Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΥπεγράφη την Παρασκευή 1η Απριλίου του 2022 σύμβαση για τη διαχείριση από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ – πρώην ΤΑΝΕΟ), πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), ύψους 500 εκατ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να μοχλεύσουν συνολικά κεφάλαια άνω των 2 δισ. ευρώ στην Ελληνική οικονομία.
Όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, τη σύμβαση υπέγραψαν ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, ο Πρόεδρος και η Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΕΑΤΕ, κ. Χάρης Λαμπρόπουλος και κα. Αντιγόνη Λυμπεροπούλου, παρουσία του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Γιάννη Τσακίρη και του Διοικητή της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, κ. Νίκου Μαντζούφα.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ, στο πλαίσιο της σύμβασης, θα υλοποιηθεί έργο, με τίτλο: «Ταμείο Ανάκαμψης: Equity Platform Instrument (Q-Equity & InnovateNow)», για τη δημιουργία Fund of Funds (FoF) χρηματοδότησης μετοχικού κεφαλαίου (equity) ή οιονεί μετοχικού κεφαλαίου (quasi-equity), στοχεύοντας στις πιο δυναμικές και ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις και τομείς.
Πρόκειται, συγκεκριμένα, για τη δημιουργία δύο σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων, τα οποία αποσκοπούν στην προώθηση και υποστήριξη των ψηφιακών τεχνολογιών και συστημάτων, την κεφαλαιακή ενίσχυση των επιχειρήσεων στη χώρα, την αύξηση της εξωστρέφειας, της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγής και της εμπορικής δραστηριότητας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την εν γένει στήριξη της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας.
1. Q-Equity
Στο πρώτο χρηματοδοτικό εργαλείο θα διατεθούν 400 εκατ. ευρώ. Η ΕΑΤΕ θα λαμβάνει επενδυτικές αποφάσεις, βάσει χρηματοοικονομικών κριτηρίων και θα συμμετέχει, με ποσοστό έως 50%, στα επενδυτικά σχήματα.
Στόχος του «Q-Equity» είναι η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος επενδυτικής εμπιστοσύνης για την ενεργοποίηση των εγχώριων επενδυτικών κεφαλαίων, αλλά και την ενίσχυση της προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό.
Πολλές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, εξαιτίας της πανδημίας του Covid-19 και των επιπτώσεων αυτής στην οικονομία, αλλά και λόγω της παρατεταμένης αβεβαιότητας και αστάθειας. Οι υφιστάμενες και παραδοσιακές πηγές άντλησης κεφαλαίων συρρικνώθηκαν, ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα η ανάγκη παροχής εναλλακτικής χρηματοδότησης να είναι, πλέον, πολύ μεγαλύτερη.
2. InnovateNow
Στο δεύτερο χρηματοδοτικό εργαλείο θα κατευθυνθούν 100 εκατ. ευρώ. Η ΕΑΤΕ θα λαμβάνει επενδυτικές αποφάσεις, βάσει χρηματοοικονομικών κριτηρίων και θα συμμετέχει, με ποσοστό έως 60%, στα επενδυτικά σχήματα, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την πραγματοποίηση κάθε επένδυσης σε επιλέξιμη επιχείρηση το ποσοστό της δημόσιας συμμετοχής δεν θα ξεπερνά το 50% της εν λόγω επένδυσης.
Στόχος είναι η προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών για την πραγματοποίηση επενδύσεων, αλλά και η τόνωση της έρευνας και ανάπτυξης (R&D) τεχνολογιών αιχμής.
Ο στόχος αυτός, δίνει ώθηση και στα Ελληνικά Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά ιδρύματα για κλιμάκωση της ερευνητικής δραστηριότητας, βελτιώνει το επιχειρηματικό περιβάλλον, προωθεί την εξαγωγική δραστηριότητα και δημιουργεί κατάλληλες προϋποθέσεις για τον επαναπατρισμό του υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, που έφυγε από τη χώρα την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Η ΕΑΤΕ, στο πλαίσιο υλοποίησης της παρούσας συμφωνίας, έχει την ευθύνη, μεταξύ άλλων, για τις ακόλουθες ενέργειες:
– Να καταρτίζει και να δημοσιεύει προσκλήσεις για την κατάθεση εκδηλώσεων ενδιαφέροντος, λαμβάνοντας υπόψη τους όρους της σύμβασης και τις ανάγκες της αγοράς.
-Να προβαίνει στον ενδελεχή έλεγχο των επενδυτικών προτάσεων που θα υποβάλλονται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων ενδιαφέροντος.
– Να εγκρίνει επενδυτικές προτάσεις και να διαπραγματεύεται, συνάπτει, εκτελεί, εφαρμόζει και τροποποιεί τις σχετικές συμβάσεις σύστασης και διαχείρισης επενδυτικών σχημάτων στο όνομά της και για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου.
– Να παρακολουθεί την υλοποίηση των συμβάσεων σύστασης και διαχείρισης επενδυτικών σχημάτων κ. ά.
Η πρώτη εκταμίευση κεφαλαίων, ύψους 150 εκατ. ευρώ, για την υλοποίηση του έργου, θα γίνει εντός 20 ημερών από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης.
Συνολικά, τα 500 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν από την ΕΑΤΕ στα επενδυτικά σχήματα έως και την 30ή Ιουνίου του 2026, σύμφωνα με τα ορόσημα που έχουν εγκριθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
Εκδήλωση για την αναπτυξιακή πρωτοβουλία «Growing Together» – Κ. Μητσοτάκης: Η Ελλάδα διαθέτει τεράστιο ανθρώπινο κεφάλαιο
Στο υψηλού επιπέδου ανθρώπινο κεφάλαιο της Ελλάδος, αλλά και στις μεταρρυθμίσεις, που καθιστούν εκ των πραγμάτων την χώρα μας φιλοεπενδυτικό προορισμό στάθηκε κατά την παρέμβαση του χθες στην πρωτοβουλία «Growing Together» σε ειδική εκδήλωση στο Ζάππειο ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, εξάλλου, επετεύχθη συμφωνία για κεφάλαια συνολικού ύψους, 3,3 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και συνεργασία 5 εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών, τονίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Αυτό που θέλω να επισημάνω για όσους από εσάς σκέφτεστε να επενδύσετε στην Ελλάδα, είναι ότι δεν πρόκειται μόνο για μια χώρα που έχει μια σταθερή και προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις κυβέρνηση. Δεν πρόκειται μόνο για μια χώρα που έχει φυσικά συγκριτικά πλεονεκτήματα όπως ο ήλιος ή ο άνεμος. Είναι επίσης μια χώρα που διαθέτει τεράστιο ανθρώπινο κεφάλαιο. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα. Αν εστιάσετε στον τομέα της τεχνολογίας, πιστεύω ότι αυτό που είδαν πολλές ξένες εταιρείες στην Ελλάδα ήταν η ποιότητα των μηχανικών μας, πιο οικονομικοί για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, που ξέρουν να εργάζονται εξαιρετικά σκληρά. Κάθε εταιρεία που έχει επενδύσει στην Ελλάδα έχει μόνο καλά λόγια να πει για το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας. Και η άλλη διάσταση που δεν πρέπει να ξεχνάτε είναι ότι η Ελλάδα «έχασε» 500.000 νέους που έφυγαν μέσα στην κρίση. Πρόκειται για εξαιρετικά ταλαντούχους νέους ανθρώπους, που αναλαμβάνουν ρίσκα, και έφυγαν από την Ελλάδα. Και για πρώτη φορά, σχεδιάζουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα», τόνισε ο πρωθυπουργός σε συζήτηση που είχε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Growing Together», με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Bpifrance, Nicolas Dufourcq, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και τις νέες επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζει η Ελλάδα, καθώς και για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που καθιστούν την Ελλάδα πόλο έλξης για επενδυτές.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε, επίσης, ότι «πρέπει να δούμε πιο συστηματικά τη συνεργασία, τη διευρωπαϊκή συνεργασία, σε επίπεδο Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων. Οι μεγάλες πολυεθνικές, οι γαλλικές πολυεθνικές που ήταν παρούσες στην Ελλάδα, θεωρώ ότι γνωρίζουν αρκετά καλά το τοπίο. Αν όμως πρόκειται να μιλήσουμε για μια αληθινά ευρωπαϊκή κοινή αγορά, είναι οι Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις, αυτές που πρέπει να έρθουν σε στενότερη συνεργασία. Κάτω από τις μεγάλες πολυεθνικές, υπάρχουν χιλιάδες εταιρείες στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είναι παρούσες και που πρέπει να καταλάβουν ότι τελικά η επένδυση σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, θα πρέπει να είναι κάτι πολύ φυσικό γι’ αυτές. Δεν πρέπει να είναι κάτι πολύ περίπλοκο. Στο τέλος της ημέρας, αυτή είναι η κοινή μας αγορά. Αυτό είναι το πλεονέκτημά μας. Πρέπει να δημιουργήσουμε κλίμακα σε ευρωπαϊκό επίπεδο».
Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι στην πρωτοβουλία «Growing Together» συμμετέχουν εθνικές τράπεζες και επενδυτικά ιδρύματα της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Δανίας, με στόχο την αύξηση της ικανότητας των ευρωπαϊκών κεφαλαίων ανάπτυξης να παρέχουν χρηματοδότηση 3,3 δισ. σε τεχνολογικές εταιρείες με έδρα την ΕΕ, στα επόμενα 3 έως 5 χρόνια. Όπως σημειώνουν τα ίδια πρόσωπα, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία θα δίνει τη δυνατότητα στους επιχειρηματίες της κάθε χώρας να επενδύουν σε κάποια από τις υπόλοιπες του σχήματος, ενισχύοντας έτσι τη διασύνδεση του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος των επιχειρήσεων.
«Όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση, η Αναπτυξιακή Τράπεζα ήταν ουσιαστικά ένα “κέλυφος” χωρίς πραγματικό περιεχόμενο. Και σε λιγότερο από τρία χρόνια καθιερώθηκε ως μια πολύ σημαντική παρουσία στην Ελλάδα. Επίσης ως θεσμός ήταν πολύ χρήσιμος κατά την διάρκεια της πανδημίας, όπου στηρίξαμε τις ελληνικές επιχειρήσεις για να διασφαλίσουμε την προστασία των θέσεων εργασίας», σημείωσε ο Πρωθυπουργός.
«Για εμάς, ο πραγματικός στόχος είναι να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε την αναπτυξιακή πορεία μας. Αντιμετωπίζουμε πολλές κρίσεις, με την τελευταία να μας φέρνει ενώπιον ιδιαίτερων προκλήσεων όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας. Αλλά ταυτόχρονα, κάθε κρίση είναι μια ευκαιρία. Και όταν βλέπουμε τι συμβαίνει αυτή την περίοδο με την ενέργεια, φυσικά, βραχυπρόθεσμα, θα στηρίξουμε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ώστε να απορροφήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε τις αυξήσεις στις τιμές. Αλλά στο τέλος της ημέρας, η έννοια της πράσινης μετάβασης γίνεται πιο σημαντική όχι μόνο σε ό,τι αφορά το κλίμα, αλλά και από γεωπολιτικής άποψης. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία. Σε δύο μέρες θα πάω στη Δυτική Μακεδονία, που ήταν η περιοχή όπου παραδοσιακά γίνεται εξόρυξη λιγνίτη, για να εγκαινιάσω το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Κάθε κρίση λοιπόν παρουσιάζει ευκαιρίες. Και η παρότρυνσή μου, ειδικά στους ξένους επενδυτές, είναι να κοιτάξουν καλά τι συμβαίνει στην Ελλάδα γιατί θα βρείτε, πιστεύω, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ευκαιρίες, όπως επίσης και καταρτισμένους ανθρώπους στον τομέα των οικονομικών, αλλά και σε επίπεδο κυβέρνησης για να σας βοηθήσουν να διερευνήσετε τι συμβαίνει στην ελληνική αγορά», πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης.
Η υπογραφή του πρωτοκόλλου συνεργασίας έγινε σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η Γαλλική Αναπτυξιακή Τράπεζα Bpifrance, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Νωρίτερα ο κ. Μητσοτάκης είχε συνάντηση με τον κ. Dufourcq στο Μέγαρο Μαξίμου.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συζήτησης του πρωθυπουργού με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Γαλλικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Bpifrance:
Nicolas Dufourcq: Είμαι ο Nicolas Dufourcq. Είμαι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Bpifrance. Ουσιαστικά, η Bpifrance είναι η αντίστοιχη (Ελληνική) Αναπτυξιακή Τράπεζα της Γαλλίας. Το 2021, η Bpifrance εξασφάλισε 25 δισ. ευρώ για τη Γαλλία, σε δάνεια, σε ίδια κεφάλαια (equity). Παρέχουμε υπηρεσίες συμβουλευτικής και πιστεύουμε πως για τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον – που είναι κοινές για την Ελλάδα και τη Γαλλία – και οι οποίες έχουν να κάνουν με το χρέος, την ανάπτυξη, τον πληθωρισμό κλπ, καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι επιχειρηματίες. Οι επιχειρηματίες θα έχουν κεντρικό ρόλο. Έτσι, ο στόχος της Bpifrance, για τη Γαλλία τουλάχιστον, είναι να διπλασιάσει τον αριθμό των επιχειρηματιών, γιατί όσο περισσότερους επιχειρηματίες έχουμε, τόσο καλύτερα θα είμαστε.
Αυτό είναι κάτι βέβαιο, σε έναν κόσμο αβεβαιότητας. Και πιστεύουμε επίσης ότι υπάρχουν εκατομμύρια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε στην Ευρώπη συνδέοντας καλύτερα τα οικοσυστήματα των επιχειρηματιών, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των startups, της τεχνολογίας και του non-tech τομέα σε όλη την ήπειρο. Πιστεύουμε ότι συνδέοντας τις Αναπτυξιακές Τράπεζες μπορούμε να πετύχουμε αυτό τον στόχο. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εργαζόμαστε εντατικά με τους Έλληνες συναδέλφους μας τα τελευταία δύο χρόνια.
Συνεργαζόμαστε και με άλλους εταίρους στην Ευρώπη και έχουμε το εξής όραμα: Αν μπορούσαμε να έχουμε πολύ ισχυρές Αναπτυξιακές Τράπεζες σε όλη την ήπειρο που θα συνεργάζονταν μεταξύ τους, τότε θα μπορούσαμε να αυξήσουμε το ΑΕΠ της Ευρώπης. Αυτό είναι βέβαιο. Δεν θα προσδιορίσω νούμερα. Έχουμε εδώ και εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σας. Και έχουμε και τις Αναπτυξιακές Τράπεζες δέκα χωρών που είναι μαζί μας σήμερα. Το σίγουρο όμως είναι ότι συνδέοντας τις χώρες θα δημιουργήσουμε αξία. Σας ευχαριστώ, λοιπόν, κύριε Πρωθυπουργέ για την παρουσία σας. Ήθελα να σας ρωτήσω, ποιο είναι το όραμά σας για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Ας ξεκινήσουμε με αυτό το ερώτημα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, συγχαρητήρια για την υπογραφή αυτής της σημαντικής συμφωνίας. Πρέπει να επισημάνω ότι γίνεται σε έναν ιστορικό χώρο. Πρόκειται για τον χώρο όπου – πριν από 43 χρόνια – υπεγράφη η συμφωνία για την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Και η πρωτοβουλία για τη συσπείρωση των Αναπτυξιακών Τραπεζών διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών πιστεύω ότι είναι μια πολύ λογική ιδέα.
Θα ήθελα επίσης να συγχαρώ την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και το «οικοσύστημά της» για το σπουδαίο έργο που έχει επιτελέσει σε πολύ δύσκολες στιγμές. Από τη στιγμή που αναλάβαμε τη διακυβέρνηση, ήταν ακλόνητη πεποίθησή μου ότι αυτή η κυβέρνηση έπρεπε να στηρίξει το επιχειρηματικό οικοσύστημα στην Ελλάδα. Ως χώρα βγαίναμε από μια πολύ βαθιά και οδυνηρή κρίση, που είχε επίσης ως συνέπεια -πιθανώς ως μια θετική παρενέργεια- την αλλαγή νοοτροπίας στους νεότερους Έλληνες που πλέον υιοθετούσαν την πεποίθηση ότι η επιχειρηματικότητα είναι κάτι που αξίζει να επιδιώξουν ως στόχο. Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε εμείς ήταν να απελευθερώσουμε όλες τις επιχειρηματικές δυνάμεις που υπήρχαν στην ελληνική κοινωνία, γιατί γνωρίζαμε το γεγονός ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες τα πήγαιναν πάντα ιδιαίτερα καλά εκτός Ελλάδας, αλλά για κάποιο λόγο δεν τα πήγαιναν ιδιαίτερα καλά στην Ελλάδα.
Κάναμε λοιπόν αυτονόητα πράγματα. Ενισχύσαμε τα κρατικά χρηματοδοτικά εργαλεία. Μειώσαμε σημαντικά τους φόρους, τους φόρους στο κεφάλαιο, στα μερίσματα, τους φόρους στην εργασία. Απλοποιήσαμε τους κανονισμούς και φροντίσαμε ώστε τα διάφορα γρανάζια του επιχειρηματικού οικοσυστήματος να συνεργάζονται με πιο εποικοδομητικό τρόπο. Και αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον, είναι ότι έχουμε ήδη τα πρώτα, πολύ εντυπωσιακά success story. Η Ελλάδα έχει ήδη πολλά unicorns (εταιρείες με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων) και αυτές είναι ιστορίες επιτυχίας που θα εμπνεύσουν νέους επιχειρηματίες ώστε να ακολουθήσουν μια παρόμοια πορεία. Ξεκινήσαμε επίσης να διδάσκουμε την επιχειρηματικότητα στα σχολεία, κάτι που θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό. Έχουμε εξαιρετικές πρωτοβουλίες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως ο Μαθητικός Διαγωνισμός Junior Achievement, ο οποίος ενισχύει το επιχειρηματικό πνεύμα σε πολύ μικρότερη ηλικία. Και, σε γενικές γραμμές, είμαι απολύτως βέβαιος ότι αυτό το επιχειρηματικό οικοσύστημα πρόκειται πραγματικά να απογειωθεί. Και στόχος μας είναι κάποια στιγμή – στο όχι πολύ μακρινό μέλλον – η τεχνολογία να συνεισφέρει το 10% στο ελληνικό ΑΕΠ. Και αυτό είναι απολύτως εφικτό. Αν κοιτάξετε τομείς όπως τα big data, όπως η καθαρή τεχνολογία, όπως το fintech, συμβαίνουν πολλά, πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στην Ελλάδα και αυτό έχει κινήσει το ενδιαφέρον πολλών ξένων επενδυτών. Και οι ελληνικές εταιρείες αρχίζουν να προσελκύουν σημαντικά κεφάλαια.
Πιστεύω λοιπόν ότι ο κόσμος έχει δώσει ψήφο εμπιστοσύνης σε όλα αυτά. Πιστεύουν σε αυτό το ελληνικό αναπτυξιακό story. Στο τέλος της ημέρας, ο κύριος στόχος μας ήταν πάντα και παραμένει, η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να οδηγείται από τις ιδιωτικές επενδύσεις. Και παρά τις δυσκολίες που είχαμε να αντιμετωπίσουμε, συμπεριλαμβανομένου του πιο πρόσφατου πολέμου στην Ουκρανία, παραμένουμε προσηλωμένοι στον στόχο να προωθήσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα στους τομείς που μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί.
N. Dufourcq: Απολύτως. Και θα πρέπει να πω ότι μας έχει εντυπωσιάσει όλους πραγματικά το τι συμβαίνει εδώ, η εισροή κεφαλαίου, η οποία στην πραγματικότητα είναι συνέπεια τής όλο και μεγαλύτερης φήμης που αποκτά αυτό το οικοσύστημα στην Ελλάδα. Αυτό είναι βέβαιο. Το ερώτημα για εμάς στη Γαλλία, και το BPI – και υποθέτω πως αυτό ισχύει και για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες – είναι το πώς θα επιταχύνουμε αυτή τη διαδικασία και πώς θα μείνει ανεπηρέαστη από τις σημαντικές προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Θα πρέπει να επισημάνω πως οι αναπτυξιακές τράπεζες έχουν καταφέρει ώστε οι ενέργειές τους, να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην αγορά (multiplier effect) κάτι που είναι πολύ σημαντικό. Ίσως λοιπόν θα μπορούσατε να μας πείτε πώς βλέπετε το μέλλον της δημόσιας παρέμβασης στην Ελλάδα ώστε να επιτευχθεί επιτάχυνση όλης αυτής της διαδικασίας στη χώρα σας.
Κ. Μητσοτάκης: Είμαι σίγουρος ότι θα έχετε την ευκαιρία στα πάνελ που θα ακολουθήσουν να συζητήσετε πιο αναλυτικά τι κάνουμε σε αυτό το πεδίο. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση, η Αναπτυξιακή Τράπεζα ήταν ουσιαστικά ένα “κέλυφος” χωρίς πραγματικό περιεχόμενο. Και σε λιγότερο από τρία χρόνια καθιερώθηκε ως μια πολύ σημαντική παρουσία στην Ελλάδα. Επίσης ως θεσμός ήταν πολύ χρήσιμος κατά την διάρκεια της πανδημίας, όπου στηρίξαμε τις ελληνικές επιχειρήσεις για να διασφαλίσουμε την προστασία των θέσεων εργασίας. Τώρα, καθώς βγαίνουμε από την πανδημία του Covid, οι προοπτικές που διαγράφονται για πρωτοβουλίες, τόσο σε επίπεδο χρέους όσο και σε επίπεδο κεφαλαίων είναι πολύ σημαντικές.
Για μένα, η εξέλιξη αυτή έχει ενδιαφέρον και μέσα από το πρίσμα της προσωπικής μου διαδρομής. Κάποιοι από εσάς μπορεί να γνωρίζετε ότι ξεκίνησα την επαγγελματική καριέρα μου στην Ελλάδα, στον τομέα του private equity (ιδιωτικό μετοχικό κεφάλαιο) και venture capital, στα τέλη της δεκαετίας του ’90- αρχές της δεκαετίας του 2000, στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Δημιουργήσαμε το πρώτο τεχνολογικό fund εκείνη την εποχή, την πρώτη αναπτυξιακή θερμοκοιτίδα (incubator) σε αυτόν τον τομέα. Ίσως ήμασταν μπροστά από την εποχή μας όταν αναλάβαμε αυτές τις πρωτοβουλίες, αλλά σίγουρα τώρα υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία. Υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιωτικά κεφάλαια στην Ελλάδα.
Είμαι χαρούμενος που πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργαζόμουν εκείνη την εποχή, έχουν παραμείνει στον χώρο. Και τώρα έχουμε ένα ζωντανό κλάδο κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιωτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα κεφάλαια για την ανάπτυξη. Δεν χρειαζόμαστε μόνο κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών. Καταστήσαμε πιο ελκυστικές, για τους angel investors, τις επενδύσεις σε πολύ πρώιμο στάδιο σε ελληνικές startup εταιρείες. Αλλά πιστεύω επίσης ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για τις ελληνικές εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης να προσελκύσουν μετοχικό κεφάλαιο και να κάνουν το επόμενο βήμα προς τα εμπρός. Πρόκειται για εταιρείες που κατάφεραν να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν σε πολύ δύσκολες στιγμές. Νομίζω ότι έχουν πραγματικά δώσει στον όρο ανθεκτικότητα νέα σημασία. Είναι παρούσες σε διάφορους τομείς της ελληνικής οικονομίας και έχουν στόχο να μεγαλώσουν.
Και αν κοιτάξει κανείς τις μεγάλες τάσεις που διαμορφώνονται, μια από αυτές πιστεύω θα είναι η ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού και κατά κάποιον τρόπο η έννοια της στρατηγικής αυτονομίας. Και η ιδέα της στρατηγικής επανατοποθέτησης της Ελλάδας βασίζεται στην ιδέα της αξιοποίησης αυτών των τάσεων. Πολλές ευρωπαϊκές και γαλλικές εταιρίες θα φροντίσουν να ενισχύσουν την εφοδιαστική τους αλυσίδα, σε μέρη που να είναι πιο κοντά γεωγραφικά στις χώρες τους.
Και καθώς αρχίζουν να κοιτούν λιγότερο προς την Ασία και περισσότερο προς την Ευρώπη, σας προτρέπω να ρίξετε μια πολύ προσεκτική ματιά στο τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Και να το κάνουμε επίσης όταν εξετάζουμε νέους τομείς με ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία. Δείτε, για παράδειγμα, τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θέλουμε να ενισχύσουμε περισσότερο την προστιθέμενη αξία στην αλυσίδα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τον επόμενο μήνα θα δημοσιεύσουμε, για παράδειγμα, το νέο νομικό μας πλαίσιο για την υπεράκτια αιολική ενέργεια. Δεν μπορούμε για παράδειγμα, να φανταστούμε ένα σύμπλεγμα υπεράκτιων αιολικών υποδομών, στην Ελλάδα, αντί σε κάποια άλλη χώρα; Όλες αυτές τις ιδέες πιστεύω αξίζει να επιδιώξουμε να τις υλοποιήσουμε.
Αλλά εν τέλει, αυτό που θέλω να επισημάνω για όσους από εσάς σκέφτεστε να επενδύσετε στην Ελλάδα, είναι ότι δεν πρόκειται μόνο ότι έχει μια σταθερή και προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις κυβέρνηση. Δεν πρόκειται μόνο για μια χώρα που έχει φυσικά συγκριτικά πλεονεκτήματα όπως ο ήλιος ή ο άνεμος. Είναι επίσης μια χώρα που διαθέτει τεράστιο ανθρώπινο κεφάλαιο. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα. Αν εστιάσετε στον τομέα της τεχνολογίας, πιστεύω ότι αυτό που είδαν πολλές ξένες εταιρείες στην Ελλάδα ήταν η ποιότητα των μηχανικών μας, πιο οικονομικοί για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, που ξέρουν να εργάζονται εξαιρετικά σκληρά.
Κάθε εταιρεία που έχει επενδύσει στην Ελλάδα έχει μόνο καλά λόγια να πει για το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας. Και η άλλη διάσταση που δεν πρέπει να ξεχνάτε είναι ότι η Ελλάδα «έχασε» 500.000 νέους που έφυγαν μέσα στην κρίση. Πρόκειται για εξαιρετικά ταλαντούχους νέους ανθρώπους, που αναλαμβάνουν ρίσκα, και έφυγαν από την Ελλάδα. Και για πρώτη φορά, σχεδιάζουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Άρα σε αυτόν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό για ανθρώπινο κεφάλαιο, έχουμε το πλεονέκτημα ότι έχουμε Έλληνες που βρίσκονται εκτός Ελλάδας που θέλουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα τώρα. Και πιστεύω ότι αυτό μας τοποθετεί σε σχετικά καλή θέση.
Αλλά εν τέλει, για εμάς, ο πραγματικός στόχος είναι να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε την αναπτυξιακή πορεία μας. Αντιμετωπίζουμε πολλές κρίσεις, με την τελευταία να μας φέρνει ενώπιον ιδιαίτερων προκλήσεων, όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας. Αλλά ταυτόχρονα, κάθε κρίση είναι μια ευκαιρία. Και όταν βλέπουμε τι συμβαίνει αυτή την περίοδο με την ενέργεια, φυσικά, βραχυπρόθεσμα, θα στηρίξουμε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ώστε να απορροφήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε, τις αυξήσεις στις τιμές, αλλά στο τέλος της ημέρας, η έννοια της πράσινης μετάβασης γίνεται πιο σημαντική όχι μόνο σε ό,τι αφορά το κλίμα, αλλά και από γεωπολιτικής άποψης.
Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία. Σε δύο μέρες θα πάω στη Δυτική Μακεδονία, που ήταν η περιοχή όπου παραδοσιακά γίνεται εξόρυξη λιγνίτη, για να εγκαινιάσω το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Κάθε κρίση λοιπόν παρουσιάζει ευκαιρίες. Και η παρότρυνσή μου, ειδικά στους ξένους επενδυτές, είναι να κοιτάξουν καλά τι συμβαίνει στην Ελλάδα γιατί θα βρείτε, πιστεύω, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ευκαιρίες, όπως επίσης και καταρτισμένους ανθρώπους στον τομέα των οικονομικών, αλλά και σε επίπεδο κυβέρνησης για να σας βοηθήσουν να διερευνήσετε τι συμβαίνει στην ελληνική αγορά.
N. Dufourcq: Μπορώ να σας πω ότι στο χαρτοφυλάκιο της Bpi έχουμε μετοχές σε 1000 εταιρείες στη Γαλλία. Υπάρχουν λοιπόν πολλές από αυτές που ενδιαφέρονται για την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα. Μερικές πολύ μεγάλες εισηγμένες γαλλικές πολυεθνικές επεξεργάζονται projects για την Ελλάδα. Και έχουμε επιχειρηματίες ελληνικής καταγωγής που εργάζονται μαζί μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά και ΜΜΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις, καθώς και εκπροσώπους κεφαλαίων που βρίσκονται εδώ σε αυτή τη συνάντηση, και εκπροσώπους funds που έχουν αποφασίσει να ξεκινήσουν να δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Οπότε πιστεύω ότι όλα αυτά είναι πολύ καλά νέα.
Θα έλεγα ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες είναι πάντα ευπρόσδεκτοι στη Γαλλία. Πέρυσι είχαμε μια μεγάλη εκδήλωση, όπως κάθε χρόνο τον Οκτώβριο, συγκεντρώσαμε περισσότερους από 50.000 επιχειρηματίες σε ένα στάδιο στο Παρίσι -και είστε ευπρόσδεκτος, κύριε Πρωθυπουργέ, παρεμπιπτόντως, η επόμενη εκδήλωση είναι στις 6 Οκτωβρίου – και είχαμε μια αντιπροσωπεία Ελλήνων επιχειρηματιών που ήρθαν μαζί σας. Ήταν πολύ ευπρόσδεκτοι. Υπάρχουν λοιπόν πολλά που πρέπει να γίνουν. Και είμαι πεπεισμένος ότι πρέπει να βελτιώσουμε τις δυνατότητες των διασυνοριακών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Θα έλεγα φυσικά τις σχέσεις, αλλά μιλάω για τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Πρέπει να προσδοκούμε να έχουμε κάποια στιγμή γαλλο-ελληνο-γερμανικά, γαλλο-γερμανικά-δανικά-ελληνικά κεφάλαια με πολυεθνικές ομάδες, ανθρώπων που συνεργάζονται, μοιράζονται διαφορετικές κουλτούρες, με χαρτοφυλάκιο με επενδύσεις σε όλες τις χώρες.
Ίσως λοιπόν αυτή είναι μια καλή στιγμή, καθώς “στενεύει ο χρόνος”, ώστε να ξαναπούμε ότι σήμερα ανακοινώνουμε τη συμφωνία που έχουμε υπογράψει με την HDBI (Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων), με την TAC (Investments), με το X Fund, με την KW (Investment Funds) και τη Bpifrance να επενδύσουμε 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε ολόκληρη την ήπειρο. Η συνεργασία στην εκτέλεση των συμφωνιών και o οικονομικός διαγνωστικός έλεγχος είναι τα βασικά στοιχεία τού σήμερα: επιταχύνοντας τον τρόπο και τις διαδικασίες υλοποίησης των συμφωνιών προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Κ. Μητσοτάκης: Θα ήθελα να προσθέσω ένα τελευταίο σημείο. Πιστεύω ότι έχετε δίκιο που επισημαίνετε ότι πρέπει να δούμε πιο συστηματικά τη συνεργασία, τη διευρωπαϊκή συνεργασία, σε επίπεδο Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων. Οι μεγάλες πολυεθνικές, οι γαλλικές πολυεθνικές που ήταν παρούσες στην Ελλάδα, θεωρώ ότι γνωρίζουν αρκετά καλά το τοπίο. Αν όμως πρόκειται να μιλήσουμε για μια αληθινά ευρωπαϊκή κοινή αγορά, είναι οι Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις, αυτές που πρέπει να έρθουν σε στενότερη συνεργασία.
Κάτω από τις μεγάλες πολυεθνικές, υπάρχουν χιλιάδες εταιρείες στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είναι παρούσες και που πρέπει να καταλάβουν ότι τελικά η επένδυση σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, θα πρέπει να είναι κάτι πολύ φυσικό γι’ αυτές. Δεν πρέπει να είναι κάτι πολύ πολύ περίπλοκο. Στο τέλος της ημέρας, αυτή είναι η κοινή μας αγορά. Αυτό είναι το πλεονέκτημά μας. Πρέπει να δημιουργήσουμε κλίμακα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν είμαστε ακόμα εκεί. Αν κοιτάξετε όλα τα στατιστικά στοιχεία όσον αφορά τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, είναι ανησυχητικά. Αλλά η κλίμακα αυτή θα ξεκινήσει με συνεργασία σε χαμηλότερο επίπεδο. Εκεί θα αναδειχθούν οι νέοι παγκόσμιοι παίκτες.
N. Dufourcq: Είναι μια νέα εποχή. Αυτό είπε ο Μάικλ πριν από δύο ημέρες, ότι δηλαδή η Ευρώπη πρώτη από όλους ήθελε να πάει στην Κίνα, στη Βραζιλία, στην Ινδία, να φθάσει όσο πιο μακριά γίνεται. Και τώρα ανακαλύπτουμε ξανά τους γείτονες μας. Θέλουμε να συνεργαστούμε και να κάνουμε δουλειές μαζί σας. Θέλετε να συνεργαστείτε μαζί μας. Kαι αυτό είναι το μέλλον για την Ευρώπη. Αυτό θέλουμε: «Growing Together». Σας ευχαριστώ, κύριε Πρωθυπουργέ.
Κ. Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ.
Άδ. Γεωργιάδης: Ευθύνη μας να κάνουμε γρηγορότερα για να διασφαλίσουμε την αποθήκευση της ανανεώσιμης ενέργειας
«Μετά την έξοδο από μία περίοδο μέτρων λιτότητας και μνημονίων χρειαζόμασταν τα εργαλεία που θα μπορούσαν πραγματικά να λειτουργήσουν ώστε να βοηθήσουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μας – ακόμα και τις μεγαλύτερες – να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν, να έχουν ένα λαμπρό μέλλον». Αυτό ανέφερε στην τοποθέτησή του στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την αναπτυξιακή πρωτοβουλία «Growing Together» ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης, τονίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ο υπουργός σημείωσε στην εκδήλωση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και της Γαλλικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, ότι «τα δύο τελευταία χρόνια ήταν πολύ σημαντικά για τη βελτιστοποίηση όλων των προσπαθειών μας, ώστε να κάνουμε τη ζωή των Ελλήνων πολιτών όσο πιο εύκολη και όσο πιο καλή γίνεται σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς». Ο ίδιος πρόσθεσε πως «κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου του κορονοϊού και μετά την έξοδο από μία περίοδο μέτρων λιτότητας και μνημονίων χρειαζόμασταν τα εργαλεία που θα μπορούσαν πραγματικά να λειτουργήσουν ώστε να βοηθήσουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μας – ακόμα και τις μεγαλύτερες – να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν, να έχουν ένα λαμπρό μέλλον».
Επίσης τόνισε ότι «καταφέραμε να βοηθήσουμε χιλιάδες επιχειρήσεις, καταφέραμε να σώσουμε χιλιάδες θέσεις εργασίας και καταφέραμε να διατηρήσουμε την οικονομία μας σε μια καλύτερη θέση από αυτή που πολλοί προέβλεπαν όταν αυτή η κρίση ξεκινούσε. Και αυτά τα πολύ άσχημα χρόνια, που δυστυχώς φαίνεται να έρχονται, διότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, οι συνέπειες της εισβολής στην Ουκρανία δε θα τελειώσουν σύντομα και θα επηρεάσουν τις ζωές όλων μας. Και η ευθύνη η δικιά μας ως Ευρωπαίοι είναι να βρούμε τον τρόπο να βοηθήσουμε την κοινωνία να σταθεί στα πόδια της σε αυτή τη νέα κρίση. Αυτό που κάνουμε σήμερα είναι κάτι που θα πρέπει να κάνουμε συχνότερα, διότι είναι ένας τρόπος να δείξουμε στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση πως η συνεργασία ανάμεσα στα κράτη μπορεί να προσφέρει ένα καλύτερο μέλλον. Και σε τελική ανάλυση αυτός είναι και ο λόγος που ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους, να υπάρχει ειρήνη, ευημερία και ένα κοινό μέλλον. Και είμαι πολύ υπερήφανος για όλες τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί εδώ, σήμερα, ανάμεσα στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάμεσα στις οποίες συμμετέχει και η Ελλάδα με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα».
Ο υπουργός αναφέρθηκε ιδιαίτερα στη συμφωνία μεταξύ της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και της ΔΕΠΑ για το έργο White Dragon. «Κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες με τον ουκρανικό πόλεμο μπροστά μας, οι τεχνολογίες υδρογόνου φαίνεται να είναι πιο σημαντικές και πιο κρίσιμες από ότι νομίζαμε ότι είναι κάποτε» είπε ο υπουργός και πρόσθεσε: «Είναι δικιά μας ευθύνη να κάνουμε γρηγορότερα και πιο ασφαλή για να διασφαλίσουμε την αποθήκευση της ανανεώσιμης ενέργειας προκειμένου να τη δώσουμε στους πολίτες τόσο όσο τη χρειάζονται. Έτσι θεωρώ ότι αυτή η συμφωνία που κάνατε σήμερα είναι πάρα πολύ σημαντική και είναι ένα πρόγραμμα το οποίο εγώ προσωπικά και πολύ δυναμικά το στηρίζω. Έχουμε βάλει στον κατάλογο και στη λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα IPCIs για το υδρογόνο και πιστεύουμε ότι θα είναι μια πάρα πολύ μεγάλη επένδυση στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, όπου έχουμε όλα αυτά τα κεφάλαια και το πρόγραμμα ψηφιοποίησης»
Μνημόνια συνεργασίας της HDB με την ΔΕΠΑ, την Banco Portugues de Formento και με την Solwalfin
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “Growing Together” η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (HDB) υπέγραψε χθες μνημόνια συνεργασίας (MoU) με την ΔΕΠΑ, την Banco Portugues de Formento και με την Solwalfin. Η πρωτοβουλία συνδιοργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε από την Γαλλική Αναπτυξιακή Τράπεζα Bpifrance, την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) και την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ, πρώην ΤΑΝΕΟ) και αποτέλεσε μία συνάθροιση των κινητήριων επενδυτικών δυνάμεων της Ευρώπης.
Με ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Αθηνά Χατζηπέτρου, αναφέρει ότι: «Οι σημερινές υπογραφές είναι μια ξεκάθαρη μαρτυρία του πνεύματος των συνεργασιών που θέλουμε να δημιουργήσουμε! Είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών των ευρωπαϊκών αναπτυξιακών τραπεζών, να δημιουργήσουν το έδαφος για εταιρική σχέση και συνεργασία στην ευρωπαϊκή περιοχή. Και αυτή είναι μόνο η αρχή!».
Για τη συμφωνία με την ΔΕΠΑ, σε ανάρτηση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφέρεται ότι: «Η συμφωνία επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο την στρατηγική προσήλωση της HDB στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» καθώς και ότι: «Αποδεικνύουμε πως ως η μοναδική αναπτυξιακή τράπεζα της χώρας, είμαστε σε θέση να κινητοποιήσουμε συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, επενδύσεις, συν-επενδύσεις και νέες συνεργασίες για την προώθηση σημαντικών έργων, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση της χώρας και των ελληνικών επιχειρήσεων!».
Υπενθυμίζεται ότι η εκδήλωση είχε σκοπό να αναδείξει την αποτελεσματικότητα του μοντέλου των εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών ως μοχλού καινοτομίας, ανάπτυξης και ελκυστικότητας των οικοσυστημάτων τους. Παράλληλα, δόθηκε έμφαση στην απαραίτητη συνεργασία τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
