Τέσσερις προτάσεις για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια καταθέτει στο δημόσιο διάλογο το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) με έκθεση της με την οποία αναδεικνύει την κατάργηση της ΔΕΠ ΕΚΥ το 1998 για να χαθεί το νήμα της αναζήτησης για να φτάσουμε στο σήμερα και την αναγκαιότητα για πιο ουσιαστικές έρευνες στις ήδη μαρκαρισμένες περιοχές αλλά να προκηρυχθούν διαγωνισμοί σε νέες περιοχές. Το ΙΕΝΕ με συγκεκριμένες προτάσεις προς την Πολιτεία, επισημαίνει την ανάγκη για την έκφραση ξεκάθαρης πολιτικής βούλησης προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:
(α) Να στηριχθεί η έρευνα και η παραγωγή υδρογονανθράκων, (β) να αρθούν τα όποια γραφειοκρατικά εμπόδια δυσχεραίνουν την έγκαιρη αδειοδότηση και (γ) η κυβέρνηση να παροτρύνει τις παραχωρησιούχες εταιρείες όπως επισπεύσουν τις έρευνες και θέσουν στόχους για ερευνητικές γεωτρήσεις.
Η έκθεση της ΙΕΝΕ σε μία εκτεταμένη έκθεση 62 σελίδων περιγράφει από το Α έως το Ω τα όσα έχουν γίνει όπως και ότι δεν έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση και την ίδια σ στιγμή τοποθετεί τα ζήτημα της εξόρυξης των υδρογονανθράκων στην πραγματική του διάσταση για τον αναγνώστη.
Στο σήμερα των εξορύξεων υδρογονανθράκων
Ο χάρτης των ελληνικών ερευνών μετρά 4 ενεργούς επενδυτές, οι οποίοι συνεχίζουν να δίνουν το παρών σε 11 παραχωρήσεις. Οι παίκτες αυτοί είναι τα ΕΛΠΕ, η Energean, η γαλλική TotalEnergies και η αμερικανική ExxonMobil.
Τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2022, τα ΕΛΠΕ διενήργησαν επιτυχώς σεισμικές καταγραφές στην περιοχή 10 (Κυπαρισσιακός κόλπος) και στην περιοχή Ιόνιο σε εκπλήρωση σχετικών συμβατικών υποχρεώσεών τους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα ΕΛΠΕ έχουν προχωρήσει σε μερική αποεπένδυση από το χώρο έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων, επιστρέφοντας στο ελληνικό δημόσιο τα σχετικά δικαιώματα στις χερσαίες περιοχές «ΒΔ Πελοπόννησος» και «Άρτα – Πρέβεζα», ενώ φέρεται σε δημοσιεύματα ότι αντίστοιχη πρόθεση έχει εκδηλώσει η κοινοπραξία ΕΛΠΕ-Energean και για την παραχώρηση της περιοχής «Πατραϊκός Κόλπος».
Ωστόσο, σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, τα ΕΛΠΕ φέρεται να έχουν λάβει την απόφαση στα θαλάσσια «οικόπεδα» «μπλοκ 10», «Ιόνιο» και «Δυτικά της Κρήτης» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης» να υλοποιήσουν τα ερευνητικά τους προγράμματα με βάση τις συμβατικές τους υποχρεώσεις.
Για τα δύο πρώτα που βρίσκονται στο Ιόνιο Πέλαγος, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΔΕΥ, φέρονται να υπάρχουν ελπιδοφόροι στόχοι με αξιόλογες ποσότητες φυσικού αερίου. Ωστόσο, η αποσαφήνιση της γεωλογικής εικόνας προϋποθέτει περαιτέρω γεωφυσικές έρευνες, κάτι που τα ΕΛΠΕ ξεκίνησαν ήδη να πραγματοποιούν με την εκτέλεση σεισμικών καταγραφών.
Στόχος των ερευνών ήταν να αξιολογηθούν το μέγεθος και οι προοπτικές των δυνητικών αποθεμάτων φυσικού αερίου της χώρας.
Οι έρευνες έλαβαν χώρα σε μια συγκυρία κατά την οποία το φυσικό αέριο βρίσκεται στην κορυφή της ενεργειακής ατζέντας της Ευρώπης εξαιτίας των ελλείψεων στην τροφοδοσία που έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του κόστους ενέργειας για τη βιομηχανία και τα νοικοκυριά. Το επόμενο βήμα στη διαδικασία είναι η ανάλυση και αξιολόγηση των στοιχείων.
Εκτιμήσεις για αποθέματα φυσικού αερίου αξίας 250 δις ευρώ
Από προηγούμενες μελέτες της ΕΔΕΥ και εκτιμήσεις Ελλήνων και διεθνών αναλυτών έχει προκύψει ότι η δυνητική αξία των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ελλάδας υπερβαίνει τα €250 δισ., στηρίζοντας τη διαδικασία αντικατάστασης του άνθρακα από φυσικό αέριο στην ευρύτερη περιοχή και επιταχύνοντας τη μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό σύστημα χαμηλών ρύπων. Αναφορικά με την Energean, πηγές της εταιρείας σημειώνουν ότι έχουν μπει ξανά στο στόχαστρο οι δύο πλέον ώριμες παραχωρήσεις στο Κατάκολο και τα Ιωάννινα.
Και για την ακρίβεια εξετάζονται πιθανοί στόχοι φυσικού αερίου. Στο πρώτο μπλοκ, όμως, αν και οι ποσότητες υδρογονανθράκων μπορούν άμεσα να αντληθούν και να ξεκινήσει η παραγωγή εντούτοις παραμένει σε εκκρεμότητα πάνω από δύο χρόνια η έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Η γραφειοκρατία και οι προσφυγές κατά των ερευνών
Παράλληλα, οι ατέρμονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι καθυστερήσεις και η απουσία ενός κεντρικού σχεδιασμού που θα επιβάλλει fast track διαδικασίες για την πραγματοποίηση, τουλάχιστον των ερευνών σε περιοχές με ενδείξεις κοιτασμάτων, προβληματίζουν έντονα τους πετρελαϊκούς κολοσσούς, οι οποίοι διαπιστώνουν την ελληνική πραγματικότητα που λειτουργεί ως τροχοπέδη στις επενδυτικές τους επιδιώξεις. Πρόσφατο και τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το έργο έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές «Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης», το οποίο έχει αναλάβει η κοινοπραξία Τotal-ΕxxonMobil-EΛΠΕ. Το έργο έχει μείνει στάσιμο, για την ακρίβεια δεν έχει προχωρήσει ούτε στο στάδιο των προκαταρκτικών ερευνών, εξαιτίας των συνεχόμενων δικαστικών κωλυμάτων, που έχουν προκύψει από δικαστικές προσφυγές οικολογικών οργανώσεων .
Από το 2019, όταν οι εν λόγω οργανώσεις κατέθεσαν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που οριοθετεί την προστασία του περιβάλλοντος στις συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές, το έργο έχει τελματώσει. Η τέταρτη κατά σειρά αναβολή στην εκδίκαση της προσφυγής, που αποφάσισε πρόσφατα το ΣτΕ, δεν προσθέτει απλώς χρονοκαθυστέρηση στο έργο, αλλά είναι πιθανό να τινάξει στον αέρα όλο το εγχείρημα. Το ΣτΕ όρισε νέα δικάσιμο για τις 5 Οκτωβρίου 2022, όταν βάσει της αρχικής σύμβασης που υπέγραψε η κοινοπραξία TotalEnergies-ExxonMobil-EΛΠE, λήγει στις 14 Οκτωβρίου 2022 το χρονικό περιθώριο για τη διενέργεια του πρώτου σταδίου των σεισμικών ερευνών. Υπό αυτές τις συνθήκες, έρευνες δεν δύνανται να πραγματοποιηθούν, «φουντώνοντας» έτσι τις φήμες που θέλουν TotalEnergies και ΕxxonMobil, να κάνουν δεύτερες σκέψεις για την παραμονή τους στην Ελλάδα.
