Του Θοδωρή Καραουλάνη
Πριν λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, αλλά κατά τη γνώμη μου, όσα μεταθανάτια ακούστηκαν ή γράφηκαν στα μέσα ενημέρωσης δεν αποτυπώνουν στο ελάχιστο την προσφορά ενός ακούραστου εργάτη του λόγου, της λογικής, της ανάλυσης που η Ελλάδα είχε πάντα ανάγκη.
Πράγματι, η μεγάλη προσφορά του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων από την Ελληνική Πολιτεία ήταν καθοριστική. Πράγματι, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης τεκμηρίωσε, θεμελίωσε και ανέλυσε την ώθηση που έπρεπε και πρέπει να δώσει το Ελληνικό Κράτος στην αναπτυξιακή πορεία της Θράκης. Αλλά νομίζω ότι η προσφορά του ήταν πολύ μεγαλύτερη…
Ήταν ο κύριος πολιτικός εκπρόσωπος του ιδεολογικού και πολιτικού ζητήματος της Συνοχής στη χώρα (που την έβλεπε υπό το πρίσμα της εσωτερικής συνοχής, κυρίαρχα), υπέρμαχος της πραγματικής Αποκέντρωσης, διάκονος της συνολικής προκοπής του τόπου απέναντι στο μοντέλο του αθηνοκεντρικού κράτους.
Ήταν ο συνεπής ιδεολόγος, με προσωπικό κόστος, σε ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα σα το ΠΑΣΟΚ (το παλαιό, το ορθόδοξο..), που υπερασπιζόταν την αυτονομία της πολιτικής απέναντι στην (κάθε) εξουσία.
Ήταν ο πολιτικός που έκανε πράξη τη συναίνεση, όχι με επίπλαστες συμφωνίες αλλά πάνω σε βαθιές διαφορές, τις οποίες όμως πάντα τόνιζε και ανέλυε με τρόπο που όλοι οι αντίθετοι (ή αντίπαλοι…) μπορούσαν, ήθελαν ή έπρεπε να ακούσουν…
Ήταν ο λόγιος που έγραφε ασταμάτητα, μέχρι την ημέρα του θανάτου του, για όσα πίστευε ότι η χώρα έχει ανάγκη για το αύριο.
Ήταν ο συγγραφέας – αλογόμυγα στην καθεστηκυία τάξη πολιτικής ανάλυσης – σε κάθε περίοδο….
Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερνε να ξεπερνά τις ιδεολογικές του καταβολές, όχι γυρνώντας την πλάτη στις ιδέες με τις οποίες μεγάλωσε αλλά ενσωματώνοντας σύγχρονα ζητούμενα σε μια αυριανή προοπτική. Μεγάλο προτέρημα αυτό για έναν διανοητή….
Ήταν ένα πολιτικό στέλεχος που πίστευε (για πολύ καιρό) στην παραγωγή πολιτικής και ιδεολογικής πράξης μέσα στα κόμματα – και πάλευε για αυτό – ενάντια στην αναπαραγωγή μηχανισμών εξουσίας και διαχείρισης.
Ήταν ένα κομματικό στέλεχος που υπηρέτησε στην πράξη όσα κήρυττε, παραμένοντας πάντα κομματικό και μη δεχόμενος να γίνει (μόνιμο) κρατικό στέλεχος, υπηρετώντας στην πράξη το ζητούμενο του ασυμβίβαστου κομματικού και κρατικού-υπουργικού κλπ στελέχους.
Ήταν ένας πολιτικός που παρότι διαφωνούσε με την πλειοψηφία του κόμματός και την ιστορική του ηγεσία (τον Ανδρέα Παπανδρέου) παρέμεινε στο κόμμα του και έδωσε μάχη οπισθοφυλακής για να «συνετίζει» την πλειοψηφία. Και όταν η ηγεσία άλλαξε (με τον Κώστα Σημίτη) και το υπόλοιπο κόμμα αναδείχθηκε ξανά σε έναν μηχανισμό εξουσίας, αποχώρησε για να μη δώσει άλλοθι – και να χαράξει νέους δρόμους.
Ήταν ο πολιτικός χωρίς πόρους και μηχανισμούς, που κατέβηκε σε δύο εκλογές (εθνικές 2000 και ευρωεκλογές 2004) επικεφαλής ενός διαφορετικού ιδεολογικού κόμματος, της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης, που ανήγαγε σε ιδέες τις πολιτικές που πρότεινε μακριά από ιδεολογίες. Με ισχνή αλλά αξιοσημείωτη επίδοση, σε μια εποχή πολώσεων….
Ήταν ο πολιτικός που με σύνθετη ανάλυση, συχνά μπερδεμένη, κατάφερνε (εγκαίρως ή νωρίς) να αποτυπώσει δημόσια (ή σε κομματικά όργανα) ζητούμενα και πολιτικές που θα έρχονταν πολλά χρόνια μετά στην κύρια πολιτική σκηνή.
Ήταν ένας ευπατρίδης πατριώτης, που υπηρέτησε με σθένος, ιδεολογικά και πολιτικά, δύσκολες και αντιδημοφιλείς πολιτικές απόψεις για τα εθνικά θέματα, πάντα με γνώμονα το αύριο της χώρας και το συμφέρον των πολλών.
Ήταν εκείνος που έδωσε περιεχόμενο και ζωή στην αναπτυξιακή προοπτική της Θράκης ως πολιτικό και οικονομικό ζητούμενο όλης της χώρας, δουλεύοντας για χρόνια αθόρυβα και με συνέπεια, προωθώντας της ιδέα της Ρωμανίας…
Ήταν ο πρώτος πολιτικός που κατανόησε και ενσωμάτωσε στην ανάλυση τα ζητήματα γεωοικονομίας και γεωπολιτικής, ήταν ο οραματιστής που περιέγραψε τον αγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη και που κατήγγειλε όλους όσοι δεν φρόντισαν να συνοδευτεί και από αντίστοιχο σιδηροδρομικό και οδικό άξονα – όχι τώρα, πριν από 30-35 χρόνια…
Συχνά χαρακτηρίστηκε «τουρκοφάγος» από αναλυτές της διεθνιστικής αριστεράς (ή όσους χρησιμοποιούσαν τις αναλύσεις της…) και εθνικιστής από άλλους κύκλους – χωρίς ποτέ να είναι τίποτε από τα δύο, αλλά βόλευαν οι χαρακτηρισμοί τους αντιπάλους του… Αυτό που έκανε ήταν να αναλύει και να τεκμηριώνει τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα – και εκεί έβρισκε πάντα ως αντίπαλο την Τουρκία – γεγονός που όλοι οι άλλοι κατά καιρούς ενστερνίζονταν και σήμερα ξέρουμε ότι ισχύει. Απλά ο ΜΧ τα έλεγε νωρίς και ξεσκέπαζε τις ανεπάρκειες των πολιτικών ψευδαισθήσεων των κυβερνήσεων και των κομμάτων στις τρέχουσες υποθέσεις, κάτι που τον έκανε αντιδημοφιλή σε κάθε εξουσία…
Ιστορική έχει μείνει για πολλούς η ομιλία του στο συνέδριο εκλογής ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ το 1996… Πολλοί του αναγνωρίζουν ότι προέβλεψε το οδυνηρό τέλος του επίπλαστου κύκλου της ευμάρειας που οδήγησε στη χρεωκοπία της χώρας. Άλλοι του αποδίδουν την πρόβλεψη για μια Ελλάδα τουρκομπαρόκ έρμαιο της γερμανικής ηγεσίας…
Όλα αυτά όμως, από την ομιλία του, είναι τα επιφαινόμενα. Η ουσία της ανάλυσής του, με την οποία προσπάθησε να συνοψίσει όσα για καιρό έλεγε μέχρι τότε, σε απλούς όρους και χωρίς να μπει στην τρέχουσα τότε αντιπαράθεση εξουσίας, ήταν διαφορετική: καλούσε ένα πολυπληθές συνέδριο να αποδεχθεί ότι είχε κάνει λάθος για 20 χρόνια, και να χαράξει μια άλλη πορεία με άλλο πολιτικό πλαίσιο και στόχο. Και καλούσε για ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας, με διαφορετικές διεθνείς στοχεύσεις. Αυτή ήταν η ουσία, στην οποία λίγοι εστιάζουν: σας καλώ να δείτε αυτή την ομιλία στο youtube, για να δείτε ότι υπήρχαν (και εκτιμώ ότι υπάρχουν ακόμη, λίγα) πολιτικά στελέχη στα κόμματα που τους ενδιαφέρει η ουσία και όχι η εξουσία ή η επικοινωνία… Και για να δείτε μια μοναδική παράσταση: ένας άνθρωπος στο βήμα ενός συνεδρίου να λέει σε όλους πόσο λάθος κάνανε και πόσα στραβά κατάφεραν και πόσα απέτυχαν να υλοποιήσουν και να χειροκροτείται από όλους (σε διαφορετικά σημεία) – ίσως γιατί αποτελούσε το άλλοθι της νιότης τους ή της συνείδησής τους…
Αξίζει να περιγηθείτε στο youtube και σε άλλες ομιλίες του, να βρείτε να διαβάσετε κάποιο από τα βιβλία του, αλλά κυρίως να εντρυφήσετε στα άρθρα του στο ιστολόγιο ΠΟΛΙΣ – ΑΓΟΡΑ. Όσο και να διαφωνείτε, ιδεολογικά και πολιτικά, θα βρείτε έναν διαφορετικό τρόπο ανάλυσης από τον οποίο μπορείτε να προβληματιστείτε, να κερδίσετε, να εμπλουτίσετε τον τρόπο σκέψης ή τα επιχειρήματά σας.
Αυτό νομίζω θα είναι μία ακόμη παρακαταθήκη του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην ελληνική πολιτική: ότι υπάρχει τρόπος να είσαι χρήσιμος ακόμη και αν δεν είσαι αρεστός, όταν δουλεύεις τις ιδέες, προτάσεις, απόψεις με βάθος και επάρκεια.
