Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΣε δηλώσεις προέβησαν οι υπουργοί οικονομικών σήμερα, Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου, για την εξειδίκευση των οικονομικών μέτρων που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο της 86ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.
Τοποθέτηση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα
Μετράμε πλέον 2,5 χρόνια αλλεπάλληλων, σφοδρών, εξωγενών κρίσεων σε κοινωνικό, οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Μέσα σε αυτή την εξαιρετικά ταραχώδη περίοδο, η ελληνική οικονομία επιδεικνύει αντοχές και προβάλλει αντιστάσεις, αναπτύσσοντας, παράλληλα, μια ισχυρή δυναμική.
Στέκεται όρθια, πιο ισχυρή, πιο ανθεκτική, πιο εξωστρεφής.
Εκπέμπει ασφάλεια, σταθερότητα και αυτοπεποίθηση.
Συγκεκριμένα:
1ον. Το ΑΕΠ αυξάνεται εντυπωσιακά.
Στην «καρδιά» της ενεργειακής κρίσης, η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς, σχεδόν διπλάσιους του μέσου ευρωπαϊκού όρου.
Η εκτίμηση αναθεωρείται ανοδικά, πλέον στο 5,3% για το 2022, από αρχική εκτίμηση 3,1%.
Και προβλέπεται στο 2,1% για το 2023.
Την ίδια περίοδο, ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος εκτιμάται στο 3,1% για το 2022 και στο 0,9% για το 2023.
Συνεπώς, η Ελλάδα αναπτύσσεται πολύ πιο ισχυρά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο!
Με τα σημερινά δεδομένα, το ΑΕΠ της χώρας μας θα υπερβεί, εφέτος, τα 200 δισ. ευρώ, και αναμένεται να προσεγγίσει τα 205 δισ. ευρώ!
2ον. Η ανάπτυξη στηρίζεται, κυρίως, στην εντυπωσιακή αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών.
Εφέτος, εκτιμάται ότι θα έχουμε ιστορικό ρεκόρ άμεσων ξένων επενδύσεων και εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών.
Εξαγωγές που διαμορφώθηκαν στο 41% του ΑΕΠ το 2021, διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα.
Σήμερα η Ελλάδα εξάγει περισσότερο από τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία.
Το παραγωγικό μοντέλο αλλάζει, και η ανάπτυξη αποκτά χαρακτηριστικά διατηρησιμότητας.
Παράλληλα, βιομηχανική παραγωγή, οικοδομική δραστηριότητα, ταξιδιωτικές εισπράξεις, ηλεκτρονικές συναλλαγές, καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων, όλα κινούνται ανοδικά!
3ον. Η ανεργία συρρικνώνεται.
Έχει ήδη υποχωρήσει πάνω από 6 μονάδες σε σχέση με το 2019, και βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 12 ετών.
Ο αριθμός των εργαζομένων ξεπερνά τα 4,2 εκατ. πολίτες!
4ον. Το κύρος και η αξιοπιστία της χώρας ενισχύονται.
Η Ελλάδα βγήκε από την ενισχυμένη εποπτεία, η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που ήταν σε αυτό το καθεστώς από το 2018.
Η χώρα αναβαθμίστηκε 11 φορές μέσα στην τελευταία τριετία, παρά τις διαδοχικές κρίσεις, και βρίσκεται κοντά στην επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας.
Τα παραπάνω σημαντικά και καθόλου αυτονόητα επιτεύγματα, απόρροια των θυσιών της κοινωνίας και της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής, έχουν αντίκτυπο στη ζωή και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, αλλά και στην ικανότητα της χώρας να ανταποκρίνεται, αποτελεσματικά, στις μεγάλες απαιτήσεις της περιόδου.
Περίοδος που παραμένει εξαιρετικά ρευστή, με υψηλές αβεβαιότητες και πρωτόγνωρες προκλήσεις, που «θολώνουν» σημαντικά την καλή εικόνα της οικονομίας.
Και αυτό γιατί η ακρίβεια ροκανίζει το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και επηρεάζει σημαντικά οικογενειακούς και εθνικούς προϋπολογισμούς.
Φαίνεται δε ότι η ένταση του προβλήματος θα είναι – σε ευρωπαϊκό επίπεδο – οξύτερη από τις αρχικές εκτιμήσεις, και η διάρκεια μεγαλύτερη.
Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τις προχθεσινές εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στο βασικό σενάριο, ο μέσος ευρωπαϊκός πληθωρισμός εκτιμάται στο 8,1% για το 2022 και στο 5,5% για το 2023.
Στο δυσμενές δε σενάριο, ο πληθωρισμός αυξάνει σημαντικά την επόμενη χρονιά, και η ευρωπαϊκή οικονομία επιστρέφει στην ύφεση το 2023.
Ως Κυβέρνηση, έχουμε πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας.
Αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες.
Συναισθανόμαστε την αγωνία των συμπατριωτών μας.
Αναγνωρίζουμε την ανάγκη για συνεχή και ακόμη μεγαλύτερη στήριξη των πολιτών, κυρίως των πιο ευάλωτων νοικοκυριών.
Όλα αυτά τα αποδεικνύουμε έμπρακτα, γενναία και αποτελεσματικά, χτίζοντας, την τελευταία τριετία, ένα αποδεδειγμένα επαρκές «δίχτυ ασφαλείας» πάνω από την κοινωνία, σεβόμενοι όμως και την ανάγκη για δημοσιονομική σταθερότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε, στη ΔΕΘ, μία νέα δέσμη μόνιμων και παροδικών μέτρων για τη στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, και τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής της ελληνικής οικονομίας.
Τα συνολικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, με τις σημερινές εκτιμήσεις της πορείας της ενέργειας, ανέρχονται πλέον στα 13,2 δισ. ευρώ το 2022, από 8,5 δισ. ευρώ που εκτιμούσαμε τον Ιούνιο.
Από αυτά, το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται στα 4,3 δισ. ευρώ, ή περίπου στο 2% του ΑΕΠ για όλο το έτος.
Καθίσταται έτσι, εξαιτίας της καλής συνολικής εικόνας και πορείας της οικονομίας, εφικτός ο στόχος για πρωτογενές έλλειμμα 2% του ΑΕΠ το 2022.
Από τα 13,2 δισ. ευρώ, τα 10,6 δισ. ευρώ είναι το κόστος επιδότησης ρεύματος και φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Δηλαδή, το 80% των συνολικών παρεμβάσεων κατευθύνεται στην γενναία επιδότηση του αυξημένου κόστους στους λογαριασμούς.
Από αυτά, τα 4,1 δισ. ευρώ είναι για τα νοικοκυριά, και τα 6,5 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στην Θεσσαλονίκη, μόνιμα και μη, είναι δημοσιονομικού κόστους 5,5 δισ. ευρώ.
Από αυτά, 3,65 δισ. ευρώ είναι μόνιμα δημοσιονομικά μέτρα, που περιλαμβάνουν τόσο μειώσεις φόρων και εισφορών, όσο και αυξήσεις μισθών και συντάξεων.
Ενώ, 1,85 δισ. ευρώ είναι μη μόνιμα δημοσιονομικά μέτρα, εκ των οποίων 1,1 δισ. ευρώ κατευθύνονται για τον περιορισμό των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης.
Τα δημοσιονομικά μέτρα, που ανακοινώθηκαν προχθές, ανέρχονται στα 1,2 δισ. ευρώ για το 2022.
Διαμορφώνονται στα 3,2 δισ. ευρώ για το 2023, και στα 3,6 δισ. ευρώ για κάθε ένα από τα επόμενα.
Για την υλοποίηση αυτών των μέτρων, κατατίθεται σήμερα συμπληρωματικός προϋπολογισμός, ύψους 2,9 δισ. ευρώ.
Κάτι που καθίσταται εφικτό χάρη στη μεθοδική και υπεύθυνη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών της χώρας.
Σήμερα, ως Οικονομικό Επιτελείο, ερχόμαστε να εξειδικεύσουμε τις παρεμβάσεις που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός.
Παρεμβάσεις που εδράζονται σε 6 άξονες, και οι οποίες αποδεικνύουν ότι καλύπτουμε το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, πάντα με όρους οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
1ος Άξονας: Μέτρα, ύψους 2,3 δισ. ευρώ, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, επιπλέον του μηχανισμού επιδότησης ρεύματος και φυσικού αερίου.
1ον. Εφάπαξ ενίσχυση ύψους 250 ευρώ, σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Δικαιούχοι είναι:
1 εκατ. συνταξιούχοι, έναντι 634.000 τον Απρίλιο, με μηνιαίο εισόδημα έως 800 ευρώ, έναντι 600 ευρώ τον Απρίλιο.
35.000 ανασφάλιστοι υπερήλικες του ΟΠΕΚΑ.
172.000 δικαιούχοι επιδόματος ΑΜΕΑ.
Επιπλέον:
225.000 δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα δουν διπλή δόση τον Δεκέμβριο.
800.000 δικαιούχοι επιδόματος παιδιών ΟΠΕΚΑ, θα δουν μιάμιση επιπλέον μηνιαία δόση.
Συνολικά, δικαιούχοι του μέτρου είναι 2,3 εκατ. συμπατριώτες μας.
Το κόστος ανέρχεται στα 496 εκατ. ευρώ.
2ον. Αύξηση, κατά 200.000, των δικαιούχων του Προγράμματος «Ανακυκλώνω / Αλλάζω Συσκευή».
Το κόστος ανέρχεται στα 140 εκατ. ευρώ, και θα καλυφθεί από Συγχρηματοδοτούμενους Πόρους.
3ον. Επιδότηση 250.000 αγροτών για το αυξημένο κόστος λιπασμάτων.
Το κόστος ανέρχεται στα 60 εκατ. ευρώ.
4ον. Επιδότηση 50.000 κτηνοτρόφων για τις αυξημένες τιμές στις ζωοτροφές.
Το κόστος ανέρχεται στα 89 εκατ. ευρώ, και θα καλυφθεί από Συγχρηματοδοτούμενους Πόρους.
5ον. Αύξηση του επιδόματος θέρμανσης καλύπτοντας 1,3 εκατ. συμπατριώτες μας, με αύξηση των εισοδηματικών κριτηρίων.
Συγκεκριμένα, αυτά αυξάνονται από τα 14.000 ευρώ στα 16.000 ευρώ για τον άγαμο, και από τα 20.000 ευρώ στα 24.000 ευρώ για τον έγγαμο, προσαυξημένο κατά 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο.
Επιπλέον, αυξάνεται το επίδομα από 300 ευρώ πολλαπλασιαζόμενο με βαθμο-ημέρες, σε 350 ευρώ.
Επίσης, όσοι δικαιούχοι καταναλώσουν, για πρώτη φορά εφέτος, πετρέλαιο ή υγραέριο ή άλλες μορφές καυσίμων, πλην φυσικού αερίου, δικαιούνται διπλάσιου επιδόματος.
Το κόστος ανέρχεται στα 300 εκατ. ευρώ, από 84 εκατ. ευρώ το 2020 και 174 εκατ. ευρώ το 2021.
6ον. Μείωση κόστους στο πετρέλαιο θέρμανσης για 1,3 εκατ. νοικοκυριά, ύψους περίπου 25 λεπτών.
Το κόστος ανέρχεται στα 250 εκατ. ευρώ.
7ον. Επέκταση του μειωμένου ΦΠΑ στις μεταφορές, στον καφέ, στα μη αλκοολούχα ποτά, στα γυμναστήρια, στις σχολές χορού, στον κινηματογράφο και στο τουριστικό πακέτο, έως τον Ιούνιο του 2023.
Το κόστος ανέρχεται στα 246 εκατ. ευρώ.
8ον. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ, εξασφαλίζοντας τον αναγκαίο χώρο στο δίκτυο.
Το μέτρο εκτιμάται ότι θα καλύψει 250.000 μικρά φωτοβολταϊκά, για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
Το κόστος ανέρχεται στα 700 εκατ. ευρώ, και θα καλυφθεί από Συγχρηματοδοτούμενους Πόρους.
2ος Άξονας: Μέτρα, ύψους 1,7 δισ. ευρώ, για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και την αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.
1ον. Νέα, τρίτη, αύξηση του κατώτατου μισθού μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Με τη νέα χρονιά ξεκινά η διαδικασία για τη νέα αναπροσαρμογή του, με εφαρμογή από τον Μάιο του 2023.
Αναμένεται να επηρεαστεί το μισθολόγιο 1 εκατ. εργαζομένων.
2ον. Μονιμοποίηση της μείωσης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών.
Μέτρο που αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα 2,2 εκατ. εργαζομένων, μειώνοντας ταυτόχρονα και το μισθολογικό βάρος για τις επιχειρήσεις.
Το κόστος ανέρχεται στα 871 εκατ. ευρώ.
3ον. Μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα.
Μέτρο που αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα 1,2 εκατ. εργαζομένων.
Το κόστος ανέρχεται στα 765 εκατ. ευρώ.
4ον. Απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος για επιτηδευματίες και μικρές επιχειρήσεις, με ακαθάριστα έσοδα έως 2 εκατ. ευρώ ετησίως, που αυξάνουν τον μέσο ετήσιο αριθμό εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, κατ’ ελάχιστο για 3/12 σε ετήσια βάση, για το έτος που συντελείται η αύξηση.
Πρόκειται για μόνιμο μέτρο.
Αφορά, δυνητικά, 900.000 επιτηδευματίες και επιχειρήσεις.
Η απώλεια εσόδων στον τακτικό προϋπολογισμό αντισταθμίζεται από αυξημένα έσοδα ασφαλιστικών εισφορών.
5ον. Κίνητρα μετατροπής συμβάσεων μερικής απασχόλησης σε πλήρη απασχόληση, για επιχειρήσεις με υψηλά ποσοστά εργαζόμενων μερικής απασχόλησης.
Από προχθές και έως το τέλος του 2023, όσες επιχειρήσεις έχουν ποσοστό εργαζομένων με μερική απασχόληση άνω του 50%, για συμβάσεις εργαζομένων τους που έχουν συναφθεί πριν τις 10 Σεπτεμβρίου και μετατραπούν από μερικής σε πλήρους απασχόλησης, απαλλάσσονται, για 1 έτος, από το 40% των ασφαλιστικών εισφορών για τον εν λόγω εργαζόμενο.
Αφορά περίπου 290.000 επιχειρήσεις, που απασχολούν 2,2 εκατ. εργαζομένους.
6ον. Επέκταση επιδόματος μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα, για 32.000 γυναίκες, από τους 6 στους 9 μήνες, από το 2023.
Το κόστος ανέρχεται στα 64 εκατ. ευρώ.
3ος Άξονας: Μέτρα, ύψους 855 εκατ. ευρώ, για τους δημοσίους υπαλλήλους.
1ον. Μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης στους δημοσίους υπαλλήλους.
Το μέτρο αυτό καλύπτει 500.000 συμπατριώτες μας.
Το κόστος ανέρχεται στα 202 εκατ. ευρώ.
2ον. Κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων.
Το μέτρο αυτό καλύπτει 600.000 συμπατριώτες μας.
Το κόστος ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ.
3ον. Άμεση διευθέτηση παγίων μισθολογικών αιτημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως είναι:
Η μισθολογική εξέλιξη εθελοντών μακράς διάρκειας και οπλιτών βραχείας ανακατάταξης.
Η επέκταση της μάχιμης πενταετίας ένστολων και σε λοιπές κατηγορίες προσωπικού.
Η έκδοση απόφασης για καταβολής της ειδικής αποζημίωσης για τη νυχτερινή απασχόληση των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η ειδική πρόσθετη αμοιβή για πληρώματα πολεμικών πλοίων.
Το κόστος ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ.
4ον. Αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των 20.000 γιατρών του Ε.Σ.Υ., από την 1η Ιανουαρίου 2023, με αύξηση του βασικού μισθού, του επιδόματος νοσοκομειακής απασχόλησης και του επιδόματος θέσης ευθύνης.
Η μεσο-σταθμική αύξηση εκτιμάται στο 10%.
Το κόστος ανέρχεται στα 53 εκατ. ευρώ.
5ον. Αναμόρφωση του μισθολογίου δημοσίων υπαλλήλων, με έμφαση στους χαμηλόμισθους και όσους έχουν θέσεις ευθύνης, από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Το μέτρο αυτό καλύπτει περίπου 600.000 συμπατριώτες μας.
Το κόστος ανέρχεται στα 500 εκατ. ευρώ.
4ος Άξονας: Μέτρα, ύψους 1,1 δισ. ευρώ, για τους συνταξιούχους.
1ον. Όπως ήδη ανέφερα, εφάπαξ ενίσχυση σε 1 εκατ. συνταξιούχους, με μηνιαίο εισόδημα έως 800 ευρώ.
Το κόστος ανέρχεται στα 250 εκατ. ευρώ.
2ον. Μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης σε 1 εκατ. συνταξιούχους.
Το κόστος ανέρχεται στα 274 εκατ. ευρώ.
3ον. Αύξηση κύριων συντάξεων το 2023.
Η αύξηση αφορά 1,5 εκατ. συνταξιούχους με χαμηλή ή μηδενική προσωπική διαφορά.
Το ύψος της αύξησης θα προκύπτει κατά 50% από την αύξηση του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή στο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Υπολογίζεται, στο πρώτο έτος εφαρμογής, η αύξηση να υπερβεί το 6%.
Το κόστος αναμένεται να ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ για το 2023.
5ος Άξονας: Πλέγμα μέτρων για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους στέγασης.
1ον. Αύξηση κατά 50% του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος.
Από τα 1.000 στα 1.500 ευρώ ετησίως, και στα 2.000 ευρώ σε περίπτωση δύο ή περισσότερων αιτούντων φοιτητών που συγκατοικούν στην ίδια μισθωμένη κατοικία.
Αυτό το μέτρο αφορά 50.000 φοιτητές και σπουδαστές των ΙΕΚ.
Το κόστος ανέρχεται στα 26 εκατ. ευρώ.
2ον. Πρόγραμμα «Ανακαινίζω / Εξοικονομώ» για νέους, με δυνατότητα λήψης χαμηλότοκου δανείου ανακαίνισης με ευνοϊκούς όρους και επιχορήγησης παρεμβάσεων εξοικονόμησης και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, αλλά και ανακαίνισης της κατοικίας τους.
Αυτό το μέτρο αφορά περίπου 40.000 νέους ανθρώπους.
Το κόστος ανέρχεται στα 350 εκατ. ευρώ.
3ον. Πρόγραμμα «Ανακαινίζω / Ενοικιάζω» για Κενά Σπίτια.
Με σκοπό την αύξηση των αξιοποιήσιμων κατοικιών, επιδοτείται έως 40% το κόστος ανακαίνισης για κενές κατοικίες που θα μισθωθούν.
Αυτό το μέτρο αφορά έως 10.000 ιδιοκτήτες ακινήτων και ενοικιαστές.
Το κόστος ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ.
4ον. Χορήγηση ευνοϊκών στεγαστικών δανείων, μέσω συγχρηματοδότησης.
Δημιουργούμε ένα νέο ειδικό πρόγραμμα χαμηλότοκου δανεισμού με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο για την αγορά πρώτης κατοικίας από νέους και νέα ζευγάρια έως 39 ετών.
Αυτό το μέτρο αφορά περίπου 25.000 δικαιούχους.
Το κόστος ανέρχεται στα 500 εκατ. ευρώ.
5ον. Δημιουργία νέων σύγχρονων φοιτητικών εστιών σε 5 Πανεπιστήμια της χώρας, αυτά της Κρήτης, της Θεσσαλίας, της Θράκης, της Δυτικής Αττικής και της Δυτικής Μακεδονίας, μέσω ΣΔΙΤ.
Αυτό το μέτρο αφορά περίπου 8.150 δικαιούχους.
Το κόστος ανέρχεται στα 540 εκατ. ευρώ.
6ον. Θεσμοθέτηση ενός νέου εργαλείου αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, την «κοινωνική αντιπαροχή».
Προσφέρουμε ακίνητα του Δημοσίου σε ιδιώτες κατασκευαστές με στόχο να κατασκευάσουν, με δικά τους έξοδα, σύγχρονα κτίρια κατοικίας, στα οποία θα έχουν την υποχρέωση να μισθώνουν το 50% με χαμηλά ενοίκια σε νέους δικαιούχους και να αξιοποιούν εμπορικά τα υπόλοιπα.
Αυτό το μέτρο αφορά περίπου 10.000 συμπατριώτες μας.
Δεν θα έχει δημοσιονομικό κόστος.
7ον. Ενεργοποίηση Προγράμματος «Εστία 2», όπου το κράτος θα μισθώνει ιδιωτικά ακίνητα προκειμένου να τα διαθέσει με πολύ χαμηλό μίσθωμα σε ευάλωτους δικαιούχους.
Το μέτρο αφορά 1.000 – 2.500 δικαιούχους.
Το κόστος ανέρχεται στα 7 εκατ. ευρώ.
8ον. Αύξηση του ορίου για τη χορήγηση άδειας Golden VISA στα 500.000 ευρώ, από τα 250.000 ευρώ.
6ος Άξονας: Άλλα αναπτυξιακά μέτρα, ύψους 240 εκατ. ευρώ.
1ον. Κίνητρα για επέκταση της τουριστικής περιόδου, μέσω της επέκτασης του προγράμματος «Τουρισμός για Όλους», ώστε να καλύψουμε 200.000 νέους δικαιούχους, και ενός νέου προγράμματος συν-διαφήμισης του ΕΟΤ, σε συνεργασία με Tour Operators και αεροπορικές εταιρείες.
Το κόστος ανέρχεται στα 51 εκατ. ευρώ.
2ον. Αύξηση ΚΑΠ των ΟΤΑ, από το 2023.
Το κόστος ανέρχεται στα 120 εκατ. ευρώ.
3ον. Αναστολή ισχύος του ΦΠΑ στο 24% για νέες οικοδομές, έως τέλος του 2024
Το κόστος ανέρχεται στα 18 εκατ. ευρώ.
4ο. Αναμόρφωση πλαισίου λειτουργίας κεφαλαιαγοράς, έως το τέλος του 2023, με σημαντικά επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, όπως είναι:
Η μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων, από το 0,5% στο 0,2%.
Η μείωση κατά 50% του φόρου χρηματιστηριακών συναλλαγών.
Η κατάργηση του φόρου τόκων ομολόγων σε επιχειρηματικά και κρατικά ομόλογα.
Το κόστος ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ.
Με αυτό το συνεκτικό και ρεαλιστικό νέο πλέγμα μέτρων, που καλύπτει το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, η Κυβέρνηση επιβεβαιώνει, για ακόμη μία φορά, ότι λειτουργεί υπεύθυνα, ψύχραιμα και δυναμικά.
Αποδεικνύει:
Ότι μπορεί να συνεχίζει να στηρίζει, γενναία και αποτελεσματικά, τους πολίτες απέναντι στο μεγαλύτερο κύμα ακρίβειας – πανευρωπαϊκά – των τελευταίων πολλών δεκαετιών.
Ότι μπορεί να συνεχίζει να υλοποιεί αναπτυξιακές πολιτικές, που αυξάνουν τον πλούτο της χώρας, δημιουργώντας ευκαιρίες και δουλειές για όλους.
Ότι μπορεί να συνεχίζει να μειώνει φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, κυρίως για τη μεσαία τάξη.
Ότι μπορεί να συνεχίζει να ασκεί κοινωνική πολιτική, με πρόνοια για τους πιο αδύναμους, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.
Και όλα αυτά, διότι η οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης εκπέμπει συνέπεια, έχει συνέχεια και αποπνέει σταθερότητα.
Εκπέμπει ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και προοπτική.
Τοποθέτηση του Υφυπουργού Οικονομικών κ. Απόστολου Βεσυρόπουλου
Η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, εδώ και τρία χρόνια, υλοποιεί με συνέπεια την προγραμματική της δέσμευση για μείωση των φόρων.
Ο Πρωθυπουργός στην ομιλία του στην 86η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης παρουσίασε τις νέες παρεμβάσεις της Κυβέρνησης στην κατεύθυνση της μείωσης των φορολογικών επιβαρύνσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν:
1ον. Την κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και μάλιστα σε μόνιμη βάση, από το φορολογικό έτος 2023.
Προχωράμε σε ένα ουσιαστικό μέτρο με μεγάλο αντίκτυπο, που ωφελεί σχεδόν 3 εκατομμύρια φορολογούμενους, σε μία ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία.
Υπενθυμίζω ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση είχε μετατρέψει την έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης σε μόνιμο φόρο, υπερδιπλασιάζοντας τους φορολογικούς συντελεστές αυτής.
Η Κυβέρνησή μας ήδη από το 2021 είχε προχωρήσει στην απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, για όσους ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, τους ιδιοκτήτες ακινήτων και τους αγρότες.
Από το 2023 και εφεξής, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης καταργείται μόνιμα για όλους.
Ωφελούμενοι αυτού του μέτρου θα είναι μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, συνταξιούχοι, επιχειρηματίες, ιδιοκτήτες ακινήτων και αγρότες, όλα τα φυσικά πρόσωπα.
Για να γίνει κατανοητό, θα σας αναφέρω κάποια παραδείγματα της φορολογικής ωφέλειας που θα προκύψει για τους φορολογούμενους λόγω της μόνιμης κατάργησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης:
Πρώτο παράδειγμα
Συνταξιούχος με συνολικό εισόδημα 22.000 ευρώ από δύο πηγές, 17.000 ευρώ από συντάξεις και 5.000 ευρώ από ενοίκια, θα έχει ωφέλεια κατά 276 ευρώ, λόγω κατάργησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
Δεύτερο παράδειγμα
Μισθωτός του δημοσίου τομέα με συνολικό εισόδημα 24.000 ευρώ μόνο από μισθούς, θα έχει ωφέλεια κατά 376 ευρώ, λόγω της κατάργησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
Τρίτο παράδειγμα
Μισθωτός του ιδιωτικού τομέα, με συνολικό εισόδημα 30.000 ευρώ από δύο πηγές, 24.000 ευρώ από μισθούς και 6.000 από ενοίκια, θα έχει ωφέλεια κατά 676 ευρώ ήδη από το τρέχον έτος και για πάντα.
Τέταρτο παράδειγμα
Ελεύθερος επαγγελματίας με συνολικό εισόδημα 35.000 ευρώ, από δύο πηγές, 30.000 ευρώ από επιχειρηματική δραστηριότητα και 5.000 ευρώ από μερίσματα, θα έχει ωφέλεια κατά 1.001 ευρώ ήδη από το τρέχον έτος και για πάντα.
2ον. Απαλλάσσονται σε μόνιμη βάση από την υποχρέωση καταβολής τέλους επιτηδεύματος επιτηδευματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (με ετήσια ακαθάριστα έσοδα έως 2 εκατομμύρια ευρώ) που θα αυξάνουν τον μέσο ετήσιο αριθμό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης κατ’ ελάχιστον για διάστημα τριών μηνών ετησίως.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέτρο, μόνιμου όπως ανέφερα, χαρακτήρα που συνδέεται με μια παράλληλη πολιτική κινήτρων για τη στήριξη της αγοράς εργασίας.
Το μέτρο αυτό τίθεται σε άμεση εφαρμογή.
Για να γίνει κατανοητό, επιχείρηση με ετήσια ακαθάριστα έσοδα 1 εκατομμύριο ευρώ, που αυξάνει τον Οκτώβριο του 2022 το προσωπικό πλήρους απασχόλησής της, έστω κατά 1 υπάλληλο τον οποίο διατηρεί τουλάχιστον για τρεις μήνες, δικαιούται την απαλλαγή του τέλους επιτηδεύματος για το 2022.
3ον. Παρατείνεται για άλλα δύο έτη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2024, η αναστολή της επιβολής του ΦΠΑ στα ακίνητα, ένα από τα βασικά φορολογικά μέτρα που λάβαμε ως Κυβέρνηση από την αρχή της θητείας μας για την τόνωση της αγοράς ακινήτων.
Το καθεστώς είναι προαιρετικό και αφορά οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί από το 2006 και μετά.
Το μέτρο έτυχε θερμής υποδοχής από την αγορά και έχει ήδη συμβάλει καθοριστικά στην τόνωση της κτηματαγοράς.
4ον. Παρατείνεται για ένα ακόμη εξάμηνο, και συγκεκριμένα μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2023, η ισχύς του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% στις μεταφορές προσώπων, στον καφέ, στην εστίαση, στα μη αλκοολούχα ποτά, στα εισιτήρια των κινηματογράφων, στο τουριστικό πακέτο, στα γυμναστήρια, στα κολυμβητήρια και στις σχολές χορού που δεν απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ.
Παράλληλα, παρατείνεται μέχρι τις 30 Ιουνίου 2023 η ισχύς του υπερμειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 6% σε σειρά αγαθών που αφορούν τη δημόσια υγεία (δηλαδή, σε μάσκες προστασίας και γάντια, αντισηπτικά, διαλύματα για την απολύμανση χώρων, αντισηπτικά μαντηλάκια, καθώς και απολυμαντικά προϊόντα και άλλα είδη που χρησιμοποιούνται για αντισηπτικούς ή απολυμαντικούς σκοπούς, καθώς και σε ορισμένα ιατρικά υλικά αναγκαία για τη διενέργεια αιμοκάθαρσης, όπως φίλτρα και γραμμές αιμοκάθαρσης και αιμοδιήθησης).
Κυρίες και Κύριοι,
Όπως προανέφερα, εδώ και τρία χρόνια αυτή η Κυβέρνηση μειώνει διαρκώς τις φορολογικές επιβαρύνσεις που είχαν επιβληθεί τα προηγούμενα χρόνια και κυρίως από την προηγούμενη Κυβέρνηση.
Στις μειώσεις αυτές περιλαμβάνονται ενδεικτικά:
1ον. Η συνολική μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 35% στα φυσικά πρόσωπα, παρά την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών το 2022.
Σε απόλυτους αριθμούς μιλάμε για συνολική μείωση του ΕΝΦΙΑ στα Φυσικά Πρόσωπα της τάξης των 920 εκατομμυρίων ευρώ, σε σχέση με τον ΕΝΦΙΑ που παραλάβαμε από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Τη μείωση αυτή την είδαν φέτος οι πολίτες στα εκκαθαριστικά τους.
2ον. Η μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 28% στο 22% και μάλιστα σε μόνιμη βάση.
3ον. Η μείωση του συντελεστή φόρου για τα μερίσματα από το 10% στο 5%.
4ον. Η μόνιμη, επίσης, μείωση της προκαταβολής φόρου για τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες από το 100% στο 80% από το φορολογικό έτος 2021.
5ον. Η επαναφορά στο 55% από το 100% της προκαταβολής φόρου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα για τα φυσικά πρόσωπα σε μόνιμη βάση, από το φορολογικό έτος 2020.
6ον. Η θέσπιση για τα φυσικά πρόσωπα εισαγωγικού φορολογικού συντελεστή 9% για τα εισοδήματα έως 10.000 ευρώ, αντί του 22% που ίσχυε για όλα τα φυσικά πρόσωπα.
Ταυτόχρονα, μειώσαμε κατά 1 μονάδα όλους τους ανώτερους φορολογικούς συντελεστές για τα φυσικά πρόσωπα.
7ον. Η αύξηση του αφορολόγητου ορίου κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί, ανεξάρτητα από τον αριθμό των προστατευόμενων τέκνων.
8ον. Η αύξηση από την 1η/10/2021 του αφορολόγητου ορίου στα 800.000 ευρώ για δωρεές και γονικές παροχές.
9ον. Την πρόσφατη, κορυφαία φορολογική μεταρρύθμιση του ν. 4935/2022, με την οποία προβλέπεται η απαλλαγή, για πρώτη φορά, από την καταβολή του φόρου εισοδήματος κατά 50% επί των φορολογητέων κερδών από την άσκηση αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Το φορολογικό αυτό κίνητρο στοχεύει στην ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα και αφορά τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.
Με την αφορμή αυτή, υπενθυμίζω ότι έχουν προηγηθεί σημαντικές ευνοϊκές παρεμβάσεις μας για τη στήριξη του αγροτικού κόσμου, όπως:
η παράταση της απαλλαγής από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος για τους αγρότες που υπάγονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ και για τους αλιείς της παράκτιας αλιείας,
η μόνιμη μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για τις ζωοτροφές και τα λιπάσματα από το 13% στο 6%, καθώς και
η επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης που χρησιμοποιείται στη γεωργία για το 2022.
Ήδη, στις 31 Αυγούστου 2022, πιστώθηκε στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων αγροτών ποσό ύψους 72 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο είναι ανεκχώρητο και ακατάσχετο.
Τοποθέτηση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών κ. Θόδωρου Σκυλακάκη
Το σύνολο των μέτρων, που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, είναι προσεκτικά κοστολογημένο. Οι πόροι για την υλοποίηση αυτών των μέτρων προκύπτουν από την καλή πορεία της οικονομίας -στην οποία αναφέρθηκε και ο Υπουργός Οικονομικών. Το 7,8% ανάπτυξη είναι ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, σημαντικά παραπάνω από αυτό που είχαμε προϋπολογίσει για τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2022. Κι αυτό, μας δίνει πρόσθετο χώρο για παρεμβάσεις.
Από τα 2,9 δισ. ευρώ του συμπληρωματικού προϋπολογισμού, που καταθέτουμε σήμερα, ένα πολύ μεγάλο ποσό, περίπου 1,7 δισ. ευρώ θα πάει -δυστυχώς αυτή είναι η πρόβλεψη- για ηλεκτρικό ρεύμα για το 2022. Αυτό, δείχνει και το βάρος, που σηκώνει η εθνική οικονομία από τις εξωφρενικές τιμές του φυσικού αερίου, αλλά και το βάρος που σηκώνει ο προϋπολογισμός για να προστατεύσει την κοινωνία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, προπαντός τις μικρές, από αυτήν την εξωγενή εξέλιξη, που αποτελεί και την κινητήριο δύναμη του πληθωρισμού που βιώνουμε. Από τα υπόλοιπα ποσά, 500 εκατ. ευρώ είναι περίπου το επίδομα Δεκεμβρίου για ευάλωτους συμπολίτες μας, 300 εκατ. ευρώ το επίδομα θέρμανσης, 140 εκατ. ευρώ η αύξηση των δικαιούχων του «Εξοικονομώ», 149 εκατ. ευρώ η στήριξη αγροτών και κτηνοτρόφων, ενώ υπάρχουν και τα υπόλοιπα κονδύλια, που αφορούν στις υπόλοιπες δράσεις.
Με αυτά τα δεδομένα, και αυτό είναι το πιο σημαντικό, ο στόχος, για πρωτογενές έλλειμμα 2% του ΑΕΠ στο τέλος του 2022 παραμένει. Όπως παραμένει και η πρόβλεψη για αποκλιμάκωση του Χρέους Γενικής Κυβέρνησης για φέτος, φτάνοντας σε επίπεδα κάτω του 2019 (που ήταν με τα σημερινά δεδομένα στο 180,7% του ΑΕΠ). Πώς συνέβη αυτό; Πώς, δηλαδή, περάσαμε αυτή τη φοβερή πανδημία, και ενώ είμαστε σε ενεργειακή κρίση, καταφέρνουμε να έχουμε χαμηλότερο χρέος, παρά τα τεράστια ποσά, τα οποία αναγκαστικά δαπάνησε ο προϋπολογισμός;
Η απάντηση είναι, εν μέρει, εξαιτίας των εξελίξεων στο μέτωπο του πληθωρισμού, αλλά προπαντός, διότι έχουμε μια πάρα πολύ υψηλή ανάπτυξη. Το ονομαστικό ΑΕΠ, φέτος, υπολογίζουμε ότι, αντί για 197 δισ. ευρώ, που υπήρχε στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, πριν 4-5 μήνες, θα πάει τελικά, στα 205 δισ. ευρώ.
Και για το μέλλον οι προοπτικές είναι θετικές. Παρά το γεγονός ότι θα περάσουμε αυτή την ενεργειακή κρίση για τους επόμενους, αρκετούς μήνες -δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει- είναι θετική η προοπτική. Το 2019 είχαμε αυτό το χρέος, χωρίς να έχουμε μπροστά μας την προοπτική του Ταμείου Ανάκαμψης. Τώρα, έχουμε το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης να είναι μπροστά μας, να πρόκειται να μπει στην οικονομία τα επόμενα χρόνια, με όλο και ταχύτερες απορροφήσεις. Αυτό προφανώς θα επηρεάσει, θετικά, όλες τις οικονομικές μεταβλητές, μεταξύ των οποίων και το δημόσιο χρέος και το ρυθμό ανάπτυξης.
Κάποια συμπληρωματικά θέματα, σε σχέση με την εξειδίκευση των μέτρων.
Επίδομα θέρμανσης
Ειδικά για το επίδομα θέρμανσης, είναι αρκετά μεγαλύτερο από πέρσι. Υπολογίζουμε σε 300 εκατ. ευρώ, αλλά ακόμα δεν ξέρουμε τη δυναμική που εξελιχθεί. Στο επίδομα θέρμανσης δίνουμε κίνητρα, για να μεταβούμε μακριά από το φυσικό αέριο, το οποίο έχει πάρα πολύ ακριβή τιμή, αυτή τη στιγμή. Η μετάβαση μακριά από το φυσικό αέριο είναι προσωρινή, αφορά το φετινό επίδομα, δεν είναι κάτι μόνιμο και αφορά στη συγκεκριμένη συγκυρία του πολέμου της Ουκρανίας.
Το βασικότερο κίνητρο για τη μετάβαση αυτή, είναι το γεγονός ότι για τους νέους δικαιούχους, δηλαδή γι’ αυτούς που, κατά κύριο λόγο, θερμαίνονταν με ηλεκτρισμό και θα μεταβούν σε άλλο καύσιμο, πλην του φυσικού αερίου, δίνουμε μια επιδότηση διπλάσια, αυξημένη κατά 100%. Δηλαδή, γι’ αυτούς το επίδομα, αντί για 350 ευρώ πολλαπλασιαζόμενο σε βαθμοημέρες, θα είναι 700 ευρώ πολλαπλασιαζόμενο σε βαθμοημέρες. Και ο λόγος που το κάνουμε αυτό, είναι ότι αυτοί που είναι στον ηλεκτρισμό καταναλώνουν -κατά βάση- ως οριακό καύσιμο το φυσικό αέριο. Στη διάρκεια του χρόνου έχουμε τις άλλες πηγές παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή τα υδροηλεκτρικά, τις ΑΠΕ, τους λιγνίτες. Το φυσικό αέριο, συμπληρώνει το ενεργειακό μίγμα του ηλεκτρικού -γιατί είναι το πιο ευέλικτο καύσιμο.
Συνεπώς, όταν έρχεται η ώρα να θερμανθείς με ηλεκτρισμό, χρησιμοποιείς, στην πραγματικότητα, κατά κύριο λόγο φυσικό αέριο. Και είναι πάρα πολύ ακριβό. Kαι είναι πολύ ακριβό και για την εθνική οικονομία. Δηλαδή, μας προκαλεί πολύ σημαντική ζημιά. Για να έχετε μια αίσθηση, όταν το φυσικό αέριο είναι αυξημένο κατά 10 φορές, όπως σήμερα το πρωί, θα κόστιζε εάν ήταν βενζίνη 10 ευρώ το λίτρο. Αυτό είναι το κόστος του φυσικού αερίου, σήμερα. Γι’ αυτό και δίνουμε αυτό το κίνητρο, σ’ αυτούς που είναι σε ηλεκτρισμό, αν είναι σε πολυκατοικίες που έχουν λέβητες και μπορούν να έχουν θέρμανση κεντρική, να χρησιμοποιήσουν αν θέλουν, φέτος, αυτή τη χρονιά ειδικά, λόγω των ακραίων τιμών, πετρέλαιο.
Μισθολογικά Δημοσίου
Σε σχέση με τα μισθολογικά του Δημοσίου, θα ήθελα να πω δυο λόγια αναφορικά με την αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των γιατρών του Ε.Σ.Υ. Εδώ, οι παρεμβάσεις αφορούν, κατά ένα μέρος, αύξηση του βασικού μισθού κατά 5%, την αύξηση του επιδόματος της νοσοκομειακής απασχόλησης κατά 120 ευρώ και την αύξηση του επιδόματος θέσης ευθύνης κατά 30%. Εδώ, είναι σημαντικό ότι το επίδομα νοσοκομειακής απασχόλησης δεν θα συγχωνευτεί με την προσωπική διαφορά, δηλαδή όλοι οι νοσοκομειακοί γιατροί, θα δουν την αύξηση του επιδόματος νοσοκομειακής απασχόλησης. Μιλάμε για 20.000 γιατρούς του Ε.Σ.Υ. και η μεσοσταθμική αύξηση – όπως προαναφέρθηκε – είναι 10%, περίπου 200-300 ευρώ και αυτό μας κοστίζει 53 εκατ. ευρώ.
Συνοψίζοντας, όλες οι εξαγγελίες θα υλοποιηθούν, με τήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας, και της σοβαρότητας που έχει η δημοσιονομική πολιτική. Στο δημοσιονομικό μας σχεδιασμό, έτσι όπως είναι αυτή η περίοδος της ακραίας αβεβαιότητας, ακολουθούμε δύο αρχές:
Η πρώτη είναι ότι λαμβάνουμε μέτρα, με βάση τις άμεσες ανάγκες και αποφεύγουμε να δεσμευτούμε σε μέτρα που έχουν πιο μακροχρόνιο αποτέλεσμα και μπορούν να ανατραπούν από τις εξελίξεις. Διότι, δεν ξέρεις σ’ αυτές τις περιόδους αβεβαιότητας εάν μία υπόθεση που κάνεις, μπορεί να ανατραπεί από τη μία ημέρα στην άλλη. Θυμίζω ότι το φυσικό αέριο, πριν από 10 ημέρες, ήταν στα 340 ευρώ η μεγαβατώρα. Σήμερα, είναι στα 195 ευρώ η μεγαβατώρα. Μπορεί, σε 10 ημέρες να είναι στα 250 ή στα 300 ευρώ η μεγαβατώρα. Τα νούμερα είναι τεράστια. Έχουν σοβαρή επίπτωση ακόμη και στο ίδιο το ΑΕΠ της χώρας, 100 ευρώ η μεγαβατώρα επηρεάζει κατά 7 δισ. ευρώ το ΑΕΠ της χώρας, δηλαδή αλλάζουν, στην ουσία, το μακροοικονομικό σχεδιασμό. Πρέπει, λοιπόν, να λαμβάνουμε αποφάσεις -όσο υπάρχει αυτή η ακραία αβεβαιότητα- διατηρώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό την ευελιξία της πολιτικής.
Η δεύτερη αρχή που ακολουθούμε είναι ότι κάνουμε ένα συντηρητικό σχεδιασμό, δηλαδή διαλέγουμε το δυσμενέστερο, ρεαλιστικό σενάριο και δεν κάνουμε αισιόδοξες ή υπεραισιόδοξες προβλέψεις, διότι σε περίπτωση ανατροπής τους, κινδυνεύουμε με εκτροχιασμό. Αντίθετα, σε περίπτωση που έχουμε θετικότερες εξελίξεις – όπως είχαμε με την ανάπτυξη – τότε μπορούμε να κάνουμε διορθώσεις, προσθέτοντας πόρους, που χρειάζεται η κοινωνία – εκεί που τους χρειάζεται η κοινωνία.
