Η ακριβής αποτύπωση και οι σαφέστατοι διαχωρισμοί μεταξύ των fake news και παραπληροφόρησης, η σχέση που αναπτύσσεται στα παραδοσιακά ΜΜΕ με τα σύγχρονα σε συνδυασμό με την προσέγγιση των μέτρων που λαμβάνονται σε όλα τα επίπεδα για να εντοπίζονται τα fake news με σαφήνεια και ακρίβεια ήταν το αντικείμενο του πάνελ που οργανώθηκε στο star forum στη Λαμία, αναδεικνύοντας τη σοβαρότητα του θέματος στην ενημέρωση. Συνάμα, το σύνολο των ομιλητών προσπάθησαν αποτιμήσουν την κατάσταση, και να φωτίσουν τη διεθνή εμπειρία σε ότι αφορά την αντιμετώπιση παρόμοιων θεμάτων.
Το μέλος του ΔΣ του ΕΣΡ και καθηγητής στο ΕΚΠΑ Γιώργος Πλειός, ο Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΑΠΕ-ΜΠΕ Αιμίλιος Περδικάρης, η αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΑ ‘Αρια Αγάτσα και ο αντιπρόεδρος της ΕΕΤΕΠ Σπύρος Καμπιώτης συγκροτούσαν το πάνελ με τον συντονισμό της δημοσιογράφου Μαρίας Τσατζαλή προσπάθησαν να διατρέξουν τη βάση του θέματος με φόντο την καλύτερη αξιοπιστία των ΜΜΕ.
Τις ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα στις ψευδείς ειδήσεις και τις παραποιημένες ειδήσεις προσδιόρισε ο κ. Γιώργος Πλειός σημειώνοντας πως «το μεγάλο πρόβλημα στην δημοσιογραφίας σήμερα δεν είναι τόσο οι ψευδείς ειδήσεις όσο οι παραποιημένες ειδήσεις. Δηλαδή μιλάμε για αληθινά γεγονότα που βεβαίως έχουν συμβεί και τα οποία παρουσιάζονται αλλοιωμένα» όπως είπε και προσδιόρισε ότι σύμφωνα με δική του μελέτη που δημοσιεύθηκε πριν από δύο χρόνια «υπάρχουν 13 εκατομμύρια τρόποι παραποίησης στα γεγονότα και υπάρχουν πάνω από 13 εκατομμύρια τύποι και κατηγορίες fake news», ενώ προσδιόρισε ότι τα τελευταία χρόνια με το διαδίκτυο έχουν διογκωθεί. Θεωρεί μάλιστα «φυσικό φαινόμενο τη διόγκωση αυτή καθώς έχει πολλαπλασιαστεί με την ταχύτητα των ειδήσεων σε σύγκριση με το παρελθόν» και, όπως είπε, «πλέον το κοινό καταναλώνει πάρα πολλές ειδήσεις». Σημείωσε μάλιστα με νόημα πως “ένας που θέλει να κάνει προπαγάνδα, πολιτική, εμπορική, θρησκευτική είναι υποχρεωμένος να μιμηθεί τη φόρμα των ειδήσεων…”
Διέγνωσε ο κ. Πλειός πως «λόγω της μεγάλης πολιτικής πόλωσης, αυτή την εποχή προσφέρεται η παραγωγή και η διάθεση τέτοιων παραποιημένων ειδήσεων.»
Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι σε αυτό δεν πρωταγωνιστούν οι ηγέτες των πολιτικών κομμάτων, αλλά μικρότερα στελέχη και οπαδοί όπως είπε.
Αναφέρθηκε και σε ιστορικά στοιχεία σε σύγκριση με το παρελθόν και προσδιόρισε ακόμη και το ρόλο του διαδικτύου, καθώς όπως υποστήριξε «το διαδίκτυο δεν είναι δημιουργός αλλά είναι ο επιταχυντής των παραποιημένων ειδήσεων».
Ζήτησε να μην υπάρχει σύγχυση ανάμεσα στις ψευδείς ειδήσεις και της παραποιημένες ειδήσεις σημειώνοντας τις κινήσεις που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο για τον έλεγχο της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των ειδήσεων.
Ο κ. Πλειός υποστήριξε ότι «υπάρχουν 400-500 οργανισμοί σε όλο τον κόσμο που διενεργούν έλεγχο αξιοπιστίας των ειδήσεων», ωστόσο, όμως, διαπίστωσε ότι «το φαινόμενο όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά αντίθετα διογκώνεται» και υπογράμμισε ότι «για αυτές τις ειδήσεις υπάρχει και ένα ακροατήριο το οποίο έχει τη δική του άποψη για τα γεγονότα» και έκανε ιδιαίτερες αναφορές σε ιστορικά παραδείγματα ανά τον κόσμο τονίζοντας ότι «υπάρχει ένα κοινό το οποίο με τα δικά του κριτήρια δέχεται ειδήσεις που ταιριάζουν στις απόψεις του, που είναι σύμφωνες με τις προκαταλήψεις του, θεωρούνται αληθινές, ενώ από κάποιους άλλους δεν θεωρούνται αληθινές».
Ο κ. Πλειός σημείωσε την ανάγκη εκπαίδευσης και στα ΜΜΕ και του κοινού «για να μην μπορεί να δέχεται τις παραποιημένες πληροφορίες», καθώς, όπως υποστήριξε, οι παραποιημένες αυτές ειδήσεις «διασπούν το κοινωνικό σύνολο σε επιμέρους ομάδες κάτι το οποίο συνιστά πλήγμα για το δημόσιο διάλογο και τη δημοκρατία και συμβάλλει στην ανάπτυξη του λόγου μίσους» όπως χαρακτηριστικά είπε.
Ο Πρόεδρος και Γενικός Δντής του ΑΠΕ-ΜΠΕ κ. Αιμίλιος Περδικάρης χαρακτήρισε τα fake news «φαινόμενο της εποχής» τονίζοντας πως είναι «από τα βασικότερα προβλήματα που καλούνται να απαντήσουν οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, οι δημοσιογράφοι και οι επαγγελματίες του χώρου».
Ο κ. Περδικάρης προσδιόρισε ως βασικό παράγοντα που μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση βελτίωσης της κατάστασης την παιδεία και την εκπαίδευση και όπως σημείωσε «δεν πρέπει να αφορά μόνο τους επαγγελματίες του χώρου, αλλά την παιδεία συνολικότερα και πρέπει να ξεκινά από τα σχολεία» γιατί, όπως είπε, «το διαδίκτυο έχει ένα καλό ή αν θέλετε πολλά καλά και πολλά κακά ταυτόχρονα. Το καλό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι υπάρχει μία ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία υπάρχει μία πολυφωνία και όλοι συμφωνούν ότι η πολυφωνία και η ελευθερία στην πληροφόρηση όπως επίσης και η ελεύθερη πρόσβαση στις πηγές πληροφόρησης είναι συστατικά της δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, όμως, έρχονται και αυτά που συζητάμε σήμερα πού είναι ουσιαστικά ο τρόπος διασταύρωσης μιας είδησης, η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται η είδηση μέσα από το διαδίκτυο» που αναδεικνύουν το συγκεκριμένο πρόβλημα ως «τεράστιο πρόβλημα της εποχής μας».
Ο Πρόεδρος και Γεν. Δντής του ΑΠΕ ΜΠΕ Αιμίλιος Περδικάρης υποστήριξη πως «δεν υπάρχει κατάλληλη υποδομή». αλλά και συνάμα πως «δεν υπάρχει βοήθεια και στους επαγγελματίες των ΜΜΕ αλλά και στους απλούς πολίτες» καθώς ειδικά ο απλός πολίτης δεν μπορεί να ξεχωρίσει «αν μία φωτογραφία ή ένα βίντεο είναι πλαστό ή παραποιημένο» σημειώνοντας ότι οι επαγγελματίες του χώρου τουλάχιστον «θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στο πώς χρησιμοποιούν ως πηγές πληροφόρησης διάφορες αναφορές στο διαδίκτυο» υποστηρίζοντας πως χρειάζεται «πολλαπλή διασταύρωση των πληροφοριών σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα».
Ο κ. Αιμίλιος Περδικάρης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις συζητήσεις και τις αναζητήσεις που υπάρχουν για τα πρακτορεία ειδήσεων σημειώνοντας πως «σε πρόσφατη συνάντηση των πρακτορείων στη Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε το θέμα ανάπτυξης ειδικών τμημάτων τα οποία θα μπορούν να ξεχωρίζουν τις ψευδείς η παραποιημένες ειδήσεις». Προσδιόρισε, ωστόσο, πως «η διεύρυνση της παιδείας στους αποδέκτες των πληροφοριών, δηλαδή στο κοινό και η εκπαίδευση των επαγγελματιών δημοσιογράφων, είναι καθοριστικά στοιχεία» σημειώνοντας ότι «οι άνθρωποι των ΜΜΕ πρέπει να βρουν τρόπους που θα μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια των ειδήσεων χωρίς όμως -όπως είπε- να καταλήξουμε να θίξουμε είτε τα δικαιώματα που προκύπτουν με την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία και την πολυφωνία είτε να καταλήξουμε να δείχνουμε ο ένας τον άλλο με το δάχτυλο».
Πάντως αναφερόμενος στα πρακτορεία ειδήσεων έθεσε την «προοπτική αυτορρύθμισης μέσα από κώδικες δεοντολογίας» μιας και όπως υπογράμμισε «αποτελούν πρωτογενή πηγή πληροφόρησης και για τα υπόλοιπα ΜΜΕ και τα οποιαδήποτε βήματα θα έχουν θετικές επιπτώσεις στη διαμόρφωση του τοπίου. «Μπορούμε να προχωρήσουμε μέσα από διαδικασίες που αφορούν κυρίως εμάς τους επαγγελματίες του χώρου και τους οργανισμούς μας, τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, για να εφαρμόσουμε καλές πρακτικές με την διασταύρωση των ειδήσεων γιατί έτσι θα εμπεδώσουμε ένα αίσθημα εμπιστοσύνης των πολιτών και κοινό πλέον θα εκπαιδευτεί να δέχεται και να καταναλώνει μια πληροφορία που θα έχει αντικειμενική υπόσταση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό» όπως είπε.
Η αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΑ κα Αρια Αγάτσα σημείωσε με νόημα ότι «η νέα ψηφιακή εποχή έχει φέρει πολύ κοντά το ψέμα και την αλήθεια». Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην πληθώρα των ειδήσεων που δέχεται ο κάθε πολίτης και την αδυναμία που έχει να μπορεί να διαχωρίσει τις ψεύτικες ή παραποιημένες πληροφορίες.
Προσδιόρισε τις προϋποθέσεις κάτω τις οποίες ευδοκιμούν και οι ψεύτικες και οι παραποιημένες ειδήσεις δίδοντας μεγαλύτερη έμφαση στην αναπαραγωγή τους.
Αναφέρθηκε στις προσπάθειές που κάνει η ΕΣΗΕΑ «να ενημερώσει τους επαγγελματίες δημοσιογράφους για όλη την κατάσταση έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται» υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι «πρόκειται για μία νέα πραγματικότητα την οποία οφείλουμε όλοι μαζί να την αντιμετωπίσουμε». Στάθηκε ιδιαίτερα ακόμη και στις δυσκολίες που υπάρχουν για τους επαγγελματίες δημοσιογράφους αλλά και για το κοινό να κάνουν τους διαχωρισμούς καθώς όπως είπε «αλλάζουν συχνά τα δεδομένα» αλλά ωστόσο όπως υπογράμμισε «είναι αναγκαίο να διασταυρώνουν πολλαπλά την πληροφορία και την είδηση και να μην πιστεύουν εύκολα αυτό που τους έρχεται πολύ γρήγορα στο πιάτο». Εκτίμησε πως «οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν διάφορα μέτρα για την καταπολέμηση των ψευδών ειδήσεων με κυρίαρχο την υποστήριξη των οργανισμών ελέγχου των γεγονότων και επιβολή νόμων και κανονισμών για την κατοχύρωση της διαφάνειας και την ενθάρρυνση της υπεύθυνης δημοσιογραφίας» όπως είπε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΑ.
Ο Αντιπρόεδρος της ΕΕΤΕΠ Σπύρος Καμπιώτης εκπροσωπώντας την Περιφερειακή Τηλεόραση υπογράμμισε τη διαφορά ανάμεσα στο διαδίκτυο και τα ΜΜΕ τονίζοντας πώς «το ίντερνετ σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μέσο ενημέρωσης, αλλά είναι ένας τρόπος διάχυσης της είδησης».
Ο ίδιος αναφέρθηκε σε εκατομμύρια πληροφορίες που με ταχύτητα διατρέχουν το διαδίκτυο ενώ υπεραμύνθηκε στο ότι «δεν υπάρχουν παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αλλά υπάρχει παραδοσιακός τρόπος με τον οποίον γίνεται η διάχυση της πληροφορίας» και μάλιστα υποστήριξε πως «δεν μπορώ να πω παραδοσιακό ΜΜΕ την εφημερίδα που τυπώνεται σε χαρτί, αλλά αντίθετα μπορούμε να πούμε ότι το χαρτί μπορεί να είναι ένας παραδοσιακός τρόπος διαχείρισης και διακίνησης των πληροφοριών και των ειδήσεων” είπε χαρακτηριστικά .
Ο κ. Καμπιώτης τόνισε ότι «το διαδίκτυο είναι ένας σύγχρονος δημοφιλής τρόπος διάχυσης και μάλιστα με ταχύτητα της πληροφορίας αλλά εμείς θα πρέπει να εστιάσουμε στο περιεχόμενο για το οποίο ο κάθε χρήστης του διαδικτύου θα πρέπει να εκπαιδευτεί αλλά και να μπουν κανόνες» όπως είπε.
Μάλιστα ο ίδιος υπογράμμισε ότι πρέπει να υπάρξουν αλλαγές σε ότι αφορά τους κανόνες τονίζοντας πως Οι κανόνες οι οποίες διέπουν τους επαγγελματίες δημοσιογράφους είναι ελλιπής και υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα στο οικοσύστημα πάνω στο οποίο λειτουργούμε και με βάση αυτό ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε τα fake news να αντιμετωπίσουμε όλον αυτό τον αχταρμά που βρίσκει κανείς μέσα στο διαδίκτυο.
