Σήμερα, με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, τίθεται σε ισχύ μια νέα, ιστορική δέσμη κανόνων της ΕΕ για ένα ασφαλέστερο και πιο υπεύθυνο επιγραμμικό περιβάλλον. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες εφαρμόζεται σε όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες που συνδέουν τους καταναλωτές με αγαθά, υπηρεσίες ή περιεχόμενο. Δημιουργεί διεξοδικές νέες υποχρεώσεις για τις επιγραμμικές πλατφόρμες όσον αφορά τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών και την αντιμετώπιση των κινδύνων στο διαδίκτυο, θεσπίζει ισχυρά μέσα προστασίας των δικαιωμάτων των χρηστών στο διαδίκτυο και τοποθετεί τις ψηφιακές πλατφόρμες σε ένα μοναδικό νέο πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας. Οι κανόνες αυτοί, που έχουν σχεδιαστεί ως μια ενιαία και ομοιογενής δέσμη κανόνων για την ΕΕ, θα προσφέρουν νέα μέσα προστασίας στους χρήστες και ασφάλεια δικαίου στις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες αποτελεί την πρώτη ρυθμιστική εργαλειοθήκη στο είδος της παγκοσμίως και δημιουργεί ένα διεθνές σημείο αναφοράς ως ρυθμιστική προσέγγιση για τους επιγραμμικούς ενδιάμεσους.
Νέες αρμοδιότητες για τις ψηφιακές υπηρεσίες
Με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θεσπίζεται μια διεξοδική νέα δέσμη κανόνων για τις επιγραμμικές ενδιάμεσες υπηρεσίες όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να σχεδιάζουν τις υπηρεσίες και τις διαδικασίες τους. Οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν νέες αρμοδιότητες για τον περιορισμό της διάδοσης παράνομου περιεχομένου και παράνομων προϊόντων στο διαδίκτυο, την αύξηση της προστασίας των ανηλίκων, την παροχή περισσότερων επιλογών και καλύτερης πληροφόρησης στους χρήστες. Οι υποχρεώσεις των διαφόρων επιγραμμικών παραγόντων αντιστοιχούν στον ρόλο, το μέγεθος και τον αντίκτυπό τους στο επιγραμμικό οικοσύστημα· σχετική επισκόπηση διατίθεται εδώ.
Όλοι οι επιγραμμικοί ενδιάμεσοι θα πρέπει να συμμορφώνονται με ευρύ φάσμα νέων υποχρεώσεων διαφάνειας για την αύξηση της λογοδοσίας και της εποπτείας, για παράδειγμα με έναν νέο μηχανισμό επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Ωστόσο, θεσπίζεται ειδικό καθεστώς για τις πλατφόρμες με περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες: οι εν λόγω πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες ή μηχανές αναζήτησης έχουν περισσότερες υποχρεώσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται ευρείες ετήσιες αξιολογήσεις των κινδύνων επιβλαβών συνεπειών των υπηρεσιών τους στο διαδίκτυο —για παράδειγμα όσον αφορά την έκθεση σε παράνομα αγαθά ή παράνομο περιεχόμενο ή τη διάδοση παραπληροφόρησης. Σύμφωνα με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή κατάλληλα μέτρα άμβλυνσης των κινδύνων, ενώ οι πλατφόρμες θα πρέπει θα υποβληθούν σε ανεξάρτητο έλεγχο των υπηρεσιών τους και των μέτρων άμβλυνσης που λαμβάνουν.
Οι μικρότερες πλατφόρμες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα υπόκεινται σε μειωμένη δέσμη υποχρεώσεων και θα επωφεληθούν από ειδικές εξαιρέσεις από ορισμένους κανόνες, καθώς και από την ιδιαίτερα σημαντική αύξηση της νομικής σαφήνειας και της ασφάλειας δικαίου όσον αφορά τη λειτουργία τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ.
Ενισχυμένες διασφαλίσεις για τα θεμελιώδη δικαιώματα στο διαδίκτυο
Οι νέοι κανόνες προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των χρηστών στην ΕΕ ακόμα και στο διαδίκτυο. Νέα μέσα προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης θα περιορίσουν τις αυθαίρετες αποφάσεις ελέγχου περιεχομένου των πλατφορμών και θα προσφέρουν νέους τρόπους ώστε να μπορούν οι χρήστες να αναλαμβάνουν τεκμηριωμένα δράση κατά της πλατφόρμας όταν το περιεχόμενό τους ελέγχεται: για παράδειγμα, οι χρήστες επιγραμμικών πλατφορμών θα διαθέτουν πλέον πολλαπλά μέσα αμφισβήτησης των αποφάσεων για τον έλεγχο του περιεχομένου, μεταξύ άλλων όταν οι αποφάσεις αυτές βασίζονται στους όρους και τις προϋποθέσεις των πλατφορμών. Οι χρήστες μπορούν να υποβάλουν καταγγελία απευθείας στην πλατφόρμα, να επιλέξουν εξωδικαστικό όργανο επίλυσης διαφορών ή να προσφύγουν στο δικαστήριο.
Οι νέοι κανόνες απαιτούν επίσης οι όροι των πλατφορμών να παρουσιάζονται με σαφή και συνοπτικό τρόπο και να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των χρηστών.
Επιπλέον, οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης θα πρέπει να προβούν σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση των κινδύνων για τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης στο διαδίκτυο, καθώς και των δικαιωμάτων του παιδιού.
Νέες εποπτικές εξουσίες για την Επιτροπή
Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες δημιουργεί ένα πρωτοφανές επίπεδο δημόσιας εποπτείας των επιγραμμικών πλατφορμών σε ολόκληρη την Ένωση, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο. Η Επιτροπή έχει την εξουσία να εποπτεύει άμεσα τις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και επιγραμμικές μηχανές αναζήτησης, εταιρείες που έχουν απήχηση σε πάνω από το 10 % του πληθυσμού της ΕΕ, ήτοι σε περίπου 45 εκατομμύρια άτομα, η καθεμία. Επιπλέον, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίσει συντονιστή ψηφιακών υπηρεσιών, ο οποίος θα εποπτεύει άλλες οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, καθώς και τις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, για μη συστημικά ζητήματα. Οι εθνικοί συντονιστές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργάζονται μέσω ενός ευρωπαϊκού συμβουλίου ψηφιακών υπηρεσιών. Αυτός ο μηχανισμός συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ θα δημιουργηθεί μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και της Επιτροπής.
Η Επιτροπή δημιουργεί ευρωπαϊκό κέντρο για την αλγοριθμική διαφάνεια (ECAT), το οποίο θα υποστηρίζει τον εποπτικό της ρόλο με τις πολυεπιστημονικές γνώσεις τόσο του εσωτερικού προσωπικού όσο και εξωτερικών φορέων. Το κέντρο θα παρέχει υποστήριξη με αξιολογήσεις της συμμόρφωσης της λειτουργίας των αλγοριθμικών συστημάτων με τις υποχρεώσεις διαχείρισης κινδύνου που υπέχουν οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης σύμφωνα με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, ώστε να διασφαλίζεται ένα ασφαλές, προβλέψιμο και αξιόπιστο επιγραμμικό περιβάλλον.
Επόμενα βήματα
Μετά την έναρξη ισχύος της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες σήμερα, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα έχουν στη διάθεσή τους 3 μήνες για να αναφέρουν τον αριθμό των ενεργών τελικών χρηστών (17 Φεβρουαρίου 2023) στους ιστοτόπους τους. Η Επιτροπή καλεί επίσης όλες τις επιγραμμικές πλατφόρμες να της κοινοποιήσουν τους αριθμούς που δημοσιεύουν. Με βάση αυτούς τους αριθμούς χρηστών, η Επιτροπή θα αξιολογήσει αν μια πλατφόρμα θα πρέπει να χαρακτηριστεί πολύ μεγάλη επιγραμμική πλατφόρμα ή μηχανή αναζήτησης. Αφού ληφθεί η εν λόγω απόφαση χαρακτηρισμού από την Επιτροπή, η εν λόγω οντότητα θα έχει στη διάθεσή της 4 μήνες για να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της διενέργειας και της υποβολής στην Επιτροπή της πρώτης ετήσιας αξιολόγησης κινδύνου. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να εξουσιοδοτήσουν τους συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών τους έως τις 17 Φεβρουαρίου 2024, που είναι η γενική ημερομηνία έναρξης εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, κατά την οποία η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα αρχίσει να εφαρμόζεται πλήρως σε όλες τις οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της.
Ιστορικό
Στις 15 Δεκεμβρίου 2020, η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες μαζί με την πρόταση σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές αγορές ως ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διασφάλιση ενός ασφαλέστερου και δικαιότερου ψηφιακού χώρου για όλες και όλους. Η πράξη για τις ψηφιακές αγορές άρχισε να ισχύει την 1η Νοεμβρίου 2022.
Οι ψηφιακές υπηρεσίες περιλαμβάνουν μια μεγάλη κατηγορία επιγραμμικών υπηρεσιών, από απλούς ιστοτόπους έως υπηρεσίες διαδικτυακών υποδομών και επιγραμμικές πλατφόρμες. Οι κανόνες που καθορίζονται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες αφορούν κυρίως τους επιγραμμικούς ενδιάμεσους και τις επιγραμμικές πλατφόρμες. Για παράδειγμα, επιγραμμικές αγορές, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πλατφόρμες ανταλλαγής περιεχομένου, καταστήματα εφαρμογών και επιγραμμικές πλατφόρμες ταξιδίων και καταλυμάτων.
