Οι προβλέψεις του Κλιματικού Νόμου που συζητείται στη Βουλή

Συνεχίζεται με συζήτηση στις επιτροπες της Βουλής η νομοθετική επεξεργασία για τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο.

Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του ΥΠΕΝ, που αποτελεί τη βάση των κυβερνητικών τοποθετήσεων στη Βουλή, ο πρώτος Εθνικός Κλιματικός Νόμος ορίζει το θεσμικό πλαίσιο και θέτει συγκεκριμένους στόχους για τη σταδιακή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου να επιτευχθούν οι εθνικοί κλιματικοί στόχοι για το 2030 και η μετάβαση σε καθεστώς κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Οι βασικές προβλέψεις του σχεδίου νόμου είναι:

Απολιγνιτοποίηση

• Προβλέπεται η διακοπή λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2025, με προϋπόθεση τη διασφάλιση της επάρκειας ισχύος και την ασφάλεια εφοδιασμού.

Ηλεκτροκίνηση

• Από το 2024 το 1/4 των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται, θα πρέπει να είναι αμιγώς ηλεκτρικά ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης με ρύπους έως 50γρ CO₂/χλμ.
• Από το 2026 όλα τα νέα ταξί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θα πρέπει να είναι ηλεκτροκίνητα.
• Από το 2026 θα πρέπει το 1/3 των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να είναι ηλεκτροκίνητα.
• Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023 θα υπάρξει εκ νέου εξέταση των μέτρων, προκειμένου να επεκταθούν και σε άλλες περιοχές, ανάλογα με την επαρκή διαθεσιμότητα των σταθμών φόρτισης.
• Απλοποιείται η διαδικασία εγκατάστασης φορτιστών.
• Από το 2030, απαγορεύεται η ταξινόμηση νέων οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης υπό την αίρεση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η χώρα μας θα υιοθετήσει την ημερομηνία που θα τεθεί από τον σχετικό Ευρωπαϊκό Κανονισμό.

Μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα κτίρια

• Από το 2025 απαγορεύεται η πώληση και η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.
• Από το 2030 γίνεται υποχρεωτική η χρήση πετρελαίου θέρμανσης το οποίο θα είναι αναμεμειγμένο με βιοκαύσιμα σε ποσοστό 30%.
• Ειδικά κτίρια (βιομηχανίες, αποθήκες, εμπορικά κτίρια κ.α.):

o   Στα κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ., για τα οποία υποβάλλονται από την 1^η Ιανουαρίου 2023 οικοδομικές άδειες ανέγερσης νέων κτιρίων ή προσθηκών σε υφιστάμενα κτίρια, εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης.

o   Προβλέπεται η δυνατότητα εξαιρέσεων σε μεμονωμένα κτίρια για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς ή σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας (παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια).

Επιχειρήσεις

• Από την 1^η Ιανουαρίου 2024 οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για όλα τα έργα και δραστηριότητες θα πρέπει να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά ποσοτική καταγραφή μειώσεων/αυξήσεων εκπομπών CO₂, που θα προκύψουν από τη λειτουργία του έργου/δραστηριότητας και οδικό χάρτη για την επίτευξη των στόχων της απανθρακοποίησης.
• Οι εγκαταστάσεις που κατατάσσονται:

o   στα συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών (ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμοί, ΚΔΑΥ κλπ),

o   στις τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης κτιριακού τομέα αθλητισμού και αναψυχής,

o   στις πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και υδατοκαλλιέργειες,

o   στις βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις.

Θα πρέπει να έχουν μειώσει κατ’ ελάχιστο τις εκπομπές CO₂ 30%, έως το 2030 σε σχέση με το 2019. Εξαιρούνται οι εγκαταστάσεις επιχειρήσεων που εντάσσονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ). Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου, επιβάλλεται πρόστιμο που δεν υπερβαίνει το 0,5% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.

• Δίνεται η δυνατότητα αθροιστικής αξιολόγησης ομοειδών εγκαταστάσεων, αντιστάθμισης των εκπομπών με φυτεύσεις/δασώσεις, πράσινα πιστοποιητικά κλπ.
• Έως το 2026 θα πρέπει να έχουν τροποποιήσει την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών (ΑΕΠΟ) τους και από το 2026 και κάθε χρόνο να υποβάλλουν  έκθεση σχετικά με τις εκπομπές του προηγούμενου έτους η οποία θα επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα.
• Σε περίπτωση μη υποβολής προβλέπεται πρόστιμο 100€ ανά ημέρα καθυστέρησης, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,1% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.
• Από το 2023 επιχειρήσεις που ανήκουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες, θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος η οποία θα επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα. Η υποβολή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως 31/10 κάθε έτους.

o   Το μέτρο αφορά στις εξής επιχειρήσεις (εξαιρούνται οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις):

Ø  Επιχειρήσεις εισηγμένες στο χρηματιστήριο

Ø  Πιστωτικά ιδρύματα

Ø  Ασφαλιστικές επιχειρήσεις

Ø  Επιχειρήσεις επενδύσεων

Ø  Επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας

Ø  Εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης

Ø  Εταιρείες ταχυμεταφορών

Ø  Επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου

Ø  Αλυσίδες λιανεμπορίου που απασχολούν πάνω από 500 εργαζομένους

Ø  Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας

Ø  Αστικές εταιρείες παροχής συγκοινωνιακού έργου (ΟΑΣΑ, ΟΑΣΘ κλπ)

• Στην ετήσια έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
• Σε περίπτωση μη υποβολής προβλέπεται πρόστιμο 50€ ανά ημέρα καθυστέρησης, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,01% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.

Νησιά

• Θεσπίζεται Στρατηγικό Πλαίσιο για την πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ Gr – Eco Islands για την ολοκληρωμένη μετάβαση των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα.
• Η επιλεξιμότητα των νησιών καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη ορισμένα κριτήρια:

o   Τον μόνιμο πληθυσμό.

o   Την προοπτική ηλεκτρικής διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα.

o   Τις ενεργειακές τους ανάγκες.

o   Την τουριστική κίνηση.

o   Την προσβασιμότητά τους στον τομέα των μεταφορών και των υποδομών.

o   Τους αξιοποιήσιμους φυσικούς πόρους.

o   Τα οικονομικά και κοινωνικά τους χαρακτηριστικά.

• Ο στόχος είναι να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 80% σε σχέση με το 2019.
• Από το 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.

Δήμοι

• Έως την 31η Μαρτίου 2023, κάθε Δήμος υπολογίζει το ανθρακικό αποτύπωμα, το οποίο επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα και καταρτίζει Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ). Ο σκοπός είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια που χρησιμοποιεί, το δημοτικό φωτισμό, τα οχήματά του, τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις, τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης, αποχέτευσης κλπ. Το ΔηΣΜΕ επικαιροποιείται ετησίως.
• Τίθεται στόχος μείωσης εκπομπών 10% για το 2025 και 30% για το έτος 2030, σε σχέση με το 2019.
• Η εκπόνηση του ΔηΣΜΕ και οι επικαιροποιήσεις του, από την 1^η Ιανουαρίου 2024 αποτελούν προαπαιτούμενο για την αξιολόγηση προτάσεων των Δήμω για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής.

Μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση

• Από το 2025, για τα νέα κτίρια που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας θα πρέπει να υπάρχει υποχρεωτική ασφάλιση κινδύνου (προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου), μετά από σχέδια που θα ετοιμάσουν οι Περιφέρειες. Ως ζώνες υψηλής τρωτότητας θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται:

o   Σε ζώνες υψηλής πιθανότητας πλημμύρας, όπως αποτυπώνονται στους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας.

o   Σε ζώνες που είναι κοντά σε δασικές περιοχές, που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς.

Κώστας Σκρέκας: «Η Ελλάδα πρωτοστατεί στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης»

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, παρουσίασε στην πρώτη κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Παραγωγής και Εμπορίου και Προστασίας του Περιβάλλοντος τους βασικούς άξονες του «πρώτου Κλιματικού Νόμου στην ιστορία της χώρας, που έγινε την περασμένη εβδομάδα. Τον ισχυρισμό για «πρώτο» κλιματικό νόμο αμφισβητεί ο ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος θεωρεί ότι ο νόμος του 2016 που έφερε εκείνος είναι ο πρώτος Κλιματικός Νόμος….

Ο κ. Σκρέκας επισήμανε ότι με τον Κλιματικό Νόμο, που αποτελεί προσωπική δέσμευση του Πρωθυπουργού, η Ελλάδα πρωτοστατεί στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Τόνισε ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο επιταχύνει τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία με τη θέσπιση συγκεκριμένων στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πρόσθεσε ότι θα συμβάλλει στη δημιουργία σημαντικών ευκαιριών ανάπτυξης, τον περιορισμό της εξάρτησης της χώρας από την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων και την προσέλκυση επενδύσεων στους τομείς των ΑΠΕ, της ηλεκτροκίνησης, της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και του πράσινου υδρογόνου, οι οποίοι τα επόμενα έτη θα είναι καθοριστικοί για την ενίσχυση της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας της χώρας και της Ευρώπης. Επιπλέον, οι επενδύσεις αυτές θα οδηγήσουν σε μείωση του ενεργειακού κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και θα θωρακίσουν τη χώρα από μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις όπως αυτή που μαίνεται από τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Απαντώντας στην ανεδαφική κριτική του εισηγητή της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του Σωκράτη Φάμελλου, ο οποίος υποστήριξε μεταξύ άλλων ότι η Κυβέρνηση προχώρησε σε δήθεν βίαιη απολιγντιτοποίηση, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανέφερε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει ότι εκτός από το κόμμα της διαμαρτυρίας και της γκρίνιας είναι και το κόμμα του λιγνίτη».

Μιλώντας για την αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, είπε ότι η σύνδεση νέων έργων το 2021 διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2019. «Για κάθε 1.000 MW νέων έργων που συνδέονται στο δίκτυο, εξοικονομούμε 200 με 250 εκατ. ευρώ από εισαγωγές φυσικού αερίου», επισήμανε.

Υπογράμμισε ότι το πρώτο ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) κατατέθηκε από την Κυβέρνηση της ΝΔ τον Δεκέμβριο του 2019. Τόνισε, επίσης, ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα μεταξύ των κρατών – μελών που έχει ξεκινήσει την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ προκειμένου να συμπεριλάβει τους νέους στόχους του Fit for 55 και του σχεδίου REPowerEU για την ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ και την απεξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων.

Στη συνεδρίαση της Δευτέρας 23/5, ο υφυπουργός Γιώργος Αμυράς που εκπροσωπούσε το ΥΠΕΝ τόνισε ότι η κυβέρνηση θα επεξεργαστεί τις (αντιτιθέμενες πολλές φορές) απόψεις των φορέων (παραγωγικών, κοινωνικών, ΜΚΟ κλπ) που κλήθηκαν στην επιτροπή και θα εξετάσει πιθανές αλλαγές στο σώμα του νομοσχεδίου.

Από τις τοποθετήσεις της αντιπολίτευσης είναι εμφανές ότι όλοι είτε επιφυλλάσονται είτε είναι αρνητικοί.