Η χρήση του βραβευμένου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες μεταδιδόμενες με κουνούπια EYWA (EarlY WArning System for Mosquito-borne Diseases), στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), κατά τα έτη 2020-21 οδήγησε στη μείωση κατά 50% των πληθυσμών των κουνουπιών και στην αποτροπή κρουσμάτων ιού του Δυτικού Νείλου σε 65 οικισμούς. Το αμέσως προσεχές διάστημα και μέχρι το 2025, θα επιχειρηθεί η χρήση του EYWA, κατά τα πρότυπα της εφαρμογής του στην ΠΚΜ, σε άλλες οκτώ περιφέρειες από τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες. Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, με θέμα το βραβευμένο σύστημα EYWA.
Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου ανέφερε ότι το ΑΠΘ έχει αναπτύξει και εφαρμόζει στην ΠΚΜ συστήματα επιτήρησης του ιού στον άνθρωπο, σε κουνούπια και σε οικόσιτα πτηνά, με στόχο αρχικά την έγκαιρη προειδοποίηση κυκλοφορίας του ιού, προσδιορίζοντας εγκαίρως τις αρχικές εστίες διάδοσής του, και στη συνέχεια παρέχοντας χωρικά και χρονικά δεδομένα για την εξέλιξη της διασποράς του.
Η αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης της ΠΚΜ Μελίνα Δερμεντζοπούλου σημείωσε ότι το σύστημα EYWA παρείχε στην ΠΚΜ προβλέψεις για την αφθονία ακμαίων κουνουπιών και για τον επιδημιολογικό κίνδυνο από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε διαφορετικές γεωγραφικές και χρονικές κλίμακες, από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο των ετών 2020 και 2021.
«Αυτές οι προβλέψεις ενσωματώθηκαν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του προγράμματος καταπολέμησης κουνουπιών της ΠΚΜ με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, βελτιστοποιώντας τη γνώση κινδύνου για την περιοχή μας, την ανάπτυξη των δικτύων παρακολούθησης, την καθοδήγηση ενημερωτικών εκστρατειών και την εφαρμογή των κατάλληλων δράσεων απόκρισης και θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του EYWA, δηλαδή μέχρι το 2025», πρόσθεσε η κ. Δερμεντζοπούλου.
«Στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ λειτουργεί το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τους Αρμποϊούς, δηλαδή ιούς που μεταδίδονται με αρθρόποδα (κουνούπια, κρότωνες, σκνίπες). Το 2010, στο Εργαστήριο διαγνώστηκαν τα πρώτα περιστατικά λοίμωξης με ιό του Δυτικού Νείλου σε κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας, τα οποία ήταν η αρχή μίας μεγάλης επιδημίας και η αρχή συνεργασίας με την Οικοανάπτυξη Α.Ε., η οποία από τότε έως σήμερα αποστέλλει στο Εργαστήριο κουνούπια Culex που συλλέγει από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, κάθε έτους, από 60 σταθερές θέσεις της ΠΚΜ. Στο Εργαστήριο εξετάζονται για τον ιό περισσότερα από 50.000 κουνούπια ετησίως, τα οποία ελέγχονται πρωτίστως για τον ιό του Δυτικού Νείλου, αλλά και για άλλα παθογόνα, ώστε να υπάρξει έγκαιρη επαγρύπνηση και εφαρμογή μέτρων Δημόσιας Υγείας. Το Εργαστήριο έχει καθημερινή επικοινωνία, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τον ΕΟΔΥ», ανέφερε η πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της ΠΚΜ για το πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών, υπεύθυνη του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Αρμποϊών, καθηγήτρια Μικροβιολογίας του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ Άννα Παπά.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Μοριακής Μικροβιολογίας του Διαγνωστικού Εργαστηρίου του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ Χρυσόστομος Δόβας ανέφερε: «το Διαγνωστικό Εργαστήριο των Κλινικών του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ διαχειρίζεται θέματα εργαστηριακής διάγνωσης παθολογικών καταστάσεων ζώων, συμπεριλαμβανομένων και νοσημάτων που οφείλονται σε αναδυόμενους μικροοργανισμούς, στο πλαίσιο της ενιαίας υγείας. Το καλοκαίρι του 2010, η ερευνητική ομάδα διέγνωσε τα πρώτα περιστατικά εγκεφαλίτιδας από ιό του Δυτικού Νείλου σε ίππους στην Κεντρική Μακεδονία και αμέσως μετά αξιολόγησε επιτυχώς την ικανότητα ενός εμβολίου να τους παρέχει προστασία. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Οικοανάπτυξη Α.Ε. και το ΚΕΕΛΠΝΟ, αξιολόγησε συστήματα επιτήρησης της κυκλοφορίας του ιού, με βάση περιστέρια και όρνιθες». Πρόσθεσε επίσης ότι πραγματοποιήθηκε γονιδιωματική επιτήρηση του ιού, βάσει της οποίας προσδιορίσθηκαν χρονικά από το 2004 και μετά, οι διαδρομές διασποράς του στην Ευρώπη και εισβολής του στην Ελλάδα.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τομέα Μετεωρολογίας Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ Ελένη Κατράγκου ανέφερε ότι ο Τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας εφαρμόζει επιχειρησιακά ένα μοντέλο αριθμητικής πρόγνωσης καιρού, το οποίο ενημερώνει σε καθημερινή βάση τον αλγόριθμο πρόγνωσης αφθονίας κουνουπιών της συνεργαζόμενης εταιρείας, σε επίπεδο οικισμού, το οποίο στη συνέχεια μεταφράζει την αφθονία κουνουπιών σε όχληση.
«Τα αποτελέσματα του επιχειρησιακού προγράμματος καταπολέμησης κουνουπιών έχουν κριθεί -μέχρι στιγμής- ικανοποιητικά. Βελτιώσεις και αναβαθμίσεις του συστήματος πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος “Ψηφιακή εφαρμογής πρόβλεψης όχλησης από κουνούπια Μοsquito Vision”, που εκπονείται από τη συνεργαζόμενη εταιρεία και τον Τομέα Μετεωρολογίας Κλιματολογίας, με χρηματοδότηση της ΠΚΜ», πρόσθεσε η κ. Κατράγκου.
Ο πρόεδρος της εταιρείας Οικοανάπτυξη Α.Ε. Σπύρος Μουρελάτος σημείωσε ότι «το σύστημα EYWA βασίζεται σε πέντε πυλώνες, που είναι οι εξής: (α) Γνώση του κινδύνου με προνομιακό χώρο μελέτης την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (β) Δίκτυα συλλογής δεδομένων εντομολογικής και επιδημιολογικής επιτήρησης από δεκάδες χιλιάδες θέσεις και εκατοντάδες χιλιάδες δειγματοληψιών (γ) Παραγωγή προβλέψεων για την αφθονία των κουνουπιών και τον επιδημιολογικό κίνδυνο για επιχειρησιακή χρήση (δ) Εστιασμένες δράσεις πρόληψης και καταπολέμησης συναρτήσει των προβλέψεων και (ε) Επικοινωνία και ευαισθητοποίηση κατοίκων με τη λειτουργία διαδραστικής εφαρμογής ανοικτού τύπου για κινητά (Mosquito Vision) για πενθήμερες προβλέψεις όχλησης για το σύνολο των οικισμών της ΠΚΜ.
Το σύστημα EYWA
Η κοινοπραξία που ανέπτυξε το EYWA αποτελείται από 15 ερευνητικά ιδρύματα και δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς καταπολέμησης κουνουπιών από πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Σερβία). Οι κύριοι χρήστες της πιλοτικής λειτουργίας του συστήματος προγνώσεων επιδημιολογικού κίνδυνου για τον ιό του Δυτικού Νείλου EYWA είναι, από το 2020 και μετά, τέσσερις περιφέρειες της Ελλάδας (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Θεσσαλίας και Κρήτης) και η περιφέρεια του Veneto, στην Ιταλία. Η βράβευση του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών, όπως είναι τα κουνούπια, ανακοινώθηκε στις 26 Απριλίου του 2018, ενώ το βραβείο απονεμήθηκε τις 17 Ιανουαρίου 2022. Πρόκειται για ένα από τα έξι μεγάλα βραβεία Horizon Prize του ΕIC (European Innovation Council, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας), που έχουν απονεμηθεί από συστάσεως του EIC, το 2015.
