Ελλιπής και ανεπαρκής υπήρξε ο θεωρητικός και πρακτικός κύκλος εκπαίδευσης που παρείχε ο Διαχειριστής της Σιδηροδρομικής Υποδομής (ΟΣΕ) σε προσωπικό του ΟΣΕ που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα (σταθμάρχες-κλειδούχους), σύμφωνα με την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης έρευνας που διεξάγει για τη μετωπική σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών στα Τέμπη.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της ΡΑΣ, με τα έως σήμερα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Αρχή, διερεύνησε τον κύκλο της εκπαίδευσης του Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας στον οποίο συμμετείχε ο σταθμάρχης που εμπλέκεται στο δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 και διαπίστωσε ότι δεν τεκμηριώνεται η σωστή και ολοκληρωμένη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση των εκπαιδευόμενων του συγκεκριμένου κύκλου μαθητείας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις που καταγράφονται στον Οδηγό Σπουδών.
Η απόφαση για λήψη έκτακτων μέτρων
Ως εκ τούτου, η Ολομέλεια της ΡΑΣ αποφάσισε, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, ομόφωνα τη λήψη έκτακτων προσωρινών μέτρων λόγω σοβαρών ενδείξεων παράβασης συγκεκριμένων διατάξεων της σιδηροδρομικής νομοθεσίας, η μη τήρηση των οποίων ενέχει άμεση, σοβαρή και επικείμενη απειλή για τη δημόσια ασφάλεια. Με τα έκτακτα προσωρινά μέτρα η Αρχή υποχρεώνει, μεταξύ άλλων, τον Διαχειριστή Υποδομής ΟΣΕ ΑΕ να μην απασχολεί σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων το σύνολο των υποψήφιων σταθμαρχών οι οποίοι μετείχαν στον διερευνούμενο κύκλο εκπαίδευσης. Πρόκειται για το προσωπικό το οποίον σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού του ΟΣΕ, είχε προσληφθεί με δελτίο παροχής υπηρεσιών και μόνο δύο εξ αυτών είχαν μόνιμη υπαλληλική σχέση λόγω μετάταξης.
Η ευθύνη της εκπαίδευσης του προσωπικού
Υπογραμμίζεται ότι η κατάρτιση του προσωπικού του Διαχειριστή Υποδομής και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, παρέχεται από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδος ΟΣΕ. Ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος οργανώνει τις υπηρεσίες εκπαίδευσης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων δεν έχει καμία εμπλοκή στην εκπαίδευση σταθμαρχών και κλειδούχων. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και ο Διαχειριστής Υποδομής ευθύνονται για το επίπεδο της κατάρτισης και των προσόντων του προσωπικού τους, που επιτελεί βασική εργασία ασφάλειας. Η ΡΑΣ εγκρίνει στην αρχή κάθε έτους το ετήσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης, το οποίο καταρτίζεται από τον ΟΣΕ.
Οι διαπιστώσεις
Σύμφωνα με τον Οδηγό Σπουδών του ΟΣΕ που περιλαμβάνεται στο ετήσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης έτους 2021 «Βασική Εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας (ΣΤΑΘΜΑΡΧΕΣ)» για το προαναφερθέν προσωπικό (κωδ. 22075 και 22076) που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας προβλέπονταν 712 ώρες θεωρητικής εκπαίδευσης που θα πραγματοποιούνταν σε δύο κύκλους μαθητείας και 75 ώρες πρακτικής εκπαίδευσης. Κατά τη μαρτυρία της Διεύθυνσης Κυκλοφορίας του ΟΣΕ, ο δεύτερος κύκλος θεωρίας πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την πρακτική εκπαίδευση. Με βάση το προαναφερθέν πρόγραμμα και μετά από τους επί τόπου ελέγχους των στελεχών της ΡΑΣ στα γραφεία του ΟΣΕ, τη συγκριτική επισκόπηση, μελέτη και ανάλυση των προσκομισθέντων στοιχείων και πληροφοριών προέκυψαν οι παρακάτω διαπιστώσεις:
Δεν τεκμηριώνεται η σωστή και ολοκληρωμένη βασική εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας με κωδικούς ΚΠ 22075 (σταθμάρχες Αθήνας) και ΚΠ 22076 (σταθμάρχες Θεσσαλονίκης), σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχετικού οδηγού σπουδών για τους εξής λόγους:
Πρώτον: Από την ανάλυση των στοιχείων δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα ότι οι εν λόγω υποψήφιοι σταθμάρχες ολοκλήρωσαν τον προβλεπόμενο Β’ κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης των 177 ωρών, ο οποίος θα διεξαγόταν παράλληλα με την πρακτική εκπαίδευση των 75 υποχρεωτικών ημερών μετά την ολοκλήρωση του Α’ κύκλου εκπαίδευσης των 535 ωρών. Δεδομένου ότι δεν προσκομίστηκαν κρίσιμα αποδεικτικά έγγραφα και στοιχεία από τα οποία να προκύπτουν με σαφήνεια και πληρότητα:
* Τα υπογεγραμμένα φύλλα παρουσίας των εκπαιδευομένων κατά τον Α’ κύκλο της θεωρητικής εκπαίδευσης στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης για τις ημερομηνίες 13.8.22, 24.8.22, 30.8.22, 31.8.22, 9.9.22, 17.9.2022 και 7.10.22 και στο πρόγραμμα της Αθήνας για τις 13.8.22.
* Ο τρόπος υλοποίησης των υπολειπόμενων ωρών θεωρητικής εκπαίδευσης ο οποίος ενσωματώθηκε στην πρακτική εκπαίδευση (Β’ κύκλο εκπαίδευσης) και ο ακριβής αριθμός του συνόλου των εκπαιδευομένων.
* Οι βεβαιώσεις των αρμόδιων Επιθεωρήσεων περί ολοκλήρωσης του Β’ κύκλου θεωρητικής εκπαίδευσης (177 ωρών).
* Οι βεβαιώσεις πιστοποίησης περί ολοκλήρωσης της πρακτικής εκπαίδευσης (75 ημερών).
* Τα έγγραφα στοιχεία για την πρακτική εκπαίδευση τριών εκπαιδευόμενων
Δεύτερον: Από το σύνολο των έγγραφων στοιχείων που έχει στη διάθεσή της η Αρχή, διαπιστώνεται ασάφεια μεταξύ του συνολικού αριθμού των αρχικά υποψήφιων εκπαιδευόμενων σταθμαρχών και του τελικού αριθμού των προσώπων που μετείχαν επιτυχώς στην ερευνώμενη εκπαίδευση.
Οι ενδείξεις
Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, η ΡΑΣ έχει ενδείξεις ότι ο Διαχειριστής της Σιδηροδρομικής Υποδομής (ΟΣΕ):
Δεν εξασφάλισε, ως όφειλε, πρόγραμμα κατάρτισης του προσωπικού και των συστημάτων, τα οποία διασφαλίζουν ότι διατηρείται η επάρκεια προσόντων του προσωπικού και εκτελούνται αναλόγως τα σχετικά καθήκοντα, συμπεριλαμβανομένων ρυθμίσεων σχετικά με την καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση.
Τα παραπάνω αποτελούν παράβαση της διάταξης του άρθρου 61 §3 «Συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας» του Δεύτερου Μέρους [Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 11ης Μαΐου 2016 (ΕΕ L 138) του Ν. 4632/2019].
H κατάρτιση που παρασχέθηκε από τον ΟΣΕ στον συγκεκριμένο ελεγχόμενο θεωρητικό και πρακτικό κύκλο εκπαίδευσης και αφορά σε προσωπικό του ΟΣΕ που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας (σταθμάρχες) υπήρξε ελλιπής και ως εκ τούτου ανεπαρκής, δεδομένου, ότι δεν πιστοποιούνται με σχετικές βεβαιώσεις των αρμόδιων υπηρεσιών:
Α. Οι υπηρεσίες κατάρτισης των σταθμαρχών, οι οποίες, πρέπει να περιλαμβάνουν:
* Εκπαίδευση για τις απαραίτητες γνώσεις
* Κανόνες και διαδικασίες λειτουργίας
* Σηματοδότηση και σύστημα ελέγχου-χειρισμού
Β. Οι διαδικασίες έκτακτης ανάγκης που ισχύουν για τα εκτελούμενα δρομολόγια.
Τα παραπάνω αποτελούν παράβαση της διάταξης του άρθρου 65 §§2 και 6 (Πρόσβαση στις εγκαταστάσεις κατάρτισης) του Δεύτερου Μέρους [Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 11ης Μαΐου 2016 (ΕΕ L 138)] του Ν. 4632/2019, σε συνδυασμό και με τον Εκτελεστικό Κανονισμό 2019/773.
Η απόφαση της Ολομέλειας
Βάσει όλων των σοβαρών προαναφερθεισών ενδείξεων και ενόψει των σχετικών ανακοινώσεων για την έναρξη των σιδηροδρομικών δρομολογίων, η Ολομέλεια της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων αποφάσισε ομόφωνα τα ακόλουθα:
Διαπιστώνει σοβαρές ενδείξεις παράβασης από τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ανώνυμη Εταιρεία» και τον διακριτικό τίτλο «ΟΣΕ ΑΕ» των διατάξεων των άρθρων 61 §3 περίπτωση (στ) (Συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας) και 65 §§2 και 6 [Πρόσβαση στις εγκαταστάσεις κατάρτισης) του Δεύτερου Μέρους (Ενσωμάτωση της Οδηγίας ΕΕ 2016/798 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 11ης Μαΐου 2016 (ΕΕ L 138)] του Ν. 4632/2019, οι οποίες (παραβάσεις) σχετίζονται άμεσα με το Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειάς του (ΣΔΑ) κατά τα ειδικότερα διαλαμβανόμενα στο ανωτέρω σκεπτικό.
Καλεί τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ανώνυμη Εταιρεία» και τον διακριτικό τίτλο «ΟΣΕ ΑΕ» εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε εργάσιμων ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της παρούσας και ενώπιον της Αρχής:
* Να εκθέσει με σχετικό έγγραφο υπόμνημά του τις απόψεις του.
* Να προτείνει (εγγράφως) άμεσα μέτρα αποκατάστασης, ώστε το Σύστημα Διαχείρισης της Ασφάλειάς του να είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις των άρθρων 61 §3 (Συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας) και 65 §§2 και 6 (Πρόσβαση στις εγκαταστάσεις κατάρτισης) του Δεύτερου Μέρους [Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 11ης Μαΐου 2016 (ΕΕ L 138)] του Ν. 4632/2019, σε συνδυασμό και με τον Εκτελεστικό Κανονισμό 2019/773.
Υποχρεώνει τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ανώνυμη Εταιρεία» και τον διακριτικό τίτλο «ΟΣΕ ΑΕ» να μην απασχολεί σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας το σύνολο των υποψήφιων σταθμαρχών οι οποίοι μετείχαν στην, κατά τα ειδικότερα διαλαμβανόμενα στο ανωτέρω ιστορικό της παρούσας, «Βασική Εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας (Σταθμάρχες)» με κωδ. 22075 και 22076.
Απειλεί τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ανώνυμη Εταιρεία» και τον διακριτικό τίτλο «ΟΣΕ ΑΕ» με την επιβολή προστίμου ποσού 100.000 ευρώ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης με το διατακτικό της παρούσας.
Ορίζει τη Μονάδα Ασφάλειας και Διαλειτουργικότητας της Αρχής καθ’ ύλην αρμόδια να εξετάσει, να αξιολογήσει και να εισηγηθεί αρμοδίως τα, κατά τον ανωτέρω τόπο και χρόνο, προτεινόμενα από τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ανώνυμη Εταιρεία» και τον διακριτικό τίτλο «ΟΣΕ ΑΕ» μέτρα αποκατάστασης.
ΟΣΕ: Είναι ώρες ευθύνης για όλους και όχι ώρες διάχυσης ευθυνών
Απάντηση στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) ότι υπήρξε ελλιπής και ανεπαρκής κύκλος εκπαίδευσης του σταθμάρχη δίνει με αναλυτική ανακοίνωση του ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας (ΟΣΕ) δηλώνοντας: «Είναι εξαιρετικά δυσάρεστο, εν μέσω μιας πολύ δύσκολης και οδυνηρής συγκυρίας για την ελληνική κοινωνία και τον ελληνικό σιδηρόδρομο, επίσημοι φορείς να εκφράζουν απόψεις και να λαμβάνουν αποφάσεις χωρίς ενδελεχή διερεύνηση και τεκμηρίωση των αναφερομένων σε αυτές, ειδικά όταν έχουν υπάρξει κοινωνοί σε αυτά επί των οποίων αποφαίνονται» .
Ειδικότερα, ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας ( ΟΣΕ) στην ανακοίνωσή του τονίζει:
– Με το από 28.7.2022 έγγραφο περί «Βασικής Εκπαίδευσης Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας», το οποίο κοινοποιήθηκε μεταξύ άλλων και στη ΡΑΣ, εγκρίθηκε από την Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του Οργανισμού, η υλοποίηση της Βασικής Εκπαίδευσης Προσωπικού Κυκλοφορίας Σταθμαρχών. Στο ανωτέρω έγγραφο περιγράφεται η διαδικασία και το αντικείμενο εκπαίδευσης, τα οποία είναι απολύτως συμβατά με τον Οδηγό Σπουδών που η ίδια η Ρυθμιστική Αρχή ενέκρινε με την από 29.7.2021 απόφασή της.
– Σε αυτή δε την εγκύκλιο αναφέρεται ρητώς ο τρόπος με τον οποίο υλοποιείται η εκπαίδευση. Επιπλέον με το από 9.3.2023 έγγραφο ο Οργανισμός ενημέρωσε αναλυτικά τη Ρυθμιστική Αρχή για τον τρόπο υλοποίησης του Β κύκλου, προσκομίζοντας:
Α) Τα φύλλα παρουσίας – πρακτικής μαθητείας ανά μήνα από όλες τις Επιθεωρήσεις του Οργανισμού (Αθήνα, Πάτρα, Λάρισα, Λιανοκλάδι, Θεσσαλονίκη) στις οποίες βρέθηκαν οι υπό εκπαίδευση σταθμάρχες με αναφορά ανά θεματική ενότητα στους εκπαιδευτές ανά Επιθεώρηση.
Β) Τη διδακτέα ύλη της θεωρητικής εκπαίδευσης η οποία έχει διαχωριστεί σε δύο κύκλους, ώστε να συμβαδίζει με το στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να λειτουργεί συν επικουρικά και βοηθητικά με την πρακτική μαθητεία σε πραγματικές συνθήκες.
Ουδέποτε ζητήθηκαν (ούτε κατά τον επιτόπιο έλεγχο, ούτε με το από 9.3.2023 έγγραφο της Αρχής που αφορούσε στη διενέργεια αυτεπάγγελτης έρευνας σχετικά με το δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου 2023), βεβαιώσεις περί ολοκλήρωσης της διαδικασίας.
Οι βεβαιώσεις ολοκλήρωσης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων πιστοποιούνται με εσωτερική αλληλογραφία των εμπλεκόμενων Διευθύνσεων του Οργανισμού και είναι στη διάθεση κάθε αρμόδιου φορέα εφόσον ζητηθούν. Επομένως ήταν στη διάθεση και της ΡΑΣ, η οποία έχει την αρμοδιότητα ελέγχου σε ζητήματα ασφάλειας.
Ο Οργανισμός λειτουργώντας απολύτως μέσα στα θεσμοθετημένα πλαίσια και αντιλαμβανόμενος την ευαισθησία του θέματος απέναντι και στην κοινή γνώμη, θα απαντήσει με απόλυτη ακρίβεια, λεπτομέρεια και τεκμηρίωση σε όλα όσα η Αρχή αναφέρει (βασιζόμενη καταρχάς σε «ισχυρές ενδείξεις»).
Έως τότε καλό είναι να εκφράζονται δημοσίως μόνο οριστικά και τεκμηριωμένα συμπεράσματα. Είναι ώρες ευθύνης για όλους και όχι ώρες διάχυσης ευθυνών.
