Μπορεί να μην είναι ορατά από τους περισσότερους περαστικούς που κινούνται στους δρόμους, όμως τα πράσινα δώματα που δημιουργούνται τον τελευταίο καιρό στις πόλεις, λειτουργούν σιωπηλά και ουσιαστικά προσφέροντας ανάσες δροσιάς στο μικροκλίμα της γειτονιάς, κόντρα στην κλιματική αλλαγή που κάνει το αστικό περιβάλλον λιγότερο βιώσιμο. Φυτά, λουλούδια και θαμνοειδή, σε ταράτσες, κάθετους τοίχους και οροφές από μπετόν, αιχμαλωτίζουν τους ρύπους και αποδεσμεύουν πολύτιμο οξυγόνο σε γωνιές χωρίς άλλο πράσινο στο αστικό περιβάλλον. Πετυχαίνουν, παράλληλα, μια μείωση της τάξης των δύο βαθμών Κελσίου στη θερμοκρασία του κτιρίου όπου εγκαθιστώνται το καλοκαίρι, με οφέλη στη μόνωσή του και οικονομία στην ενέργεια που απαιτείται για ψύξη και θέρμανση, ανάλογα με την εποχή.
Πράσινα δώματα έχουν δημιουργηθεί και κατασκευάζονται κυρίως σε σχολεία της Θεσσαλονίκης αλλά και σε κτίρια με δημοτικές υπηρεσίες, προσθέτοντας λίγο ακόμη πράσινο σε κάθε περιοχή και ευαισθητοποιώντας το κοινό να υιοθετήσει αντίστοιχες πρακτικές. Η πρακτική άλλωστε του «κήπου οροφής» είναι γνωστή από το 1926 ως ένα από τα πέντε σημεία μιας νέας αρχιτεκτονικής του Ελβετού αρχιτέκτονα Σαρλ-Εντουάρ Ζανρέ-Γκρι που έμεινε γνωστός ως Λε Κορμπυζιέ. Εκτός από τις πιλοτές, την ελευθερία όψης και κάτοψης και τα επιμήκη ανοίγματα ο ίδιος θωρούσε ότι με τη διαμόρφωση ενός κήπου στο κτίριο η ίδια η φύση εισερχόταν σε αυτό, με όλα τα θετικά αποτελέσματα που προκύπτουν.
Τον Λε Κορμπυζιέ επικαλείται και η Νάντια Μπέσσα, αγρονόμος και τοπογράφος μηχανικός, στέλεχος της ομάδας σχεδιασμού και αξιολόγησης του προγράμματος «Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, για να εξηγήσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τη φιλοσοφία των παρεμβάσεων που υλοποιούνται μέσω του προγράμματος για τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων και κήπων. «Ο Λε Κορμπυζιέ ήταν από τους πρώτους αρχιτέκτονες που σκέφτηκαν σε πυκνοδομημένους χώρους να δημιουργούνται πράσινα δώματα ώστε να είναι εκμεταλλεύσιμος ο χώρος της οροφής τους», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Σημειώνει, ωστόσο, ότι οι χώροι αυτοί δεν είναι επισκέψιμοι, ούτε πάντα ορατοί από το επίπεδο του εδάφους, με αποτέλεσμα να μην προκαλούν τόσο ιδιαίτερα τις εντυπώσεις των περαστικών που θα ενθουσιαστούν περισσότερο, για παράδειγμα, από ένα επισκέψιμο πάρκο. Παρ όλα αυτά, όπως εκτιμά, τα οφέλη είναι υπαρκτά και ουσιαστικά καθώς πολλές τέτοιου είδους μικρής έκτασης παρεμβάσεις μπορεί να λειτουργήσουν αθροιστικά, με θετικά αποτελέσματα τη μείωση της θερμοκρασίας των κτιρίων, την βιοκλιματική τους λειτουργία, το ενεργειακό τους κέρδος και τη μείωση της υπερθέρμανσης των κτιρίων από τη μετάδοση της ηλιακής ακτινοβολίας μέσω της ταράτσας στο εσωτερικό τους.
Τα έργα που έγιναν και συνεχίζονται στη Θεσσαλονίκη
Στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, έργα για την κατασκευή πράσινων δωμάτων, υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Παύλου Μελά, Νεάπολης Συκεών και Αμπελοκήπων – Μενεμένης και συγκεκριμένα στο 14ο / 73ο Νηπιαγωγείο – 11ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, στο 9ο / 15ο Νηπιαγωγείο – 13ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, στο 32ο Νηπιαγωγείο – 53ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, στο 26ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, στο Σχολικό Συγκρότημα ΕΠΑΛ Σταυρούπολης του Δήμου Παύλου Μελά, σε κτίρια δημοτικών υπηρεσιών του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Δ.Κ. Μενεμένης.
Ειδικά για την παρέμβαση στη Σταυρούπολη, η κ. Μπέσσα θεωρεί ότι θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στο μικροκλίμα της περιοχής, συνδυαστικά με την ύπαρξη του χώρου του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά σε κοντινή απόσταση. Στην περιοχή εκείνη, άλλωστε, τα ποσοστά πρασίνου είναι ιδιαίτερα χαμηλά και ακόμη και μικρές παρεμβάσεις σε περιορισμένους χώρους όπως οι ταράτσες μπορούν να έχουν θετικό αποτέλεσμα. «Γενικά προσπαθούμε να διορθώσουμε την πόλη που ήδη είναι κτισμένη γιατί δυστυχώς δεν υπάρχουν αρκετοί ελεύθεροι χώροι», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Πώς το μήνυμα περνάει από τον έναν στον άλλο
Από την άλλη πλευρά, το στέλεχος του προγράμματος «Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη» της Περιφέρειας, υπογραμμίζει και τη σημασία των πράσινων δωμάτων γενικότερα στην ευαισθητοποίηση του κόσμου, ώστε να βάλει ο καθένας και λίγο πράσινο στο μπαλκόνι του, βοηθώντας στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα και την απελευθέρωση οξυγόνου στον επιβαρυμένο αέρα της πόλης.
Εκτιμά, μάλιστα, ότι ήδη εκδηλώνονται φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις από την πλευρά των πολιτών και φέρνει ως παράδειγμα τα έργα καθαρισμού της νέας παραλίας που έγιναν πρόσφατα από αρκετούς νέους και νέες.
«Με τέτοιες μικρές δράσεις πολλά μπορούν να γίνουν. Μπορούμε όλοι να βγάλουμε μια γλάστρα στο μπαλκόνι, να κλείσουμε και μια ώρα το κλιματιστικό και να προσπαθήσουμε με πολλές μικρές παρεμβάσεις να κάνουμε τη διαφορά», προσθέτει με νόημα.
Το πρόγραμμα «Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη»
Το πρόγραμμα «Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη» υλοποιείται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, σε οκτώ δήμους της Θεσσαλονίκης, όμως πρόκειται να διευρυνθεί ώστε να ενταχθούν σε αυτό τα αστικά τμήματα όλων των δήμων του πολεοδομικού συγκροτήματος. Εκτός από τα πράσινα δώματα, προωθούνται μέσω του ίδιου προγράμματος και άλλα έργα πρασίνου όπως η αναβάθμιση πυρήνων τοπικού αστικού πρασίνου, οι αναπλάσεις πάρκων και πλατειών, οι διαμορφώσεις υπαίθριων χώρων και οι διαμορφώσεις σχολικών αυλών με βιοκλιματικά κριτήρια.
