Νέα όρια για μερικές από τις πλέον επιβλαβείς χημικές ουσίες στα απόβλητα

Χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από ορισμένες από τις πλέον επιβλαβείς χημικές ουσίες που περιέχονται στα απόβλητα —τους έμμονους οργανικούς ρύπους (POP). Η πρόταση αυτή καθορίζει πιο αυστηρά όρια γι᾽ αυτές τις ουσίες στα απόβλητα, ώστε να αποτρέπεται η εκ νέου είσοδός τους στην οικονομία.

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, δήλωσε χθες τα εξής:

«Σήμερα κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός, ώστε να υλοποιήσουμε την υπόσχεσή μας για εξάλειψη των πλέον επιβλαβών ρύπων από την καθημερινότητά μας. Η κατάργηση των έμμονων χημικών ουσιών από τα απόβλητα είναι απαραίτητη για να προστατεύσουμε την υγεία μας και το περιβάλλον μας. Η θέσπιση φιλόδοξων ορίων για τις ουσίες αυτές είναι επίσης αναγκαία για την προώθηση δευτερογενών υλικών υψηλής ποιότητας χωρίς τοξικές ουσίες, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια σε μια αναπτυσσόμενη κυκλική οικονομία.»

Οι έμμονοι οργανικοί ρύποι (POP) είναι χημικές ουσίες με τοξικές ιδιότητες που παραμένουν στο περιβάλλον για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, συσσωρεύονται στις τροφικές αλυσίδες και μπορούν να βλάψουν την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Με την πρόταση που εγκρίθηκε χθες, στόχος είναι η εξάλειψη ή η ελαχιστοποίηση των εκπομπών POP από τα απόβλητα. Παρότι, σε γενικές γραμμές, οι έμμονοι οργανικοί ρύποι δεν χρησιμοποιούνται πλέον σε νέα προϊόντα, εξακολουθούν εντούτοις να συναντώνται στα απόβλητα που προέρχονται από ορισμένα καταναλωτικά προϊόντα, όπως τα αδιάβροχα υφάσματα, τα έπιπλα, τα πλαστικά και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός.

Με την πρόταση που εγκρίθηκε χθες, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση αυστηρών ορίων περιεκτικότητας στα απόβλητα για τις εξής τρεις ουσίες ή ομάδες ουσιών:

• υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (PFOA) και τα άλατά του και οι συγγενείς με αυτό ενώσεις —απαντώνται σε αδιάβροχα υφάσματα και αφρούς πυρόσβεσης·
• dicofol (δικοφόλη) —φυτοφάρμακο που χρησιμοποιούνταν παλιότερα στη γεωργία·
• πενταχλωροφαινόλη, τα άλατα και οι εστέρες της —απαντώνται σε αντικείμενα από επεξεργασμένο ξύλο και σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει να καταστούν αυστηρότερα τα ανώτατα όρια περιεκτικότητας στα απόβλητα για άλλες πέντε ουσίες ή ομάδες ουσιών που υπόκεινται ήδη σε ρυθμίσεις.

Η πρόταση αποτελεί σημαντικό βήμα για την επίτευξη μιας πιο κυκλικής οικονομίας, όπως έχει ανακοινωθεί στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία. Συμβάλλει στο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας καθώς και στη στρατηγική για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων με τη σχετική δράση της για τις υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), τις αποκαλούμενες συχνά και «αιώνια χημικά προϊόντα» («forever chemicals»).

Ιστορικό

Η πρόταση που εγκρίθηκε χθες τροποποιεί τα παραρτήματα του κανονισμού για τους έμμονους οργανικούς ρύπους. Ο κανονισμός για τους POP [κανονισμός (ΕΕ) 2019/1021 για τους έμμονους οργανικούς ρύπους] υλοποιεί τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάσει της σύμβασης της Στοκχόλμης και του πρωτοκόλλου της ΟΕΕ/ΗΕ για τους έμμονους οργανικούς ρύπους.

Σύμφωνα με τον κανονισμό, η διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν ουσίες POP πρέπει να γίνεται με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο και με τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον. Οι εκπομπές POP στον αέρα, το νερό και το έδαφος πρέπει να ελαχιστοποιηθούν, με απώτερο στόχο την εξάλειψή τους. Θα πρέπει επίσης να ελαχιστοποιηθεί ο βαθμός στον οποίο οι τοξικές αυτές ουσίες απελευθερώνονται στο περιβάλλον. Τα δευτερογενή υλικά που προκύπτουν θα πρέπει πάντοτε να είναι ασφαλή προς χρήση και, στο μέτρο του δυνατού, απαλλαγμένα από τοξικές ουσίες. Κατά τη διάθεση αποβλήτων που περιέχουν POP πάνω από ορισμένα όρια συγκέντρωσης, οι περιεχόμενοι POP πρέπει να καταστρέφονται ή να μετατρέπονται με τρόπο μη αναστρέψιμο.