Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΙστορική στιγμή και κομβική σημασίας χαρακτηρίστηκε η εγκατάσταση του πρώτου, μεγαλύτερου και μοναδικού στην Ελλάδα υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» από τους υπουργούς Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη, τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Θόδωρο Σκυλακάκη, τον πρύτανη καθηγητή του ΕΜΠ Ανδρέα Μπουντουβή, αλλά και τον πρόεδρο του ΕΔΥΤΕ, Στέφανο Κόλλια, οι οποίοι επισκέφθηκαν την Παρασκευή, 1η Ιουλίου, το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου για να υπογράψουν μνημόνιο συνεργασίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το μνημόνιο μακρόπνοης συνεργασίας υπέγραψε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ την ίδια ώρα υπογράφηκε ένα συμφωνητικό μεταξύ του ΕΔΥΤΕ ΑΕ (GRNET) (Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας) και του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.
Όπως επεσήμανε ο κ. Πιερρακάκης, «η χώρα συμμετέχει σε μια μετάβαση, σε μια μεγάλη ποιοτική αλλαγή, όχι απλώς καλύπτοντας τις εκκρεμότητες του παρελθόντος, αλλά σήμερα επιλέγεται μαζί με άλλες χώρες της ΕΕ για να αποκτήσει έναν δικό της υπερυπολογιστή, πολύ δυνατότερο από αυτόν που είχε σήμερα και να τον τοποθετήσει στο Λαύριο». Ο υπουργός έκανε λόγο για ουσιαστικούς και συμβολικούς λόγους. «Ουσιαστικοί διότι οι υπερυπολογιστές είναι ένας χώρος που η ΕΕ γενικά θέλει να πρωταγωνιστήσει κι οι ερευνητικές ομάδες ΕΜΠ, ΕΔΥΤΕ έχουν πρωταγωνιστήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο κι αυτό αντανακλά αυτή η επιλογή» δήλωσε, επισημαίνοντας ότι «όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει αν δεν υπήρχε το ταμείο Ανάκαμψης». Ο κ. Πιερρακάκης μίλησε για «πέρασμα της χώρας από την 1η και 2η Βιομηχανική Επανάσταση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Θα εγκατασταθεί ένας από τους υπερυπολογιστές της ΕΕ και θα τοποθετηθεί και ένα data center του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του ΕΔΥΤΕ. Όλα αυτά συμβαίνουν με την χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, όλα αυτά οριοθετούν μια χώρα που περπατάει μπροστά, που φέρνει το αύριο στο σήμερα».
Από την πλευρά του ο κ. Σκυλακάκης σημείωσε ότι «αυτό που ξεκινάει σήμερα είναι η πόρτα σε μια νέα Ελλάδα» και επεσήμανε ότι ο τομέας της έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας θα παίξει καθοριστικό ρόλο για την ταχύτερη ανάπτυξη της οικονομίας μας. Μία από τις αδυναμίες που έχουμε στο σύστημα έρευνας και καινοτομίας μας είναι ότι είμαστε πιο συνδεδεμένοι με τον ευρωπαϊκό ιδιωτικό τομέα, από ό,τι με τον ελληνικό. Και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να ξεπεράσουμε μέσα στα επόμενα χρόνια. Για το σκοπό αυτό, υπάρχουν πολύ σημαντικοί πόροι στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” για τη συνεργασία των πανεπιστημίων με τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα. Δεν υπάρχει μέλλον χωρίς παιδεία, καινοτομία και τεχνολογία. Μόνο αν επενδύσουμε σε αυτό το “τρίπτυχο” θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε, πραγματικά, την οικονομία μας στον 21ο αιώνα». Παράλληλα, μίλησε για την ποιοτική ανάπτυξη της περιοχής, «το Λαύριο είναι μια καταπληκτική τοποθεσία για να εγκατασταθεί ο υπερυπολογιστής. Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Μόλις τελειώσει η ενεργειακή κρίση η Ελλάδα θα είναι μια διαφορετική Ελλάδα».
Συμπλήρωσε μάλιστα ότι «το Ελλάδα 2.0 εδώ αποκτά σάρκα και οστά. Ο “ΔΑΙΔΑΛΟΣ” θα μπει σε ένα υπέροχο βιομηχανικό κτίριο πάνω από 100 χρόνια ιστορίας και θα δώσει δυναμική σε όλο το σύστημα καινοτομίας και τεχνολογίας της χώρας».
Για σημαντική μέρα πρωτίστως για την χώρα για την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα που αφορά στους τομείς έρευνας, τεχνολογίας, καινοτομίας, έκανε λόγο ο κ. Μπουντουβής. «Είναι σημαντική μέρα και για το ΕΜΠ που αναλαμβάνει να εγκαταστήσει, να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει το υπερυπολογιστικό σύστημα “ΔΑΙΔΑΛΟΣ” εθνικής εμβέλειας, το οποίο από πλευράς δυνατοτήτων είναι στην αιχμή των επιδόσεων σε διεθνή κλίμακα. Είναι έργο σημαντικό, πρωτίστως για τη χώρα, για την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα που αφορά στο εγχώριο σύνθετο οικοσύστημα έρευνα-τεχνολογία-καινοτομία. Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία Υπολογιστών Υψηλής Απόδοσης (EuroHPC-JU) και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Το Πολυτεχνείο είναι έτοιμο να απογειώσει τον “ΔΑΙΔΑΛΟ” του για να υπηρετήσει την ανάπτυξη σε έναν χώρο που συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον».
Την ευθύνη για την ανάπτυξη και λειτουργία του υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» που θα λειτουργήσει το 2024 έχει το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ ΑΕ-GRNET), φορέας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που από το 2015 έχει αναπτύξει και υποστηρίζει τον υφιστάμενο υπερυπολογιστή ARIS (Advanced Research Information System). Συγκριτικά με το «ARIS», ο «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» θα έχει μεγαλύτερη ισχύ κατά 60 φορές. Συγκεκριμένα, θα είναι υβριδικός, διαθέτοντας τόσο κεντρικές μονάδες επεξεργασίας (CPUs) υψηλής πυκνότητας, όσο και μονάδες επιταχυντών με κάρτες γραφικών (GPUs), με συνολική αναμενόμενη θεωρητική επίδοση της τάξης των 30 PFlops. Η επίδοση αυτή αναμένεται να εντάξει τον υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» στις λίστες με τα 500 συστήματα κορυφαίων επιδόσεων στον κόσμο (TOP500) και αποδοτικής χρήσης ενέργειας (GREEN500).
«Ο “ΔΑΙΔΑΛΟΣ”, έρχεται να καλύψει την συνεχώς αυξανόμενη εγχώρια, αλλά και διεθνή, ζήτηση σε υπολογιστική ισχύ για έργα μεγάλης πολυπλοκότητας» δήλωσε ο κ. Κόλλιας και συνέχισε λέγοντας ότι «θα δώσει το στίγμα τόσο στο εσωτερικό της χώρας για την ανάπτυξή της καινοτομίας όσο και στο εξωτερικό, σαν πόλος που υποστηρίζει την εξέλιξη της Ευρώπης. Είναι γνωστό ότι οι νέες τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, ειδικότερα οι Τεχνολογίες Αναλυτικής Μεγάλων Δεδομένων, Τεχνητής Νοημοσύνης, Μηχανικής και Βαθιάς Μάθησης απαιτούν πολύ μεγάλες υπολογιστικές υποδομές και υπερυπολογιστική ισχύ. Η ΕΔΥΤΕ, υποστηρίζοντας την Εθνική Στρατηγική του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης όσον αφορά στην ανάπτυξη και χρήση των ανωτέρω τεχνολογιών, θα διαθέσει τον νέο υπερυπολογιστή για υποστήριξη της παραγωγής νέας γνώσης από τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό Ιστό της χώρας, ενώ μέσω ειδικών προγραμμάτων, θα ενθαρρύνει την εκμετάλλευση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, αλλά και την πρόσβαση σε υπερυπολογιστική ισχύ, από όλο το ερευνητικό και αναπτυξιακό οικοσύστημα της χώρας, και ειδικότερα από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με σκοπό την εξοικείωση και χρήση των ως άνω τεχνολογιών και μεθοδολογιών, αλλά και των εφαρμογών τους, από όλο τον παραγωγικό ιστό της χώρας».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της γνωμοδοτικής επιτροπής ΕΔΥΤΕ και εθνικός εκπρόσωπος στην κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (EuroHPC Joint Undertaking), καθηγητής ΕΜΠ Νεκτάριος Κοζύρης, υπογράμμισε ότι «η ΕΔΥΤΕ, ως εθνικός φορέας μεγάλης κλίμακας υπολογιστικών υποδομών κατάφερε στην πρόσφατη ανταγωνιστική πρόσκληση της ΕΕ να αναδείξει την ελληνική πρόταση για μεσαίας κλίμακας υπερυπολογιστές (κλίμακας αρκετών δεκάδων Petaflops), δεύτερη πανευρωπαϊκά και να προσελκύσει σημαντική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που έρχεται και συμπληρώνει την επένδυση της Πολιτείας μέσω του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Ταμείου Ανάκαμψης. Η σύμπραξη με το ΕΜΠ δίνει ιδιαίτερη δυναμική, καθώς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας έχουν φέρει την Ελλάδα στην πέμπτη θέση σε ανταγωνιστικές χρηματοδοτήσεις στην Ευρώπη, για την έρευνα στον τομέα των υπερυπολογιστών».
Ο «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» θα εγκατασταθεί στο κτίριο «Πρώην Ηλεκτρικός Σταθμός», αναγνωρισμένο μνημείο της σύγχρονης βιομηχανικής κληρονομιάς, εμβαδού 1.500 τμ στο Λαύριο και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός της διετίας, μέχρι το 2024. Πρόκειται για ένα σύστημα, μια κυψέλη από εκατοντάδες ή και χιλιάδες υπολογιστές που συντονίζονται και επικοινωνούν μεταξύ τους, επιλύοντας προβλήματα με μεγάλη ταχύτητα, πραγματοποιώντας σχεδόν άπειρες και σύνθετες αριθμητικές πράξεις ανά δευτερόλεπτο, κάτι το οποίο θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί από έναν απλό υπολογιστή. Μάλιστα οι δυνατότητες του φτάνουν τις 30 με 40 χιλιάδες φορές μεγαλύτερες από έναν καλό υπολογιστή με αποθηκευτικό χώρο 10.000 TB, με δυνατότητα να «διαβάζει και γράφει» 20 έως 40 dvd το δευτερόλεπτο, ενώ θα φτάνει περίπου τα 4,5 μέτρα ύψος.
Να σημειώσουμε ότι σήμερα, οι υπερυπολογιστές αποτελούν ένα πανίσχυρο εργαλείο διενέργειας έρευνας και συμβολής στην επίλυση ορισμένων από τα σημαντικότερα ζητήματα της ανθρωπότητας, όπως η προέλευση του σύμπαντος, η ανακάλυψη νέων φαρμάκων, οι έρευνες για την κλιματική αλλαγή, τεχνητή νοημοσύνης, ενέργεια, κυβερνοασφάλεια, ασφάλεια κά.
Ταυτόχρονα, μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού των υποδομών στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου αποτελεί και η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence) και της Αναλυτικής Δεδομένων (Data Analytics), στο πλαίσιο της νέας γενιάς υπηρεσιών που αναπτύσσει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Με τη σύμπραξη τόσο της ΕΔΥΤΕ, όσο και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, προβλέπεται η ανάπτυξη υπερσύγχρονης τεχνολογικής μονάδας που θα εκμεταλλεύεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του υπερυπολογιστή για την υποστήριξη μεγάλων μοντέλων Μηχανικής Μάθησης (Machine Learning) και Βαθιάς Μηχανικής Μάθησης (Deep Learning).
Όπως τονίστηκε και στην ξενάγηση που πραγματοποίησε ο διευθυντής του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου η εγκατάσταση του «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» συνδράμει και πέραν της δημιουργίας ενός νέου τεχνολογικού κόμβου στην περιοχή. Το πάρκο αναμένεται να καταστεί επισκέψιμο για το ευρύ κοινό, και υπάρχει πρόβλεψη για τη δυνατότητα διεξαγωγής εκπαιδεύσεων, σεμιναρίων και άλλων εκδηλώσεων.
Ο σχεδιασμός της εγκατάστασης στο Λαύριο έχει γίνει με γνώμονα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Ο «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» θα τροφοδοτείται από συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα γίνεται χρήση σύγχρονων συστημάτων ψύξης, ώστε να υπάρχει χαμηλό ενεργειακό κόστος. Με την χρήση νερού από την θάλασσα, η κατανάλωση ρεύματος για χρήση συστήματος κλιματισμού περιορίζεται στο ελάχιστο. Τέλος, στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου θα εγκατασταθεί φωτοβολταϊκό πάρκο.
Το κόστος προμήθειας του υπερυπολογιστικού συστήματος «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» προϋπολογίζεται στα 33 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί έως 30% από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία της Κοινής Επιχείρησης EuroHPC JU, ενώ το 70% του έργου θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-NextGenerationEU. Το συνολικό κόστος της επένδυσης μαζί με την λειτουργία και την ανακατασκευή του κτιρίου εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 50 εκατ. ευρώ.
Να αναφέρουμε ότι η επιλογή της Ελλάδας ως μιας από τις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες που θα φιλοξενήσουν τους κορυφαίους υπερυπολογιστές υψηλών επιδόσεων μεσαίας κλίμακας (pre-exascale ή petascale HPC) ανακοινώθηκε πρόσφατα από την Πρωτοβουλία της Κοινής Επιχείρησης «Ευρωπαϊκή Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων (European High Performance Computing Joint Undertaking – EuroHPC JU)».
