Έξω από τα επιστημονικά εργαστήρια, όπου η έρευνα σε πολλές περιπτώσεις μένει στα «συρτάρια» και αναλώνεται στις σελίδες των επιστημονικών δημοσιεύσεων και έργων, βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια πέντε νέες ερευνήτριες, αποφασίζοντας να μεταφέρουν το δημιουργικό πάθος τους και στην αγορά, όπου η βασική απαίτηση από την έρευνα και την επιστήμη είναι μία: να δώσει λύσεις σε πραγματικά προβλήματα -ιδανικά σε παγκόσμια πραγματικά προβλήματα. Πρόκειται για τις Αναστασία Ντράχα, Μαρία Μούτσιου, Γεωργία Κούγκα, Αναστασία Κυριακίδου και Όλγα Μπέγου, οι οποίες παρουσίασαν την εμπειρία τους από το επιχειρηματικό τους άνοιγμα σε εκδήλωση με τίτλο «Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στο επίκεντρο 2.0», που διοργάνωσε σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της έκθεσης τεχνολογίας- καινοτομίας Beyond, το NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το ΟΚ!Thess, το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο, τη Bayer Ελλάς και την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ).
Η Γεωργία Κούγκα, CEO και συνιδρύτρια της «Spora ΙΚΕ» και νέα μητέρα με ένα νήπιο, θεωρεί το πανεπιστήμιο ως ένα από τα πιο φιλόξενα περιβάλλοντα για τις γυναίκες ερευνήτριες. Ωστόσο, σημειώνει, το λάθος που γίνεται πολλές φορές σε αυτό το φιλόξενο περιβάλλον είναι ότι η παραγόμενη έρευνα δεν έχει ως στόχο να λύσει ένα πραγματικό πρόβλημα παγκόσμιας εμβέλειας, δημιουργώντας καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες και μεταφέροντας τεχνογνωσία σε επιχειρήσεις, αλλά παραμένει στα «χαρτιά», ίσα-ίσα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των επιστημονικών project, χωρίς να έχει αντίκτυπο στην αγορά. «Και βέβαια ένα πρόβλημα για εμάς είναι η έλλειψη γνώσης και ενημέρωσης στο οικονομικό κομμάτι. Μπορεί ως ερευνήτριες να έχουμε μια εξαιρετική ιδέα για το πώς θα λύσουμε ένα πραγματικό πρόβλημα, αλλά συχνά δεν γνωρίζουμε πώς να συνεχίσουμε στο πεδίο του μάρκετινγκ για παράδειγμα και πώς να μετατρέψουμε την ιδέα μας σε εμπορικό προϊόν».
Η Γεωργία, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Πληροφορικής του ΑΠΘ, συνεχίζει την έρευνα στο πανεπιστήμιο, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται στο «τιμόνι» της «Spora ΙΚΕ», μιας εταιρείας που τώρα ανοίγει τα φτερά της: η εταιρεία υφίσταται επί σχεδόν έξι μήνες, το Ελάχιστο Βιώσιμο Προϊόν της (MVP) έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και βρίσκεται σε αναζήτηση χρηματοδότησης. Τo SPORA, που το «τρέχει» μια πενταμελής ομάδα νέων ανθρώπων, αποτελεί ένα εξειδικευμένο επιχειρηματικό δίκτυο στον χώρο του αγροτικού τομέα, που προσφέρει σε όλους τους ενδιαφερόμενους έναν ευέλικτο και εύκολο τρόπο να ανταλλάξουν εμπειρίες και γνώσεις για οτιδήποτε αφορά τον πρωτογενή τομέα. Ο βασικός σκοπός του δικτύου είναι να φέρει σε άμεση επαφή τους παραγωγούς από όλη την Ευρώπη. Ταυτόχρονα όμως απευθύνεται και σε όλους τους εμπλεκόμενους στη γενικότερη διαδικασία αγροτικής παραγωγής και διάθεσης προϊόντων. Η απευθείας επικοινωνία με πολλούς επαγγελματίες του χώρου, όπως γεωπόνους, προωθεί την εύκολη και γρήγορη σύναψη συνεργασιών ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση.
Επιχειρηματικότητα με το ένα πόδι στην έρευνα
Αντίστοιχες απόψεις για την έρευνα που παράγεται στα πανεπιστήμια διατυπώνει και η χημικός Αναστασία Κυριακούδη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εργαστήριο Χημείας και Βιοχημείας Τροφίμων του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ και μέλος της ομάδας «AgrofoodRnD». «Για τους περισσότερους ερευνητές και ερευνήτριες, οι επιχειρήσεις είναι ένας διαφορετικός κόσμος, για τον οποίο δεν έχουμε εκπαιδευτεί. Τα ερευνητικά αποτελέσματα όμως, δεν πρέπει να μένουν κλειδωμένα στο ντουλάπι, χρειάζεται να επιστρέφουν στην κοινωνία και τον άνθρωπο. Το τελευταίο διάστημα τα πράγματα είναι πιο ευνοϊκά, οι συνθήκες ωρίμασαν για να ιδρυθούν περισσότερες εταιρείες-τεχνοβλαστοί (spin-off) στα πανεπιστήμια και οι ΕΛΚΕ (Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας) των ΑΕΙ παίζουν σημαντικό ρόλο. Είμαστε σχετικά ανώριμοι επιχειρηματικά ακόμα, αλλά ελπίζω σύντομα να σας μιλάω ως startupper» λέει χαρακτηριστικά. Στα ερευνητικά ενδιαφέροντα της Αναστασίας, αλλά και της υπόλοιπης ομάδας της AgrofoodRnD είναι η παρασκευή εκχυλισμάτων από διάφορα φυτικά υλικά, είτε φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά είτε παραπροϊόντα επεξεργασίας τροφίμων ,ως πιθανές και χαμηλού κόστους πηγές ωφέλιμων συστατικών, με τη χρήση πράσινων διαλυτών και τεχνικών εκχύλισης «και η σκέψη μας είναι τώρα το πώς θα περάσουμε από την έρευνα στην εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της, ώστε να πάμε στον επόμενο γύρο».
Η Όλγα Μπέγου είναι διδάκτωρ Αναλυτικής Χημείας, καθώς και συνιδρύτρια και CEO της «Theta Biomarkers», εταιρείας- τεχνοβλαστού του ΑΠΘ, ιδρυθείσας το 2022, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο της βιοανάλυσης και των μεταβολομικών αναλύσεων, με στόχο τη διευκόλυνση του έργου επαγγελματιών υγείας, κέντρων ευεξίας και διατροφολόγων και την παροχή εξατομικευμένων συμβουλών και αναφορών υγείας. Η Όλγα προσπαθεί, όπως λέει, να είναι αφοσιωμένη στην εταιρεία, αλλά ταυτόχρονα μένει «με το ένα πόδι στην έρευνα».
Τα τελευταία χρόνια, σημειώνει, δόθηκαν αρκετά κεφάλαια μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων στο ΑΕΙ και έτσι έγινε εφικτό σε κάποιες περιπτώσεις να μεταμορφωθεί η έρευνα σε εμπορικό προϊόν. «Οι προκλήσεις όμως είναι πολλές. Εκτός από τις κλασικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε επιχείρηση, όπως η γραφειοκρατία, μια πρόσθετη πρόκληση για εμάς τους ερευνητές και ερευνήτριες είναι η αλλαγή της νοοτροπίας και της κουλτούρας μας, γιατί το να μεταφραστεί η έρευνα στη γλώσσα του επιχειρείν είναι κάτι αρκετά απαιτητικό», για το οποίο δεν υπάρχει πάντα η απαραίτητη γνώση. Για να αποκτήσει αυτή τη γνώση, η ομάδα της «Theta Biomarkers» απευθύνθηκε στο Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΑΠΘ, αλλά και συμμετείχε σε προγράμματα όπως το EGG (Eurobank), το Level Up της Bayer και το ICC Women Hellas. «Τα προγράμματα αυτά μας βοήθησαν να οριοθετήσουμε τη σκέψη μας και έτσι φτιάξαμε ένα ώριμο επιχειρησιακό σχέδιο» επισημαίνει.
Βγαίνοντας από τα «αποστειρωμένα» εργαστήρια
«Η επιστημονική έρευνα πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κοινωνία, να ξεφύγουμε από τα αποστειρωμένα εργαστήρια, όπου απλά γράφεται μια εργασία για ένα πρότζεκτ και να μιλήσουμε με τους ανθρώπους και την αγορά. Να δούμε πώς θα κάνουμε ανάλυση της αγοράς, πώς θα χτίσουμε μια ομάδα, πώς θα βρούμε επενδυτές»: η πρώτη επιχειρηματική προσπάθεια της Αναστασίας Ντράχα, επιχειρηματία στον τομέα της ψηφιακής υγείας, έγινε με μια εταιρεία-τεχνοβλαστό μέσω του ΑΠΘ, οπότε σίγουρα πέρασε από τον «δρόμο» που περιγράφει παραπάνω. Η Αναστασία Ντράχα, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ, με ερευνητικό έργο στη βιοϊατρική τεχνολογία και τους ψηφιακούς βιοδείκτες, εξερευνά πώς τα δεδομένα από έξυπνες «φορετές» συσκευές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καταγραφεί η καθημερινότητα των ανθρώπων, η ποιότητα ζωής και τα ρίσκα εμφάνισης ασθενειών.
Η τελευταία της μελέτη εστιάζει στα προγνωστικά και διαγνωστικά μοντέλα για τη νόσο Αλτσχάιμερ, αναλόγως του πώς ο άνθρωπος μιλάει, πληκτρολογεί ή κινείται. «Έχω συνιδρύσει και συντονίσει την ανάπτυξη και τον σχεδιασμό πολλών προϊόντων ψηφιακής υγείας για startups, με αντικείμενο τη φροντίδα του μωρού, τις χρόνιες νόσους, τα αυτοάνοσα νοσήματα και την εμμηνόπαυση σε Ευρώπη και Αμερική, τα οποία έχουν καταφέρει να “σηκώσουν” και κάποιους γύρους χρηματοδότησης» λέει. Η Γεωργία σύντομα φεύγει για την Αμερική και το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, όπου το έργο της θα εστιάσει στο πώς η καινοτόμες τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μη επεμβατικό τρόπο, ώστε να αντιμετωπιστούν κλινικές ανάγκες και να μειωθούν τα κόστη, με στόχο το εκάστοτε σύστημα υγείας να είναι αποτελεσματικό και προσβάσιμο σε όλες και όλους.
Η Μαρία Μούτσιου, συνιδρύτρια της εταιρείας INEM Technologies p.c., που δραστηριοποιείται στον χώρο των τεχνολογιών για μπαταρίες ιόντων λιθίου υψηλής ενεργειακής πυκνότητας για πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, μεγάλωσε σε οικογένεια επιχειρηματιών. Αμφότεροι οι γονείς της ήταν επιχειρηματίες, οπότε ασχέτως του ότι σπούδασε χημικός μηχανικός, «η επιχειρηματικότητα ήταν πάντα εκεί» στη ζωή της, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά. Αν και ξεκίνησε ως ερευνήτρια, στη συνέχεια ανέλαβε διευθύντρια σε μια τεχνική μελετητική και συμβουλευτική εταιρεία στον κομμάτι του περιβάλλοντος. Παράλληλα, ίδρυσε τη δική της επιχείρηση, καθώς «το οικογενειακό γονίδιο επέδρασε».
Το 2014, εν μέσω οικονομικής κρίσης, συνεργάστηκε με το Εργαστήριο Μικροτεχνολογίας και Νανοτεχνολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Συνεργαζόταν με τον μετέπειτα συνιδρυτή της INEM Technologies p.c., Σπύρο Φαρμάκη, τόσο αγαστά, ώστε της έγινε σαφές γιατί «η ομάδα μιας επιχείρησης πρέπει να επιλέγεται με πολύ συνειδητό τρόπο». Το 2020, «μετά από έξι χρόνια αλλεπάλληλων χρηματοδοτήσεων, πετύχαμε μια σημαντική εξέλιξη και αποφασίσαμε ότι ήρθε η ώρα να ιδρύσουμε τη δική μας εταιρεία τεχνοβλαστό» διηγείται την πορεία που την οδήγησε από το εργαστήριο στην επιχειρηματικότητα.
Όπως επισήμανε ο συντονιστής της συζήτησης Βύρων Χρυσοβέργης, σήμερα άνοιξε ο πρώτος κύκλος του Walk, του νέου κέντρου επιχειρηματικότητας και καινοτομίας του ΑΠΘ, που στόχο έχει να εκπαιδεύσει φοιτητές/τριες και ερευνητές/τριες κάθε βαθμίδας, αλλά και πτυχιούχους, ώστε να μεταφέρουν τις ιδέες και τις τεχνολογίες που αναπτύσσουν στην κοινωνία με επιχιερηματικούς όρους. Ηδη στον πρώτο κύκλο έχουν ενταχθεί η Γεωργία Κούγκα και η Αναστασία Κυριακούδη, όπως επισήμανε ο Βύρων Χρυσοβέργης, project manager του Walk._
