων στην επίτευξη γενικών στρατηγικών στόχων και να ανοίξει ευκαιρίες προκειμένου ο τομέας των ακινήτων να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις.

Τρία παραδείγματα εφαρμογής:

  • Οι έτοιμες σχεδιαστικές λύσεις χαρακτηρίζονται από τα συμπιεσμένα χρονοδιαγράμματα παράδοσης των έργων και τη μειωμένη πολυπλοκότητα του σχεδιασμού, οδηγώντας σε ταχύτερη αύξηση της προσφοράς κατοικιών. Το «βιβλίο προτύπων» της κυβέρνησης της Νέας Νότιας Ουαλίας είναι ένα αξιοσημείωτο πρόσφατο παράδειγμα. Σε συνεργασία με αρχιτέκτονες, οι υπηρεσίες σχεδιασμού και ανάπτυξης της πολιτείας επέλεξαν έξι νικηφόρα σχέδια για κατοικίες μεσαίου και χαμηλού ύψους που πληρούν τα πρότυπα αρχιτεκτονικής ποιότητας, ενεργειακής απόδοσης και μειωμένης κατανάλωσης νερού και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους κατασκευαστές για να αναλάβουν μια ταχεία διαδικασία έγκρισης. Σχεδιαστικές λύσεις όπως αυτές αποτελούν βασικό στοιχείο μιας πολύπλευρης προσέγγισης για την παροχή κατοικιών, η οποία περιλαμβάνει επίσης πιο ευέλικτες πολιτικές χρήσης γης και την επέκταση των δικτύων ταχείας μεταφοράς και των σχετικών υποδομών.
  • Εν μέσω ενός κλίματος αυξημένου ελέγχου γύρω από τα δημόσια οικονομικά, οι εναλλακτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης θεωρούνται ως αποτελεσματικό μέσο για την αξιοποίηση αχρησιμοποίητο ταμειακό απόθεμα που περιμένει να επενδυθεί («dry powder» capital). Το ελαφρύ μετρό REM του Μόντρεαλ – θυμίζει αρκετά το τραμ, είναι ηλεκτροκινούμενο και αυτοματοποιημένο – αποτελεί παράδειγμα των πλεονεκτημάτων των εναλλακτικών μηχανισμών χρηματοδότησης. Τα κεφάλαια προήλθαν μέσω ενός κλάδου του δημόσιου συνταξιοδοτικού ταμείου CDPQ.
  • Οι πόλεις εξετάζουν επίσης πώς οι νεότερες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην αξιοποίηση των δεδομένων τους για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων του σύνθετου σχεδιασμού. Μέσω των μοντέλων πόλεων σε πραγματικό χρόνο, γνωστών ως ψηφιακά δίδυμα και παρόμοιων τεχνολογιών, οι αρχές μπορούν να αναλύουν τις επιπτώσεις της μελλοντικής ανάπτυξης, να μοντελοποιούν σχεδόν άμεσα μια ποικιλία σεναρίων, να ενσωματώνουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και να καθιστούν τη διαδικασία σχεδιασμού πιο διαφανή. Η Σιγκαπούρη υπήρξε πρωτοπόρος σε αυτό μέσω της εφαρμογής Virtual Singapore. Εκτός από τον χωροταξικό σχεδιασμό, η Εικονική Σιγκαπούρη συμβάλλει στον εξορθολογισμό της διαχείρισης της πόλης, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με το δομημένο περιβάλλον και το ανθρώπινο κεφάλαιο για τις επιχειρήσεις και επιτρέποντας την ταχεία αντίδραση σε δημόσιες απειλές, όπως οι πλημμύρες.

Η καινοτόμος σκέψη, ο στοχευμένος σχεδιασμός και τα πλαίσια που επιτρέπουν στις πόλεις να αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα πολλαπλούς στόχους θα είναι θεμελιώδους σημασίας αν θέλουμε να επιτύχουμε τη διατήρηση της αξίας του δομημένου περιβάλλοντος. Με την προληπτική συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, οι πόλεις θα παραμείνουν γόνιμο έδαφος για την καινοτομία, την ευημερία και τον πολιτισμό και στο μέλλον.