Συνεχίστηκαν για τρίτη ημέρα και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του 3ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου TMM_CH με θέμα «Καινοτόμος, Διεπιστημονική, Ψηφιακή Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητα του κόσμου σε κρίση και σύρραξη, μέσα από τον πολιτισμό» που διοργανώθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από 20 έως 23 Μαρτίου 2023 στο Ίδρυμα Ευγενίδου στην Αθήνα. Το Διεθνές Συνέδριο, με Πρόεδρο την Ομότιμη Καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου, συνδιοργανώθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και συμβούλια, επιστημονικές ενώσεις και φορείς προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, η πρωινή Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης 9 υπό τον συντονισμό του Καθηγητή Emanuele Piaia, της Σχολής της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Ferrara, αφορούσε στη «νέα Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Bauhaus για την Πράσινη Μετάβαση, αντιμετωπίζοντας την πρόκληση της ενεργειακής κρίσης», που παρουσίασε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Χάρης Δούκας, της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Η Δρ Αγορίτσα Κωνσταντή, ΕΔΙΠ της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, παρουσίασε τη νέα Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία, ως αναγκαία στρατηγική για την αντιμετώπιση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής κρίσης κυρίως στις πόλεις. Ο κος Βασίλειος Καπαρελιώτης, εκπρόσωπος της start-up Topos System, παρουσίασε την αρχιτεκτονική μεθοδολογία που ανέπτυξαν πρωτοποριακά αρχιτεκτονικά γραφεία, του Δοξιάδη και άλλων, για την ενεργειακή αναβάθμιση και απόδοση των κτιρίων. Η Λέκτορας Σταυρούλα Θραβάλου, από την Αρχιτεκτονική του Πανεπιστημίου Κύπρου, εστίασε στην ανάγκη διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες, ενώ ο Καθηγητής Άνθιμος Ξενίδης από τη Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, παρουσίασε τεχνολογικές καινοτομίες υλικών με χαμηλά επίπεδα ενσωμάτωσης ενέργειας, συμβατά με τις κατασκευές και το περιβάλλον, ικανά να συμβάλλουν στη μείωση ενεργειακών απωλειών και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Η Πρόεδρος του Συνεδρίου, Καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου, συνοψίζοντας, τόνισε ότι η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να αποτελέσει υποδειγματικό πεδίο εφαρμογής καινοτομίας για την απαιτούμενη ενεργειακή απόδοση ιστορικών κτιρίων και πόλεων, γιατί παρά τις φθορές, τα ιστορικά υλικά έχουν ελάχιστη ενσωματωμένη ενέργεια. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Competence Centre 4CH για τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, Καθηγητής Roberto di Giulio, του Πανεπιστημίου της Ferrara, δεσμεύτηκε να μεταφέρει το μήνυμα.
Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης 10 για την «πράσινη και γαλάζια συμφωνία για την αειφόρο τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη», η οποία οργανώθηκε σε συνέργεια με τη Βραδιά του Ερευνητή στο ΕΜΠ και το Ερευνητικό Πρόγραμμα ΑΕΙ της ΓΓΕΚ υπό τον συντονισμό του ΕΜΠ και υπό την αιγίδα του ΥΠΕΝ, συντόνισαν η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων, κα Αλεξάνδρα Σδούκου, και η Πρόεδρος του Συνεδρίου, Καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου.
Με αναφορά στο Πρόγραμμα ΑΕΙ, ως επιστημονικά υπεύθυνη, η Καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου, τόνισε ότι από την τεκμηρίωση του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού αποθέματος, τη μοντελοποίησή του και τη διαμόρφωση προτάσεων τοπικής ανάπτυξης από την αξιοποίησή του με τη συμβολή των τοπικών κοινωνιών, ΟΤΑ και παραγωγικών φορέων στις περιοχές που εφαρμόστηκε – στην Αιτωλοακαρνανία, Βόρεια και Κεντρική Εύβοια, Ανατολική Μάνη, Χίο και τα μικρά Δωδεκάνησα, Ηρωική Νήσο Κάσο, Χάλκη, Σύμη, και Καστελόριζο – προκύπτει ότι με έξυπνο σχεδιασμό και μικρό κόστος μπορεί, με προσέλκυση εξωτερικών οικονομιών από τον τουρισμό, να στηριχθεί η αειφόρος τοπική ανάπτυξη. Η κα Μοροπούλου δήλωσε ότι, τα εργαλεία – πλατφόρμες και πληροφοριακά συστήματα ανάπτυξης και γεωπληροφοριακά συστήματα υπάρχουν, και χρειάζονται πολιτική βούληση και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για να κρατήσουν τους νέους στον τόπο τους.
Η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων, κα Αλεξάνδρα Σδούκου, παρουσιάζοντας την πολιτική του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τόνισε: «Η πρωτοβουλία Gr-Eco Islands είναι οραματικό πρόγραμμα με στρατηγική σημασία στη μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στην κατεύθυνση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης των Ελληνικών νησιών με ολιστικό τρόπο, ώστε να αξιοποιούνται τα μοναδικά περιβαλλοντικά αποθέματα και η ομορφιά των νησιών και να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής και η συνοχή των τοπικών κοινωνιών. Η πρωτοβουλία αφορά σε όλα τα Ελληνικά νησιά, με προτεραιότητα εφαρμογής στα μικρά νησιά. Στοχεύουμε το μοντέλο ανάπτυξης να επιτύχει συγκεκριμένους στόχους, ώστε ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα να μετατρέψει τον κίνδυνο σε ευκαιρία και να αναδειχθεί μέσα από τους νέους σχεδιασμούς και εφαρμογές σε πιο ανθεκτικό, πιο πράσινο, αειφόρο». Η Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, κα Αθηνά Χατζηπέτρου, μίλησε για τον ρόλο της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας στη βιώσιμη ανάπτυξη, και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που στηρίζουν την ελληνική επιχειρηματικότητα για να επιτύχουν αυτό τον στόχο. «Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα σχεδιάσαμε προϊόντα για τη χρηματοδότηση επενδύσεων με πράσινο, ψηφιακό και καινοτόμο αποτύπωμα με πολύ χαμηλό κόστος χρηματοδότησης», επεσήμανε.
Ο Πρόεδρος της Τράπεζας Αττικής και του ΤΜΕΔΕ, κος Κωνσταντίνος Μακέδος, ανέφερε ότι ο τραπεζικός κλάδος έχει ρόλο πρωταγωνιστή στην υλοποίηση της στρατηγικής για την «Πράσινη Μετάβαση» και την «Γαλάζια Ανάπτυξη» των λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών κατά τον ΟΟΣΑ. Παράλληλα, επεσήμανε την κρισιμότητα του ρόλου που έχει ο κατασκευαστικός κλάδος στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης των μη προνομιούχων περιοχών, ενώ τόνισε ότι η Τράπεζα Αττικής και το ΤΜΕΔΕ μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά προς την κατεύθυνση αυτή, με την ανάπτυξη νέων εργαλείων για την κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών του τεχνικού κόσμου. Ο κος Δημήτριος Παππάς μετέφερε το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κου Δημητρίου Παπαγιαννίδη παρουσιάζοντας προγράμματα χρηματοδότησης που ενδιαφέρουν την πολιτιστική κληρονομιά, όπως για την προστασία των αναβαθμίδων των αγροτικών υποδομών, κ.ά.
Από το Πρόγραμμα ΑΕΙ, η κα Μπέττυ Χαραλαμποπούλου, Πρόεδρος της εταιρείας Geosystem Hellas, ο Καθηγητής Γεώργιος Πετράκος, από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, και ο Δρ. Νικόλαος Καμπάνης, επικεφαλής του Εργαστηρίου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας για παράκτια και θαλάσσια έρευνα, παρουσίασαν τη δική τους συμβολή, ενώ η Ομότιμη Καθηγήτρια Σοφία Αυγερινού, της Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μίλησε για μεσογειακούς σχεδιασμούς για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ιστορικών πόλεων. Η Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης έκλεισε με το μήνυμα ότι η τεχνολογία, η κοινωνική συμμετοχή και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία μπορούν να φέρουν με αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ήπια και αειφόρο ανάπτυξη στις απομονωμένες περιοχές, ορεινές και νησιωτικές.
Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης 11 με θέμα «Συνδέοντας τους φορείς διαχείρισης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς με την Επιστήμη και τη Βιομηχανία» με τον συντονισμό της Προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δρ. Αμαλία Ανδρουλιδάκη και τη συμμετοχή του Δρ Yuval Baruch, Αρχαιολόγου, εκπροσώπου της Εφορείας Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, του κου Πλάτωνος Στυλιανού, Γενικού Γραμματέα του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου, του κου Μιχάλη Δαχτυλίδη, Προέδρου της ΠΕΔΜΕΔΕ, της κας Μαρίας Δαλκαφούκη, επικεφαλής του Οίκου Δαλκαφούκη, του κου Φωκίωνα Τασούλα, Γενικού Διευθυντή του διεθνούς τμήματος Έρευνας και Καινοτομίας της Titan Cement Group, του κου Αναστάσιου Τόσιου, Αναπληρωτή Διευθυντή της ΕΥΔΑΠ, της κας Μελίνας Δασκαλάκη, από την Εταιρεία Τουρισμού και Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων, και της κας Μάχης Βάνη, επικεφαλής στρατηγικού σχεδιασμού του Υπερταμείου, καταδείχθηκε η πολυδιάστατη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο από τους φορείς της κατασκευής και της βιομηχανίας, όσο και από τους φορείς του δημοσίου τομέα, όπως το Υπερταμείο, η ΕΥΔΑΠ, ο Δήμος Αθηναίων.
Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης 12 για τις «Μη καταστρεπτικές μεθόδους για τη διάγνωση, τον ανασχεδιασμό, την παρακολούθηση της δομικής υγείας και την αποτίμηση των υλικών και επεμβάσεων διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς», με συντονισμό από τον Εκλεγμένο Επίκουρο Καθηγητή στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δρ Κυριάκο Λαμπρόπουλο, και με τη συμμετοχή του Αναπληρωτή Καθηγητή Michele Betti, από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, της Καθηγήτριας Ελένης Τσαγκούρη, από το Vrije Universiteit των Βρυξελλών, του κου Γεωργίου Καραγιάννη, Διευθυντή του Ιδρύματος «Ορμύλια», του κου Αθανασίου Μουζά, εκπροσώπου της TÜV Hellas, του Καθηγητή Κοσμά Σίδερη, από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, του Καθηγητή Ευάγγελου Χριστοφόρου, από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και του Καθηγητή Θεόδωρου Ματίκα, από το Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης των Υλικών και Αντιπρύτανης Έρευνας, Καινοτομίας και Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, παρουσιάστηκαν μέθοδοι μη καταστρεπτικού ελέγχου, πρότυπα ελέγχου ποιότητας της κατασκευής και των υποδομών. Η συζήτηση κατέληξε στην αναγκαιότητα του επιτόπου μη καταστρεπτικού ελέγχου των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο προβληματισμός για τη διαχείριση του μεγάλου αριθμού δεδομένων έδειξε τη διέξοδο στη συγκρότηση συστήματος σημαινόντων, ώστε τα δεδομένα του μη καταστρεπτικού ελέγχου να συμβάλλουν στην ερμηνεία της κατάστασης διατήρησης των μνημείων στα ψηφιακά υπόβαθρα της τρισδιάστατης τεκμηρίωσής τους.
Στην καταληκτήρια Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης 13 με θέμα την «ανασυγκρότηση του κόσμου σε κρίση και σύρραξη μέσω του πολιτισμού, προωθώντας την αμοιβαία συνεννόηση και την Ειρήνη», με τον συντονισμό της Προέδρου του Συνεδρίου, Ομότιμης Καθηγήτριας Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αντωνίας Μοροπούλου, οι μετέχοντες, ο Αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας, Επίκουρος Καθηγητής Θεολογίας Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας, η Ομότιμη Καθηγήτρια και πρώην Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου, κα Ισμήνη Κριάρη, ο Καθηγητής της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Fatih Sultan Mehmet Vakif, κος Hasan Firat Diker, ο Πρέσβυς επί τιμή, κος Θεόδωρος Θεοδώρου, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Delft και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πολυτεχνείων SEFI, κος Pieter de Vries, η Πρόεδρος της Διεθνούς Heritage & Museums, κα Lila De Chaves-Χρονοπούλου, ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Κέντρου Μελέτης Συντήρησης και Αναστήλωσης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ICCROM, κος Rohit Jugyasu, και ο Πρόεδρος του Κυπριακού Παραρτήματος του ICOMOS, Δρ Χρύσανθος Πισσαρίδης, ανέδειξαν από πολλές πλευρές τις δυνατότητες συνεννόησης που δίνει η πολιτιστική κληρονομιά, συνέχοντας διαφορετικές αξίες σε διαφορετικές ιστορικές εποχές των μνημείων, με διαφορετικές πολιτιστικές, θρησκευτικές ή εθνικές αναφορές.
Αναδείχθηκε ότι τα Μνημεία ενώνουν, ακόμη και όταν πολιτικές ηγεσίες είναι σε σύγκρουση. Εμβληματικό είναι το παράδειγμα του έργου της Διεπιστημονικής Ομάδας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, με βάση την ενότητα και την ιστορική απόφαση των τριών Χριστιανικών Κοινοτήτων, την ανοχή και τη συνεργασία των δύο λαών και των τριών θρησκειών τους.
