Σε ολόκληρο τον πλανήτη χωρίς εξαιρετικό ταλέντο η καινοτομία και επιχειρηματικότητα δεν μπορούν να εξελιχθούν. Έτσι, για την Ευρώπη στόχος είναι ακόμη και παιδιά στις νεαρές σχολικές ηλικίες να αναπτύξουν δεξιότητες και να «είναι fit for the future», αφού τα τελευταία χρόνια η ανάγκη για ταλέντα με ικανότητες έχει επιταχυνθεί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια μεγάλη δεξαμενή ταλέντων καθώς κινείται πια στους νέους αυτούς ρυθμούς των παγκόσμιων απαιτήσεων για καινοτομία που θα ικανοποιεί και τις κοινωνικές προκλήσεις που έχει ο πλανήτης. Αυτή είναι και η βάση πάνω στην οποία στήθηκε η πρωτοβουλία «Deep Tech Talent Initiative», που στόχο έχει την «εκκόλαψη» ενός εκατομμυρίου ταλέντων σε επίπεδο deep tech μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η Ελλάδα έχει εκκινήσει τις δικές της προσπάθειες μέσα από ένα περιφερειακό σχέδιο καινοτομίας του EΙΤ, το EIT Manufacturing, και έτσι «οι εταιρείες, οι σπουδαστές, οι startup στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις διασυνδέσεις ώστε να συμμετέχουν σε προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να διεθνοποιηθούν, να βρουν αγορές, να προσελκύσουν επενδύσεις», όπως ανέφερε, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM», ο Martin Kern (Μάρτιν Κερν), διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation & Technology/ΕΙΤ).
Ο κ. Kern εξήγησε πως αν και στην αρχή των προσπαθειών αυτών η Ελλάδα ως χώρα δεν συμμετείχε ιδιαίτερα στα πλάνα του ΕΙΤ, τώρα είναι εκεί. «(Οι μικρότερες χώρες) ενσωματώνονται και σε μεγάλο βαθμό το ΕΙΤ έχει μία πρωτοβουλία με την οποία προσπαθεί να προσελκύσει χώρες, οι οποίες έχουν ένα χαμηλότερο ή μέτριο δυναμικό καινοτομίας, όπως η Ελλάδα. Έτσι υπάρχει το περιφερειακό σχέδιο καινοτομίας του EΙΤ, ένα σχέδιο που ιδιαίτερα τα τελευταία δύο με τρία χρόνια έχει δει μία σημαντική ώθηση και μία αυξημένη συμμετοχή στα πλάνα του ΕΙΤ, μια συμμετοχή στις ευρωπαϊκές δραστηριότητες του Ινστιτούτου» εξήγησε ο διευθυντής του European Institute of Innovation & Technology.
Σημείωσε, δε, πως μια από τις νεότερες Κοινότητες Καινοτομίας, το EIT Manufacturing, έχει δημιουργήσει ένα Hub Ελλάδος, ένα σχετικό κέντρο στην πόλη της Αθήνας, κάτι που σημαίνει πως τώρα υπάρχει μία πιθανότητα για πιο ενισχυμένη συμμετοχή σε μια ποικιλία δραστηριοτήτων του ΕΙΤ.
Κάνοντας, μάλιστα, αναφορά στη δεξαμενή ταλέντων της χώρας, τόνισε πως ο τομέας των κατασκευών είναι τομέας στον οποίο το ΕΙΤ «βλέπει» μια δυνατή συμμετοχή από τα πανεπιστήμια, από επιχειρηματικούς συνεργάτες.
Ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Καινοτομία & την Τεχνολογία εξήγησε πως τα νέα στελέχη της τεχνολογίας είναι «τα ταλέντα τα οποία θα δημιουργήσουν τις μελλοντικές εταιρείες και θα τραβήξουν προς το μέλλον την καινοτομία» και με αυτό το τρόπο το ΕΙΤ ελπίζει πως «θα παρέχει μια άμεση συνεισφορά, ειδικά σε ό,τι αφορά τους τομείς των νέων τεχνολογιών».
Ο κ. Kern περιέγραψε πώς από το 2010, χιλιάδες προϊόντα και υπηρεσίες έχουν μπει στην αγορά μέσα από τις κοινότητες γνώσης και καινοτομίας του ΕΙΤ, ενώ «προϊόντα όπως και εταιρείες έχουν εξελιχθεί σε unicorns (σ.σ startup εταιρείες με αξία πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια) μέχρι τώρα», και τόνισε πως μια από τις αποστολές του ΕΙΤ είναι, διαχρονικά, όχι μόνο να φέρει με επιτυχία στην αγορά τις καινοτομίες και τις ίδιες τις κοινότητες γνώσης και καινοτομίας, αλλά και να βοηθήσει «ώστε να σχεδιαστεί ο τρόπος για να είναι αυτές αυτοσυντηρούμενες, να συνεχίζουν τις δραστηριότητές τους», χωρίς τη χρηματοδότηση του EIT.
Όσο για το πως βλέπει γενικότερα την επόμενη ημέρα της ευρωπαϊκής καινοτομίας, ο κ. Kern ποντάρει στους… μικρούς της Ευρώπης: «Ιδιαίτερα τα νεαρότερα άτομα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, μεγάλη ανησυχία για το μέλλον και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής που θα επιδράσει στον πλανήτη» σχολίασε το κορυφαίο στέλεχος της ευρωπαϊκής καινοτομίας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Martin Kern στο «Πρακτορείο 104,9 FM» και τον Σωτήρη Κυριακίδη:
Ερ. Εξηγήστε μας ποια είναι η θέση σας μέσα στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα της καινοτομίας…
Απ. Είμαι ο Martin Kern, διευθυντής του ΕΙΤ. Το EIT είναι μέρος του Horizon Europe, το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο καινοτομίας, μέχρι στιγμής. Η αποστολή του ΕΙΤ είναι να υποστηρίξει κοινότητες καινοτομίας και τεχνολογίας με εστίαση στις κοινωνικές προκλήσεις, προκλήσεις σχετικές με την κλιματική αλλαγή, με τη βιώσιμη ενέργεια, την ψηφιοποίηση, την τροφή, την υγεία, τα υλικά, τις κατασκευές, την αστική κινητικότητα και, από πέρσι, τους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργικότητας.
Αυτές οι κοινότητες γνώσης και καινοτομίας δημιουργούν διαφορετικών τύπων δραστηριότητες και συγκεκριμένα επιχειρηματικότητας και εκπαίδευσης, δημιουργίας επιχειρήσεων και καινοτομίας, ενώ η ιδέα είναι να φέρουμε κοντά συνεργάτες και μετόχους στην Ευρώπη και να ξεπεράσουμε τον κατακερματισμό, να δουλέψουμε μαζί ώστε να επιταχύνουμε τον τρόπο με τον οποίο φέρνουμε την καινοτομία στην αγορά στην Ευρώπη.
Αυτό το κάνουμε από το 2010 -εκτιμώ με επιτυχία, καθώς χιλιάδες προϊόντα και υπηρεσίες έχουν μπει στην αγορά από τις κοινότητες γνώσης και καινοτομίας του ΕΙΤ, προϊόντα όπως και εταιρείες έχουν εξελιχθεί σε unicorns μέχρι τώρα. Μια από τις αποστολές -ή αλλιώς από τα ειδικά χαρακτηριστικά του ΕΙΤ- είναι πως δεν έχει φέρει με επιτυχία στην αγορά μόνο καινοτομίες, αλλά και τις ίδιες τις κοινότητες γνώσης και καινοτομίας τις έχει βοηθήσει ώστε να σχεδιαστεί ο τρόπος για να είναι αυτές αυτοσυντηρούμενες, να συνεχίζουν τις δραστηριότητές τους χωρίς τη χρηματοδότηση του EIT.
Έχουμε μεγαλώσει και εξελιχθεί ως το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό οικοσύστημα καινοτομίας στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, με περισσότερους από 2.400 συνεργάτες, ενώ υπάρχουν και πάρα πολλές δραστηριότητες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε επίπεδο ΕΙΤ, σε επίπεδο Κοινότητας ΕΙΤ. Εν προκειμένω, αναφορά γίνεται και σε πρόγραμμα ανάπτυξης δεξιοτήτων και, για παράδειγμα, το τελευταίο σε αυτό το είδος πρόγραμμα είναι το «Deep Tech Talent Initiative» (σ.σ μέρος του New European Innovation Agenda της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), στο οποίο έχουμε θέσει ως στόχο τη φιλοδοξία της εκπαίδευσης ενός εκατομμυρίου ταλέντων σε επίπεδο deep tech μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.
Ερ. Ας ξεκινήσουμε με μερικά παραδείγματα, κάποιες πετυχημένες ιστορίες unicorns…
Απ. Ένα παράδειγμα είναι η εταιρεία Northvolt, μία εταιρεία που έχει βάλει στόχο να δημιουργήσει τις πιο «πράσινες» μπαταρίες στον κόσμο. Εκεί ξεκίνησαν πριν από μερικά χρόνια βασικά με την ιδέα στα χέρια τους μερικά ταλέντα, μηχανικοί, οι οποίοι προέρχονται από την Tesla και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και έθεσαν το ζήτημα τού να δημιουργήσουν giga factories και εγκαταστάσεις παραγωγής μπαταριών στην Ευρώπη. Αυτοί υποστηρίχθηκαν σε μία αρχική φάση από το ΕΙΤ σε ό,τι αφορά αυτόν τον κλάδο της ενέργειας και σε ό,τι αφορά το θέμα της παραγωγής τέτοιων μπαταριών. Αυτή τη στιγμή είναι οι μεγαλύτεροι παίκτες σε αυτόν τον τομέα στην Ευρώπη, έχουν προσελκύσει επενδύσεις μεγάλης κλίμακας και έχουν φτάσει σε επίπεδο unicorn, ενώ έχουν χώρους παραγωγής στην Σουηδία, όπως και εκτός Σουηδίας, και έχουν εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους παίκτες σε αυτό τον τομέα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό που είδαμε μαζί, μια εταιρεία που είναι ακόμα σχετικά στην αρχή του ταξιδιού της, η Zeleros, η οποία βρίσκεται στη Βαλένθια. Μία εταιρεία Ηyperloop- η μία από τις τρεις τέτοιες εταιρείες που ασχολούνται με τον τομέα του Ηyperloop στην Ευρώπη. Κι αυτοί έχουν εξελιχθεί και από μία ομάδα φοιτητών γεμάτη ενθουσιασμό, με ιδέες, υποστηρίχθηκαν από πολύ νωρίς από το ΕΙΤ και από το Climate-KIC, βοηθήθηκαν στο να μετασχηματίσουν τις ιδέες τους σε μία startup και μέχρι τώρα έχουν μεγαλώσει σε ό,τι αφορά τη φιλοδοξία τους. Όπως είδαμε και στα εργαστήρια τους, είναι ένας από τους παίκτες που θα μπορούσαν να συνεχίσουν να εξελίσσονται μέχρι να βάλουν στην αγορά μια τέτοια επαναστατική τεχνολογία. Έχουν ήδη φτάσει στο να στελεχώνονται από προσωπικό 40 ατόμων, ενώ έχουν ήδη δεχτεί σημαντικές επενδύσεις που έχουν υποστηριχθεί πρόσφατα από το τμήμα ΕΙΤ Energy, μία από τις πρώτες αν Κοινότητες Τεχνολογίας και Καινοτομίας του ΕΙΤ.
Ερ. Μιλήσατε για το ταλέντο. Αυτή την εποχή φαίνεται πως το ταλέντο είναι εξίσου πολύτιμο με το χρυσάφι, κάτι το οποίο ισχύει ακόμη περισσότερο τα τελευταία 4 με 5 χρόνια. Την ίδια ώρα, αυτό το ταλέντο φαίνεται να το ελκύουν κι άλλες υπερδυνάμεις, κάποιες που ήδη υπάρχουν και κάποιες που αναδύονται σιγά σιγά. Δώστε μας, λοιπόν, ένα παράδειγμα για το πώς αυτή η πρωτοβουλία ενίσχυσης κι άλλες αυτού του είδους πιθανότητα – και συγκεκριμένα μία ευρωπαϊκή φιλοσοφία που δημιουργείται- θα κρατήσει το ταλέντο εδώ, στην Ευρώπη.
Απ. Το ταλέντο ήταν πάντα απαραίτητο. Οι καινοτομίες, όπως και η επιχειρηματικότητα χωρίς εξαιρετικό ταλέντο, δεν θα δημιουργούσαν ούτε σημαντικές καινοτομίες, ούτε σημαντικές εταιρίες. Αυτό που είναι διαφορετικό τα τελευταία χρόνια είναι πώς η τεχνολογία και η εξέλιξή της έχουν γίνει πολύ γρήγορες. Τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελούν την κινητήρια δύναμη σε πάρα πολλούς τομείς. Χρειάζεται φυσικά να εκπαιδεύσουμε τις ικανότητες και το mindset (σ.σ των ταλέντων) που θα μετατρέψουν αυτές τις τεχνολογίες σε λύσεις και σε καινοτόμα προϊόντα.
Έτσι, λοιπόν, η ταχύτητα της ανάγκης για ταλέντα με ικανότητες έχει επιταχυνθεί και τούτο είναι κάτι το οποίο ξεπερνάει αυτό που τα παραδοσιακά συστήματα εκπαίδευσης μπορούν να παρέχουν. Γι’ αυτό τον λόγο -και επειδή υπάρχει η αναγνώριση για την ανάγκη αυτή- δημιουργήσαμε την πρωτοβουλία «Deep Tech Talent Initiative» που έχει βάλει ως στόχο να εκπαιδεύσει 1.000.000 ταλέντα. Αυτό μπορεί να ακούγεται πολύ φιλόδοξο, αλλά έχουμε δει μια πολύ δυνατή ανταπόκριση από τους παρόχους εκπαίδευσης, από εταιρείες, όπως και από πανεπιστήμια, που έχουν συστρατευθεί με αυτή μας την πρόσκληση. Έτσι, ελπίζουμε πως με το να εκπαιδεύσουμε ένα εκατομμύριο ταλέντα σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης -από τα σχολεία, μέχρι τα πανεπιστήμιο- αλλά ταυτόχρονα και σε επίπεδο επαγγελματιών, όπως και μέσα στη βιομηχανία, θα δημιουργηθεί αυτή η δεξαμενή ταλέντων στην Ευρώπη. Πρόκειται για τα ταλέντα, τα οποία θα δημιουργήσουν τις μελλοντικές εταιρείες και θα τραβήξουν προς το μέλλον την καινοτομία. Ελπίζουμε έτσι ως ΕΙΤ πως με αυτό τον τρόπο θα παρέχουμε άμεση συνεισφορά, ειδικά σε ό,τι αφορά τους τομείς των νέων τεχνολογιών.
Ερ. Μιλήσατε και για το πώς όλες οι χώρες μπορούν να συνεισφέρουν. Για παράδειγμα, η Ελλάδα, από την οποία προέρχομαι, είναι μια μικρή χώρα. Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια ιδέα για το πώς οι μικρότερες χώρες θα μπορούσαν με ενσωματωθούν σε αυτές προσπάθειες, όπως και το εάν ενσωματώνονται;
Απ. Ενσωματώνονται και σε μεγάλο βαθμό το ΕΙΤ έχει μια πρωτοβουλία, με την οποία προσπαθεί να προσελκύσει χώρες, οι οποίες έχουν ένα χαμηλότερο ή μέτριο δυναμικό καινοτομίας, όπως η Ελλάδα. Έτσι υπάρχει το περιφερειακό σχέδιο καινοτομίας του EΙΤ, ένα σχέδιο που ιδιαίτερα τα τελευταία δύο με τρία χρόνια έχει δει σημαντική ώθηση και αυξημένη συμμετοχή στα πλάνα του ΕΙΤ, συμμετοχή στις ευρωπαϊκές δραστηριότητες του ΕΙΤ. Για παράδειγμα, μία από τις σχετικά καινούργιες Κοινότητες Καινοτομίας του ΕΙΤ, το EIT Manufacturing, έχει δημιουργήσει ένα Hub Ελλάδος, ένα σχετικό κέντρο στην πόλη της Αθήνας, κάτι που σημαίνει πως τώρα υπάρχει μία πιθανότητα για πιο ενισχυμένη συμμετοχή σε μία ποικιλία δραστηριοτήτων του ΕΙΤ.
Στην αρχή, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η χώρα δεν συμμετείχε ιδιαίτερα, τώρα όμως είναι εκεί. Αυτό σημαίνει πως οι εταιρείες, οι σπουδαστές, οι startup στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις διασυνδέσεις ώστε να συμμετέχουν σε προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να διεθνοποιηθούν, να βρουν αγορές, να προσελκύσουν επενδύσεις, κάτι το οποίο είναι πάντα ιδιαίτερα αναγκαίο για μία χώρα σαν την Ελλάδα.
Ερ. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος τομέας, στον οποίο η Ελλάδα θα μπορούσε να συνεισφέρει, υπάρχει -μέχρι στιγμής- κάποια «ειδίκευση» σε ό,τι αφορά το ταλέντο και τη δεξαμενή των επιστημόνων, τη δεξαμενή ευφυΐας που έχει η Ελλάδα που θα ενσωματώσετε σε μεγαλύτερο βαθμό;
Απ. Έχουμε δει ειδικότερα στον τομέα των κατασκευών, αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό ενδιαφέρον. Από την άλλη, φυσικά, ο τομέας αυτός είναι ένας τομέας που εξελίσσεται σε μεγάλο βαθμό από τις νέες τεχνολογίες. Τεχνολογίες όπως η ρομποτική, η Τεχνητή Νοημοσύνη, οπότε βλέπουμε μία σημαντική βάση (σ.σ για συνεργασία). Βλέπουμε και δυνατή συμμετοχή από τα πανεπιστήμια, από επιχειρηματικούς συνεργάτες σε αυτό τον τομέα και φυσικά ελπίζουμε οι δραστηριότητές μας να ενθαρρύνουν ακόμα περισσότερους να συμμετέχουν.
Ερ. Τι θα λέγατε σε έναν 13χρονο ή 14χρονο νεαρό Ευρωπαίο, από τη δική σας θέση, σχετικά με όλα όσα συζητήσαμε; Έναν νεαρό Ευρωπαίο πολίτη που εξετάζει τις πιθανές κινήσεις για το μέλλον. Αν είχατε μπροστά σας τα εκατομμύρια αυτά παιδιά, τι θα τους λέγατε;
Απ. Εξαρτάται φυσικά από την ηλικία! Νομίζω βέβαια ότι ένας από τους τομείς που θα προωθήσει το μέλλον για τα παιδιά που τώρα είναι σε αυτή την ηλικία, είναι το να αντιλαμβάνονται (σ.σ τις αλλαγές) και να εξελίσσονται σε ό,τι αφορά τις νέες τεχνολογίες, αλλά και το πώς αυτές οι τεχνολογίες θα χρησιμοποιηθούν ώστε να λύσουν τα προβλήματα των κοινωνιών. Ιδιαίτερα τα νεότερα σε ηλικία άτομα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, μεγάλη ανησυχία για το μέλλον και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής που θα επιδράσει στον πλανήτη. Θεματικές -για παράδειγμα- που πρόσφατα έχουν μπει μέσα στην ατζέντα είναι η βιωσιμότητα στον κλάδο της ενέργειας, στις πρώτες ύλες, κάτι που επίσης διαμορφώνεται πλέον μαζί με τους διάφορους γεωπολιτικούς συσχετισμούς.
Έτσι, λοιπόν, παιδιά τα οποία έχουν ανησυχίες σε ό,τι αφορά αυτούς τους τομείς και θέλουν να συνεισφέρουν σε αυτά τα ζητήματα, είναι και δικιά μας θέση να αντιληφθούν τις διαφορές τεχνολογίες και το πώς αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν με έναν θετικό τρόπο ώστε να λύσουν κοινωνικές προκλήσεις. Θα έλεγα, εν κατακλείδι, ότι θα παρότρυνα τα παιδιά αυτά να αναπτύξουν δεξιότητες, skillset, σε αυτούς τους τομείς και έτσι να είναι «εξοπλισμένοι» με αυτές τις δεξιότητες πολίτες για το μέλλον…
Ερ. Να είναι λοιπόν «fit for the future» αυτά τα παιδιά… Ζούμε άρα σε μία εποχή, όπου ισχύει το «innovate or die» (σ.σ ή καινοτομείς ή εξαφανίζεσαι) στην ΕΕ αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο;
Απ. Δεν θα χρησιμοποιήσω τόσο …δραματικό όρο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η καινοτομία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, αν θέλουμε να λύσουμε τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν τις κοινωνίες. Εάν -για παράδειγμα- η Ευρώπη θέλει να εξελιχθεί σε κλιματικά ουδέτερη ήπειρο μέχρι το 2050, αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την καινοτομία. Είναι, λοιπόν, πάρα πολύ σημαντικό να έχουμε ενδιαφέρον γι’ αυτό, αλλά και να συνεισφέρουμε σ’ αυτό, και αυτό είναι που προσπαθεί να κάνει το ΕΙΤ.
