Πηγή Εικόνας: Pixabay - Wikimedia Commons - KenueoneΝέα ρεκόρ αλλά και χαμηλές ταχύτητες στην ενεργειακή μετάβαση καταγράφει φέτος ο Δείκτης Ενεργειακής Μετάβασης (Energy Transition Index-ETI) που καταρτίζει κάθε χρόνο το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ για να καταγράφει παρακολουθεί την πρόοδο των χωρών στην πορεία προς την απανθρακοποίηση και τη στροφή σε καθαρές πηγές ενέργειας.
Η Ελλάδα κατέλαβε και φέτος την 37η θέση σε σύνολο 120 χωρών και διατηρήθηκε σταθερή στη διεθνή κατάταξη, σε σχέση με την αντίστοιχη έκθεση του 2023. Συνολικά, η βαθμολογία της χώρας μας στον διεθνή δείκτη είναι 60,5 και βρίσκεται λίγο πάνω από τον διεθνή μέσο όρο που είναι 56,5. Καλύτερη θέση από την Ελλάδα κατέλαβαν χώρες όπως η Βουλγαρία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Κόστα Ρίκα, το Βιετνάμ και η Πολωνία. Στον αντίποδα, η Ελλάδα ξεπέρασε την Ιταλία και την Ιρλανδία.
Ο βορράς της Ευρώπης κυριαρχεί στις πρώτες θέσεις του Δείκτη με πρώτη τη Σουηδία και ακολουθούν η Δανία, η Φινλανδία, η Ελβετία και η Γαλλία.
Όπως επισημαίνει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ η οικονομική αστάθεια, οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις και οι τεχνολογικές αλλαγές έχουν οδηγήσει σε επιβράδυνση του ρυθμού της μετάβασης.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση που καταρτίζεται σε συνεργασία με την Accenture, στις 107 από τις 120 χώρες που διενεργείται η έρευνα, σημειώθηκε πρόοδος στη διαδικασία ενεργειακής μετάβασης την τελευταία 10ετία.
Οι πρωτιές των χωρών της βόρειας Ευρώπης
Οι προηγμένες οικονομίες κατέχουν γενικά τις κορυφαίες επιδόσεις στον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης (ETI), με τη Σουηδία, τη Δανία, τη Φινλανδία και την Ελβετία να προηγούνται στην κατάταξη. Η Γαλλία, εν τω μεταξύ, μπήκε στις πέντε κορυφαίες επιδόσεις λόγω των αποτελεσματικών πολιτικών ενεργειακής απόδοσης, με αποτέλεσμα τη μείωση της ενεργειακής έντασης κατά 12%.
Οι 10 κορυφαίες χώρες αντιπροσωπεύουν μόνο το 2% του παγκόσμιου πληθυσμού και συμβάλλουν μόλις το 1% των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την ενέργεια, αλλά μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Βραζιλία έχουν επίσης σημειώσει σημαντική πρόοδο, σύμφωνα με την έκθεση.
Ενδεικτικά, η Κίνα παρήγγειλε τόση ηλιακή φωτοβολταϊκή (PV) χωρητικότητα το 2023 όσο ολόκληρος ο κόσμος το 2022. Εν τω μεταξύ, το μακροπρόθεσμο σχέδιο της Βραζιλίας για την υδροηλεκτρική ενέργεια και τα βιοκαύσιμα ήταν το κλειδί για την προσέλκυση επενδύσεων.
Τα κοινά χαρακτηριστικά των κορυφαίων επιδόσεων περιλαμβάνουν: ενισχυμένη ενεργειακή ασφάλεια μέσω διαφορετικών πηγών, βελτιωμένη ενεργειακή ένταση, αυξανόμενο μερίδιο καθαρής ενέργειας, μηχανισμός τιμολόγησης άνθρακα και υποστηρικτικό ρυθμιστικό περιβάλλον.
Η Εσθονία, η Αιθιοπία και ο Λίβανος καταγράφουν τις ταχύτερες βελτιώσεις τα τελευταία πέντε χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στην προτεραιότητα που δίνουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εκτός δικτύου για τη βελτίωση της πρόσβασης και της βιωσιμότητας.
Επιβράδυνση
Ωστόσο, στην έκθεση του 2024 καταγράφεται επιβράδυνση 0,22% στον τριετή σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR).
Σύμφωνα με την έκθεση, πέρα από την αυξημένη υιοθέτηση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, η απορρόφηση των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια δεν κινήθηκε με τον ρυθμό που απαιτείται προς τον στόχο του net zero έως το 2050, ιδίως όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, την ηλεκτροδότηση του συστήματος και την υιοθέτηση χαμηλών πηγών ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια έχουν οδηγήσει σε πιο σφιχτές αγορές ενέργειας και υψηλότερες τιμές, καθιστώντας δύσκολο για τις κοινότητες χαμηλότερου εισοδήματος και τις αναπτυσσόμενες χώρες να επενδύσουν σε βιώσιμες ενεργειακές λύσεις.
Επιπλέον, οι γεωπολιτικές εντάσεις έχουν επηρεάσει τον ρυθμό της μετάβασης για ορισμένες χώρες. Για παράδειγμα, η Γερμανία αύξησε την παραγωγή της με βάση τον άνθρακα κατά 35% το 2022, σε σύγκριση με το 2020, για να αντισταθμίσει τη μειωμένη εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ παρότι έχουν σημειώσει καλές επιδόσεις χάρη σε νόμους όπως αυτός για τη μείωση του πληθωρισμού, ο ρυθμός της μετάβασης συναντά εμπόδια εξαιτίας της καθυστέρησης στη σύνδεση έργων καθαρής ενέργειας στο δίκτυο.
Ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης
Συμπερασματικά, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε από ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, η έκθεση αναφέρει ότι υπάρχουν μεγάλα κενά στην δυναμική της μετάβασης. Καθώς σχεδόν το 85% των επενδύσεων σε υποδομές καθαρής ενέργειας πραγματοποιείται σε προηγμένες οικονομίες, υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη διεθνή υποστήριξη.
Κάθε χώρα βρίσκεται σε μια μοναδική κατάσταση – είτε πρόκειται για οικονομική κατάσταση, ενεργειακό μείγμα ή γεωγραφική θέση – που σημαίνει ότι δεν υπάρχει ενιαία καθολική απάντηση για την επίσπευση της ενεργειακής μετάβασης, προσθέτει η έκθεση. Ωστόσο, η επίτευξη ισορροπίας δικαιοσύνης, βιωσιμότητας και ασφάλειας είναι μια παγκόσμια επιταγή, παρά το γεγονός ότι μόνο 20 χώρες βελτίωσαν τη βαθμολογία τους και στις τρεις αυτές μετρήσεις το περασμένο έτος.
Ωστόσο, οι ψηφιακές καινοτομίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη αποτελούν μια τεράστια ευκαιρία για τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες ενέργειας, αναφέρει η έκθεση. Σύμφωνα με την έρευνα της Accenture, αυτές οι καινοτομίες μπορούν να αποφέρουν εξοικονόμηση άνω των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Ενώ αυτές οι τεχνολογίες θα απαιτήσουν επίσης αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, μπορούν να ενισχύσουν την παγκόσμια ενέργεια και ασφάλεια μέσω νέων επενδυτικών ευκαιριών, παρά το όλο και πιο περίπλοκο μακροοικονομικό και γεωπολιτικό τοπίο.
