Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΗ Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για την προώθηση μέτρων στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών, σύμφωνα με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, το νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης τροποποιεί και παρατείνει εν μέρει το προσωρινό πλαίσιο κρίσης, το οποίο εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022 για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, και τροποποιήθηκε ήδη στις 20 Ιουλίου 2022 και στις 28 Οκτωβρίου 2022.
Από κοινού με την τροποποίηση του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία («ΓΚΑΚ») που ενέκρινε η Επιτροπή, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης θα συμβάλει στην επιτάχυνση των επενδύσεων και της χρηματοδότησης για την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας στην Ευρώπη.
Λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο μιας έρευνας και μιας στοχευμένης διαβούλευσης, και υπό το πρίσμα του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, το νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης:
- Παρατείνει τη δυνατότητα των κρατών μελών να στηρίξουν περαιτέρω τα μέτρα που απαιτούνται για τη μετάβαση προς μια βιομηχανία μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών. Αυτό αφορά ιδίως τα καθεστώτα ενισχύσεων για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της ανανεώσιμης ενέργειας και της αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και τα καθεστώτα για την απανθρακοποίηση των διαδικασιών βιομηχανικής παραγωγής, τα οποία τα κράτη μέλη μπορούν πλέον να θεσπίσουν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
- Τροποποιεί το πεδίο εφαρμογής τέτοιων μέτρων για να καταστήσει ακόμη πιο εύκολο τον σχεδιασμό και να αυξήσει την αποδοτικότητα των καθεστώτων στήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της αποθήκευσης ενέργειας και της απανθρακοποίησης των διαδικασιών βιομηχανικής παραγωγής και της αποθήκευσης ενέργειας μέσω: i) της απλούστευσης των όρων για τη χορήγηση ενισχύσεων σε μικρά έργα και λιγότερο ώριμες τεχνολογίες, όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο, καταργώντας την υποχρέωση πραγματοποίησης ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών, εφόσον υπάρχουν ορισμένες διασφαλίσεις· ii) της επέκτασης των δυνατοτήτων στήριξης για την ανάπτυξη όλων των τύπων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· iii) της επέκτασης των δυνατοτήτων στήριξης για την απανθρακοποίηση των διαδικασιών βιομηχανικής παραγωγής με τη μετάβαση σε καύσιμα που παράγονται από υδρογόνο· και iv) της πρόβλεψης για υψηλότερα ανώτατα όρια ενίσχυσης και απλουστευμένους υπολογισμούς των ενισχύσεων.
- Εισάγει νέα μέτρα, τα οποία θα ισχύουν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025,για την περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών, παρέχοντας τη δυνατότητα επενδυτικής στήριξης για την κατασκευή εξοπλισμού στρατηγικής σημασίας, και συγκεκριμένα συσσωρευτών, ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, αντλιών θερμότητας, ηλεκτρολυτικών κυψελών και εξοπλισμού για τη δέσμευση, χρήση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και για την παραγωγή βασικών κατασκευαστικών μερών και για την παραγωγή και ανακύκλωση των σχετικών κρίσιμων πρώτων υλών. Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη μπορούν:
- Να σχεδιάσουν απλά και αποτελεσματικά καθεστώτα ενισχύσεων, παρέχοντας στήριξη έως ένα ορισμένο ποσοστό των επενδυτικών δαπανών και έως συγκεκριμένα ονομαστικά ποσά, ανάλογα με τον τόπο πραγματοποίησης της επένδυσης και το μέγεθος του δικαιούχου. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις («ΜΜΕ) καθώς και οι εταιρείες που βρίσκονται σε μειονεκτικές περιοχές είναι επιλέξιμες για υψηλότερη στήριξη, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι στόχοι συνοχής. Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ακόμη υψηλότερα ποσοστά των επενδυτικών δαπανών εάν η ενίσχυση παρέχεται υπό μορφή φορολογικών πλεονεκτημάτων, δανείων ή εγγυήσεων. Προτού χορηγήσουν τις ενισχύσεις, οι εθνικές αρχές πρέπει, ωστόσο, να επαληθεύουν τους συγκεκριμένους κινδύνους μη πραγματοποίησης της παραγωγικής επένδυσης εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου («ΕΟΧ») και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μετεγκατάστασης εντός της ενιαίας αγοράς.
- Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να παρέχουν υψηλότερη στήριξη σε μεμονωμένες εταιρείες, όταν συντρέχει πραγματικός κίνδυνος εκτροπής επενδύσεων από την Ευρώπη. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγήσουν είτε το ποσό της στήριξης που θα μπορούσε να λάβει ο δικαιούχος για μια ισοδύναμη επένδυση σε εκείνη την εναλλακτική τοποθεσία (τη λεγόμενη «ενίσχυση αντιστοίχισης»), είτε το ποσό που απαιτείται για να δοθεί κίνητρο στην εταιρεία ώστε να πραγματοποιήσει την επένδυση στον ΕΟΧ (το λεγόμενο «έλλειμμα χρηματοδότησης»), ανάλογα με το ποιο από τα δύο αυτά ποσά είναι χαμηλότερο. Η επιλογή των κρατών μελών υπόκειται σε μια σειρά διασφαλίσεων. Πρώτον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για i) επενδύσεις που πραγματοποιούνται σε ενισχυόμενες περιοχές, όπως ορίζονται στον εφαρμοστέο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων· ή ii) διασυνοριακές επενδύσεις οι οποίες αφορούν έργα που βρίσκονται σε τουλάχιστον τρία κράτη μέλη, όταν σημαντικό μέρος της συνολικής επένδυσης πραγματοποιείται σε τουλάχιστον δύο ενισχυόμενες περιοχές, εκ των οποίων η μία είναι περιοχή «α» (εξόχως απόκεντρη περιφέρεια ή περιφέρεια με κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατώτερο ή ίσο με το 75 % του μέσου όρου της ΕΕ). Δεύτερον, ο δικαιούχος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τεχνολογία παραγωγής αιχμής από την άποψη των περιβαλλοντικών εκπομπών. Τρίτον, η ενίσχυση δεν μπορεί να προκαλέσει μετεγκατάσταση επενδύσεων μεταξύ κρατών μελών.
Οι αλλαγές που εγκρίθηκαν θα βοηθήσουν επίσης τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν συγκεκριμένα έργα που περιλαμβάνονται στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής τους.
Οι υπόλοιπες διατάξεις του προσωρινού πλαισίου κρίσης (περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, στήριξη ρευστότητας υπό μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων, ενίσχυση για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας, μέτρα για τη στήριξη της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας), οι οποίες συνδέονται περισσότερο με την κατάσταση άμεσης κρίσης, παραμένουν σε ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Για να υπάρξει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει σε μεταγενέστερο στάδιο την ανάγκη παράτασης.
Ιστορικό
Σε συνέχεια δύο ερευνών που διενεργήθηκαν στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023 σχετικά με την εφαρμογή του προσωρινού πλαισίου κρίσης, μέσω των οποίων η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη των κρατών μελών, την 1η Φεβρουαρίου 2023 η Επιτροπή υπέβαλε στα κράτη μέλη προς διαβούλευση ένα σχέδιο πρότασης, μέρος του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, για τη μετατροπή του προσωρινού πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις σε προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης.
Από κοινού με το νέο πλαίσιο, η Επιτροπή ενέκρινε μια τροποποίηση του ΓΚΑΚ με σκοπό να δοθεί στα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευελιξία κατά τον σχεδιασμό και την άμεση εφαρμογή μέτρων στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα και προς μια βιομηχανία μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών, χωρίς προηγούμενη έγκριση από την Επιτροπή.
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022 δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Το προσωρινό πλαίσιο για την κρίση τροποποιήθηκε για πρώτη φορά στις 20 Ιουλίου 2022, για να συμπληρώσει τη δέσμη μέτρων για την ετοιμότητα για τον χειμώνα και σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU, αναθεωρήθηκε δε περαιτέρω στις 28 Οκτωβρίου 2022, σύμφωνα με τον κανονισμό σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας («κανονισμός (ΕΕ) 2022/1854») και με την πρόταση της Επιτροπής για έναν νέο κανονισμό έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού στην ΕΕ και την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού εφέτος τον χειμώνα.
Οι ελεγχόμενες από τη Ρωσία οντότητες που υπόκεινται σε κυρώσεις εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων.
Δηλώσεις
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε: «Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, και ιδίως το προσωρινό πλαίσιο κρίσης, βοήθησαν τα κράτη μέλη να μετριάσουν τον αντίκτυπο της τρέχουσας κρίσης στην Ευρώπη. Το πλαίσιο που εγκρίναμε παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χορηγούν κρατικές ενισχύσεις με γρήγορο, σαφή και προβλέψιμο τρόπο. Οι κανόνες μας επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επιταχύνουν τις επενδύσεις για μηδενικές καθαρές εκπομπές σε αυτήν την κρίσιμη καμπή, προστατεύοντας παράλληλα τον επί ίσοις όροις ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά και τους στόχους για τη συνοχή. Οι νέοι κανόνες είναι αναλογικοί, στοχευμένοι και προσωρινοί».
