Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε χθες ελληνικό καθεστώς ύψους 2 δισ. ευρώ που αποσκοπεί στην παροχή στήριξης των επενδύσεων για βιώσιμη ανάκαμψη. Το καθεστώς εγκρίθηκε βάσει του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Αυτό το καθεστώς ύψους 2 δισ. ευρώ θα βοηθήσει την Ελλάδα να καθορίσει την πορεία για ταχύτερη και πιο βιώσιμη ανάκαμψη, σύμφωνα με το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Αποτελεί σημαντικό βήμα για τη γεφύρωση του επενδυτικού χάσματος που άφησε πίσω της η κρίση. Εξακολουθούμε να συνεργαζόμαστε στενά με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσουμε ότι τα εθνικά μέτρα στήριξης για την επανεκκίνηση και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων είναι δυνατό να εφαρμοστούν όσο το δυνατόν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ».
Το ελληνικό μέτρο στήριξης
Η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή, βάσει του προσωρινού πλαισίου, καθεστώς ύψους 2 δισ. ευρώ που αποσκοπεί στην παροχή στήριξης των επενδύσεων για βιώσιμη ανάκαμψη.
Στο πλαίσιο του μέτρου αυτού, η ενίσχυση θα λαμβάνει τη μορφή δανείων με επιδοτούμενα επιτόκια.
Η δημόσια στήριξη θα χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε υλικά και άυλα περιουσιακά στοιχεία, με σκοπό να διευκολύνεται η ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στους στρατηγικούς πυλώνες του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ιδίως της πράσινης μετάβασης, της ψηφιοποίησης και της καινοτομίας (Ε & Α). Η Ελλάδα θα διασφαλίζει ότι οι χρηματοδοτούμενες επενδύσεις είναι περιβαλλοντικά βιώσιμες, σύμφωνα με την ταξινομία της ΕΕ.
Η δημόσια στήριξη θα συνοδεύεται από όρους για τον περιορισμό των αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, συμπεριλαμβανομένων διασφαλίσεων για τον περιορισμό του κινδύνου πιθανών έμμεσων ενισχύσεων προς όφελος των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών που θα διοχετεύουν τη στήριξη.
Το ποσό της μεμονωμένης ενίσχυσης δεν θα υπερβαίνει καταρχήν τα 15 εκατ. ευρώ ανά δικαιούχο. Το καθεστώς αναμένεται να ωφελήσει περίπου 250 εταιρείες.
Όπως τονίζεται σε σχετική ανακοίνωση, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το ελληνικό καθεστώς συνάδει με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο. Ειδικότερα, i) το ποσό της ενίσχυσης ανά δικαιούχο δεν θα υπερβαίνει το 1 % του συνολικού προϋπολογισμού· ii) η ενίσχυση θα ωφελεί επενδύσεις σε υλικά και άυλα περιουσιακά στοιχεία, αλλά όχι χρηματοοικονομικές επενδύσεις· iii) τα επιτόκια των δανείων θα τηρούν τα ελάχιστα επίπεδα που καθορίζονται στο προσωρινό πλαίσιο· και iv) η δημόσια στήριξη θα χορηγηθεί το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό μέτρο είναι αναγκαίο, κατάλληλο και αναλογικό για την προώθηση των επενδύσεων σε ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες σημαντικές για τη βιώσιμη ανάκαμψη, σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ.
Σε αυτήν τη βάση, η Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο ενίσχυσης δυνάμει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο στήριξης
Η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της πλήρους ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της έξαρσης του κορονοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο, όπως τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου, στις 8 Μαΐου, στις 29 Ιουνίου και στις 13 Οκτωβρίου 2020, καθώς και στις 28 Ιανουαρίου και στις 18 Νοεμβρίου 2021, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:
i) Άμεσες επιχορηγήσεις, εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα και προκαταβολές ύψους έως και 290 000 ευρώ σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 345 000 ευρώ σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 2,3 εκατ. ευρώ σε εταιρεία που δραστηριοποιείται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα για την αντιμετώπιση των επειγουσών αναγκών ρευστότητας. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χορηγούν, για ποσά ονομαστικής αξίας έως και 2,3 εκατ. ευρώ ανά εταιρεία, δάνεια με μηδενικό επιτόκιο ή εγγυήσεις για δάνεια οι οποίες θα καλύπτουν το 100 % του κινδύνου, με εξαίρεση τον πρωτογενή γεωργικό τομέα και τον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, όπου ισχύουν τα όρια των 290 000 ευρώ και των 345 000 ευρώ ανά επιχείρηση, αντίστοιχα.
ii) Κρατικές εγγυήσεις για δάνεια σε εταιρείες για να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να χορηγούν δάνεια στους πελάτες που τα χρειάζονται. Αυτές οι κρατικές εγγυήσεις μπορούν να καλύπτουν έως και το 90 % του κινδύνου των δανείων που βοηθούν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και σε επενδύσεις.
iii) Επιδοτούμενα κρατικά δάνεια σε εταιρείες (χρέη με ανώτερη εξοφλητική προτεραιότητα ή μειωμένης εξασφάλισης) με ευνοϊκά επιτόκια. Τα δάνεια αυτά μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και σε επενδύσεις.
iv) Διασφαλίσεις για τις τράπεζες που διοχετεύουν κρατικές ενισχύσεις στην πραγματική οικονομία. Το πλαίσιο καθιστά σαφές ότι οι εν λόγω ενισχύσεις θεωρούνται άμεσες ενισχύσεις στους πελάτες των τραπεζών, και όχι στις ίδιες τις τράπεζες, και παρέχει οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εξασφάλισης της ελάχιστης δυνατής στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ τραπεζών.
v) Δημόσια βραχυπρόθεσμη ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων για όλες τις χώρες, χωρίς το εκάστοτε κράτος μέλος να χρειάζεται να αποδεικνύει ότι η αντίστοιχη χώρα παρουσιάζει προσωρινά «μη εμπορεύσιμους κινδύνους».
vi) Στήριξη στην έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) που σχετίζεται με τον κορονοϊό για να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα κρίση στον τομέα της υγείας, με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, επιστρεπτέων προκαταβολών ή φορολογικών πλεονεκτημάτων. Μπορεί να χορηγείται πριμοδότηση για έργα διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών.
vii) Στήριξη για την κατασκευή και ανακλιμάκωση εγκαταστάσεων δοκιμών για την ανάπτυξη και τη δοκιμή σχετικών προϊόντων (όπως εμβόλια, αναπνευστήρες και προστατευτικός ρουχισμός) που χρειάζονται για την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορονοϊού, έως την πρώτη βιομηχανική τους αξιοποίηση. Η στήριξη αυτή μπορεί να λάβει τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών. Οι εταιρείες μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.
viii) Στήριξη για την παραγωγή προϊόντων που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορονοϊού με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών.Οι εταιρείες μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.
ix) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή αναβολής της καταβολής των φόρων και/ή αναστολής των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους τομείς, τις περιφέρειες ή τους τύπους εταιρειών που πλήττονται περισσότερο από την έξαρση της νόσου.
x) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή επιδοτήσεων μισθού για τους εργαζομένους σε εταιρείες τομέων ή περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο από την έξαρση του κορονοϊού, οι οποίες θα έπρεπε διαφορετικά να απολύσουν προσωπικό.
xi) Στοχευμένη ενίσχυση ανακεφαλαιοποίησης σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, εφόσον δεν είναι διαθέσιμη άλλη κατάλληλη λύση. Προβλέπονται διασφαλίσεις για την αποφυγή αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά: προϋποθέσεις σχετικά με την αναγκαιότητα, την καταλληλότητα και το μέγεθος της παρέμβασης· προϋποθέσεις για την είσοδο του κράτους στο κεφάλαιο εταιρειών και τη σχετική αμοιβή· προϋποθέσεις σχετικά με την έξοδο του κράτους από το κεφάλαιο των οικείων εταιρειών· προϋποθέσεις σχετικοί με τη διακυβέρνηση, μεταξύ άλλων απαγόρευση διανομής μερισμάτων και ανώτατα όρια στις αποδοχές των ανώτερων διοικητικών στελεχών· απαγόρευση διεπιδότησης και εξαγοράς και επιπρόσθετα μέτρα για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού· απαιτήσεις διαφάνειας και υποβολής εκθέσεων.
xii) Στήριξη για μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες προς εταιρείες που αντιμετωπίζουν μείωση του κύκλου εργασιών κατά τη διάρκεια της επιλέξιμης περιόδου κατά τουλάχιστον 30 % σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019 στο πλαίσιο της έξαρσης του κορονοϊού. Η στήριξη θα καλύψει μέρος των πάγιων δαπανών των δικαιούχων που δεν καλύπτονται από τα έσοδά τους, με ανώτατο όριο το ποσό των 12 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση.
xiii) Στήριξη των επενδύσεων για βιώσιμη ανάκαμψη με σκοπό τη στήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων ως κίνητρο για τη γεφύρωση του επενδυτικού χάσματος που συσσωρεύτηκε στην οικονομία λόγω της κρίσης. Πρόκειται για ένα από τα δύο νέα εργαλεία που προστέθηκαν με την έκτη τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου η οποία εγκρίθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2021. Το εργαλείο αυτό παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να δημιουργήσουν άμεσα κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα κράτη μέλη για την επιτάχυνση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Για την αποφυγή αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, θεσπίζονται διασφαλίσεις, για παράδειγμα προκειμένου τα κράτη μέλη να θεσπίσουν καθεστώτα επωφελή για μεγάλο αριθμό εταιρειών και να εξασφαλίσουν επαρκή ίδια συνεισφορά εκ μέρους των εταιρειών.
xiv) Στήριξη της φερεγγυότητας για τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων και τη διάθεσή τους για επενδύσεις σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων και των μικρών επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
Η Επιτροπή θα δώσει επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να μετατρέπουν έως τις 30 Ιουνίου 2023 επιστρεπτέα μέσα (π.χ. εγγυήσεις, δάνεια, επιστρεπτέες προκαταβολές) που χορηγούνται βάσει του προσωρινού πλαισίου σε άλλες μορφές ενίσχυσης, όπως άμεσες επιχορηγήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι όροι του προσωρινού πλαισίου.
Το προσωρινό πλαίσιο επιτρέπει στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης, εκτός από δάνεια και εγγυήσεις για το ίδιο δάνειο και εφόσον δεν υπερβαίνουν τα όρια που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο. Επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης που εγκρίνονται βάσει του προσωρινού πλαισίου με τις υφιστάμενες δυνατότητες χορήγησης ενισχύσεων ήσσονος σημασίας, ύψους έως 25 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 30 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 200 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμευτούν ότι θα αποφεύγουν την αδικαιολόγητη σώρευση μέτρων στήριξης για τις ίδιες εταιρείες, ώστε η στήριξη να περιορίζεται στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών τους.
Το προσωρινό πλαίσιο θα εφαρμοστεί έως τις 30 Ιουνίου 2022, με εξαίρεση τη στήριξη των επενδύσεων για βιώσιμη ανάκαμψη, η οποία θα εφαρμοστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022, και τη στήριξη της φερεγγυότητας, η οποία θα εφαρμοστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις της πανδημίας COVID-19 και άλλων κινδύνων για την οικονομική ανάκαμψη.
Το προσωρινό πλαίσιο συμπληρώνει τις πολλές άλλες δυνατότητες που έχουν ήδη στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της έξαρσης του κορονοϊού, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19, στην οποία περιγράφονται οι εν λόγω δυνατότητες. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη μπορούν να προβαίνουν σε αλλαγές γενικής εφαρμογής υπέρ των επιχειρήσεων (π.χ. αναβολή φόρων ή επιδότηση της εργασίας μειωμένου ωραρίου σε όλους τους τομείς), οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Μπορούν επίσης να χορηγούν αποζημίωση σε επιχειρήσεις για ζημίες τις οποίες υπέστησαν και οι οποίες προκλήθηκαν άμεσα από έκτακτο γεγονός, όπως η έξαρση του κορονοϊού.
Επιπλέον, στις 23 Μαρτίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης θα εφαρμοστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Για να υπάρξει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από την εν λόγω ημερομηνία αν θα χρειαστεί να παραταθεί.
Επιπλέον, κατά την περίοδο εφαρμογής του πλαισίου, το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής του θα τελεί υπό επανεξέταση από την Επιτροπή λαμβανομένων υπόψη των εξελίξεων στις αγορές ενέργειας και στις λοιπές αγορές συντελεστών παραγωγής, καθώς και της γενικής οικονομικής κατάστασης.
Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευτεί με αριθμό υπόθεσης SA.101963 στο μητρώο κρατικών ενισχύσεων που περιλαμβάνεται στον ιστότοπο της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό, αφού διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου. Οι νέες δημοσιεύσεις αποφάσεων για τις κρατικές ενισχύσεις στο διαδίκτυο και στην Επίσημη Εφημερίδα αναρτώνται στο Competition Weekly e-News (εβδομαδιαίο ηλεκτρονικό δελτίο για τον ανταγωνισμό).
