Το τέλος της πανδημίας αλλά και η μερική υποχώρηση του πληθωρισμού κοντά στα αποδεκτά επίπεδα του 2%, σηματοδοτούν μία νέα εποχή για την ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση την ελληνική οικονομία.
Εφέτος, σύμφωνα με την πρόβλεψη που περιέχεται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, θα καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα που αντιστοιχεί στο 1,1%, ενώ για το 2024 η εκτίμηση είναι ότι θα φτάσει στο 2,1% του ΑΕΠ.
Όπως γίνεται κατανοητό η επιστροφή σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, σημαίνει ότι η δυνατότητα για κοινωνικές παροχές, πέρα από αυτές που ήδη υπάρχουν, όπως επίσης και για νέες φοροελαφρύνσεις περιορίζεται εξαιρετικά.
Και αυτό διότι η υπέρ απόδοση στο σκέλος των φορολογικών εσόδων, αρχίζει και φτάνει στα όριά της. Στο οικονομικό επιτελείο πλέον δίνουν μεγάλο σε δύο βασικούς άξονες, μέσα από τους οποίους μπορεί να βρεθεί δημοσιονομικός χώρος και να γίνουν πράξη, είτε η αύξηση των κοινωνικών δαπανών, είτε η μείωση της φορολογίας.
Ο πρώτος έχει να κάνει με τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Ο πρωθυπουργός, αλλά και το οικονομικό επιτελείο έχουν βάλει ψηλά στις κυβερνητικές προτεραιότητες της 4ετίας τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, ειδικά στο κομμάτι που αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Ο δεύτερος άξονας σχετίζεται με την ανάπτυξη. Στο προσχέδιο προβλέπεται για το 2024 αύξηση του ΑΕΠ στο 3%, ενώ εφέτος εκτιμάται ότι αυτή θα φτάσει στο 2,3%. Μέσα από αυτή την μεγέθυνση της οικονομίας, που είναι πολλαπλάσια αυτής που εκτιμάται ότι θα υπάρξει στην Ευρωζώνη, θα προκύψουν επιπλέον έσοδα
Ας δούμε τις βασικές επιδιώξεις:
1. Περιορισμός της φοροδιαφυγής:
Από την συρρίκνωση του κενού ΦΠΑ στο μέσο όρο της ΕΕ που είναι στο 9%, από 15% που εκτιμάται ότι είναι σήμερα, θα προέλθουν 2 δις επιπλέον τον χρόνο σε μόνιμη βάση.
Μέσα στον μήνα θα έρθει το νέο φορολογικό νομοσχέδιο στο οποίο θα προβλέπονται σειρά παρεμβάσεων για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Μεταξύ των άλλων θα περιλαμβάνονται:
– Υποχρεωτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών τιμολογίων μέσα στο 2024. Με τον τρόπο αυτό οι ελεγκτικές αρχές θα έχουν τη δυνατότητα σε πραγματικό χρόνο να διασταυρώνουν και να επαληθεύουν τις συναλλαγές
– Καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων (myDATA). Τα έσοδα που δηλώνονται δεν μπορεί να υπολείπονται από αυτά που προκύπτουν από την ηλεκτρονική πληροφόρηση (myDATA, ταμειακές-POS), ενώ ως τιμολόγια εξόδων θα προσμετρώνται για φορολογικούς σκοπούς μόνο όσα έχουν διαβιβαστεί ηλεκτρονικά στο myDATA.
– Επέκταση της υποχρεωτικής κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν την υποχρέωση. Στόχος είναι η αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ, ο περιορισμός της διακίνησης «μαύρου» χρήματος και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης.
– Από την 1η Ιανουαρίου του 2024 η εξόφληση του τιμήματος στις αγοραπωλησίες ακινήτων θα γίνεται υποχρεωτικά μόνο με τραπεζικά μέσα πληρωμής.
– Ενεργοποιείται το ψηφιακό δελτίο αποστολής πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως πριν από το τέλος του ίδιου έτους) και έτσι η παρακολούθηση της διακίνησης αγαθών θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο.
– Αυξάνεται το πρόστιμο χρήσης μετρητών άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής.
– Η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) θα γίνεται μέσω χρεωστικών καρτών για να αποκλειστεί η διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.
– Όσοι συλλαμβάνονται για λαθρεμπορία θα αποκλείονται από συνεργασία με όλες τις εταιρείες εμπορίας καυσίμων ενώ δημιουργείται μητρώο παραβατών.
– Τροποποιείται ο ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης και πλέον βραχυχρόνια μίσθωση χαρακτηρίζεται η μίσθωση ή υπεκμίσθωση για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, μικρότερη των 60 ημερών, ακινήτου που είναι αναρτημένο σε ψηφιακή πλατφόρμα και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.
– Τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν σε ψηφιακή πλατφόρμα τρία ή περισσότερα προς εκμίσθωση/υπεκμίσθωση για σκοπούς βραχυχρόνιας μίσθωσης υποχρεούνται σε έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Έτσι οι ιδιώτες που αναρτούν προς μίσθωση ή υπεκμίσθωση τρία ή περισσότερα ακίνητα σε ψηφιακή πλατφόρμα, θα καθίστανται επιχειρήσεις και θα υποχρεούνται σε έναρξη καταβάλλοντας τις ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, το τέλος επιτηδεύματος και το ΦΠΑ από το πρώτο ακίνητο.
2. Ανάπτυξη της οικονομίας
Μέσα στο 2023 ήρθαν επιπλέον 4,6 δις ευρώ φορολογικά έσοδα. Η μεγάλη πλειονότητα αυτών προήλθε από τις επιχειρήσεις από τις οποίες προήλθαν τα 2 δις ευρώ, εκ των οποίων τα σχεδόν τα μισά ήταν από τα διυλιστήρια με τα 630 εκατ. να είναι από την πρόσθετη φορολόγηση. Επίσης 1 δις ευρώ, πάνω από την πρόβλεψη προέρχεται από τα νοικοκυριά και τον φόρο εισοδήματος που έχουν δηλώσει, διότι βελτιώθηκαν τα εισοδήματα, είτε λόγω της αύξησης του κατώτατου μισθού, είτε λόγω της βελτίωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας.
Από τον ΦΠΑ η υπέρ απόδοση ανέρχεται στο 1 δις ευρώ εκ των οποίων τα 500 εκατ. ευρώ προέρχεται από το ΦΠΑ, τα 300 εκατ. από τον τουρισμό και μόλις τα υπόλοιπα 200 από τον πληθωρισμό.
Για το 2024, σύμφωνα με το προσχέδιο τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρων, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 68,140 δις ευρώ, αυξημένα κατά 2,955 δις ευρώ ή 4,5% έναντι του 2023.
Ειδικότερα:
1. Φόροι: Τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν στο ύψος των 62.901 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 1,576 δις ευρώ ή 2,6% έναντι του 2023, κυρίως λόγω της προβλεπόμενης μεγέθυνσης της οικονομίας, όπως αντικατοπτρίζεται στις μακροοικονομικές προβλέψεις. Πιο συγκεκριμένα:
– Φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών: Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 35,108 δις ευρώ, αυξημένα κατά 1.401 εκατ. ευρώ ή 4,2% έναντι του 2023.
Ειδικότερα:
– τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 24,271 δις ευρώ, αυξημένα κατά 1,147 εκατ. ευρώ έναντι του 2023 και
– οι φόροι κατανάλωσης προβλέπονται στα 7,136 δις ευρώ και είναι αυξημένοι κατά 28 εκατ. ευρώ έναντι του 2023.
– Τα έσοδα από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 2,487 δις ευρώ, μειωμένα κατά 53 εκατ. ευρώ έναντι του 2023, κυρίως λόγω της μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά 10% στους ιδιοκτήτες που θα ασφαλίσουν τις κατοικίες τους για φυσικές καταστροφές.
Φόρος εισοδήματος: Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 21,558 δις ευρώ, αυξημένα κατά 597 εκατ. ευρώ ή 2,8% έναντι του 2023.
