Την ισχυρή αποφασιστικότητά τους να συνεχίσουν να συνεργάζονται στενά σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, ενισχύοντας την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή, εκφράζουν σε κοινή τους διακήρυξη, ενθαρρυμένοι από τα έως τώρα θετικά αποτελέσματα και βαθιά πεπεισμένοι για τη στρατηγική σημασία της τριμερούς συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης και ο Πρόεδρος της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, που συναντήθηκαν στην Αθήνα στο πλαίσιο της 9ης Τριμερούς Συνόδου Κορυφής για τη Συνεργασία και τον Συντονισμό μεταξύ των τριών χωρών.
Στη Διακήρυξη αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε επισκόπηση του έργου στα διάφορα πεδία συνεργασίας και διαπιστώθηκε πως έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος. Πέραν της συμφωνίας για συνέχιση της συνεργασίας στα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, επαναλαμβάνεται η υποστήριξη των τριών, στην Μόνιμη Γραμματεία για τον τριμερή μηχανισμό Κύπρου, Αιγύπτου και Ελλάδας με έδρα την Λευκωσία, με τρόπο που διατηρεί την μοναδικότητα των σχέσεων μεταξύ των τριών χωρών.
Μεγάλης σημασίας η δημιουργία τριμερούς διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας
Επίσης, οι τρεις ηγέτες χαιρετίζουν την υπογραφή της συμφωνίας για τη δημιουργία τριμερούς διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δικτύων Αιγύπτου, Κύπρου και Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι «το σχέδιο αυτό ενισχύει την οικονομική συνεργασία μας και την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, όχι μόνο των εμπλεκόμενων χωρών, αλλά και της Ευρώπης, καθώς θα δημιουργήσει δίαυλο μεταφοράς σημαντικών ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από και προς την Ανατολική Μεσόγειο. Το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο συνδέει τα ηλεκτρικά δίκτυα των χωρών μας, αποτελεί σημαντικό συστατικό της στρατηγικής για επιτάχυνσης της ανάπτυξης του Ενεργειακού Διαδρόμου της Ανατολικής Μεσογείου, παρέχοντας μια εναλλακτική πηγή ενεργειακού εφοδιασμού από την περιοχή προς την Ευρωπαϊκή Ήπειρο και αντίστροφα».
Εκφράζουν επίσης την επιθυμία τους για ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας «μέσω μιας σειράς συμφωνιών για την εξερεύνηση και μεταφορά φυσικού αερίου
– παραμένουμε πεπεισμένοι πως η ανακάλυψη αποθεμάτων υδρογονανθράκων μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την περιφερειακή σταθερότητα και ευημερία. Συναφώς, χαιρετίσαμε για ακόμη μια φορά την υιοθέτηση του καταστατικού του Forum Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Η σύσταση του EMGF βασίζεται στη θεμελιώδη αρχή του σεβασμού των δικαιωμάτων των μελών επί των φυσικών πόρων τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο
– το EMGF θα υποστηρίξει τις προσπάθειες των μελών για να ξεδιπλώσουν το πλήρες δυναμικό πόρων φυσικού αερίου στην περιοχή και να δημιουργήσουν έσοδα από τα αποθέματά τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και ιδίως την UNCLOS. Επαναλάβαμε ότι το EMGF ως περιφερειακός οργανισμός με έδρα το Κάιρο είναι ανοικτό σε όλες τις χώρες που πρεσβεύουν τις ίδιες αξίες και στόχους του EMGF και την προθυμία συνεργασίας για την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής και την ευημερία των λαών της».
Σεβασμός της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους
Στην κοινή τους διακήρυξη οι τρεις ηγέτες αναφέρουν επίσης: «Υπογραμμίσαμε τη σημασία του σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως αντικατοπτρίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Στο πλαίσιο αυτό, απορρίψαμε τις παράνομες γεωτρήσεις και σεισμικές έρευνες από τουρκικά σκάφη στην κυπριακή ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα, σε θαλάσσιες περιοχές που έχουν ήδη οριοθετηθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Επίσης, επαναλάβαμε την καταδίκη μας για τις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο Πέλαγος και όλες τις άλλες παράνομες δραστηριότητες σε περιοχές που βρίσκονται εντός της υφαλοκρηπίδας της Ελλάδας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Ως εκ τούτου, ζητήσαμε από την Τουρκία να απέχει, με συνέπεια και ειλικρίνεια, από προκλήσεις και μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης ερευνητικών σκαφών έγκυρα αδειοδοτημένων από την Ελλάδα ή την Κύπρο, συμβάλλοντας έτσι σε δημιουργία συνθηκών ευνοϊκών για διάλογο. Υπογραμμίσαμε ότι παραγωγικός διάλογος προσανατολισμένος σε αποτελέσματα δεν μπορεί να διεξαχθεί σε ένα επιθετικό περιβάλλον ή υπό την απειλή χρήσης βίας.
Συζητήσαμε το Κυπριακό ζήτημα και επαναβεβαιώσαμε την ισχυρή υποστήριξή μας σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που απαιτούν διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με ενιαία κυριαρχία, ενιαία διεθνή προσωπικότητα και ενιαία ιθαγένεια, καθώς και σύμφωνα με το κεκτημένο, τις αξίες και τις αρχές της ΕΕ. Αναφορικά με τα Βαρώσια, μνημονεύσαμε την Προεδρική Δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας της 23ης Ιουλίου 2021, η οποία επαναβεβαίωσε το καθεστώς των Βαρωσίων, όπως ορίζεται σε προηγούμενα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992), καταδίκασε την ανακοίνωση στην Κύπρο, την 20η Ιουλίου 2021, από Τούρκους και Τουρκο-Κύπριους ηγέτες σχετικά με περαιτέρω άνοιγμα μέρους της περιφραγμένης με συρματοπλέγματα περιοχής των Βαρωσίων, ζήτησε την άμεση αντιστροφή της πορείας αυτών των ενεργειών και την αντιστροφή όλων των βημάτων που πραγματοποιήθηκαν στα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020 και υπογράμμισε τη σημασία του πλήρους σεβασμού και εφαρμογής των Αποφάσεων του, συμπεριλαμβανομένης της μεταβίβασης των Βαρωσίων υπό τη διοίκηση των Η.Ε. Υπογραμμίσαμε την ανάγκη επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων από το σημείο που είχαν σταματήσει και εκφράσαμε την υποστήριξή μας για τον διορισμό Ειδικού Συμβούλου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών με την εντολή να ενεργοποιηθεί με όλους εμπλεκόμενους, προκειμένου να επανεκκινηθεί η διαπραγματευτική διαδικασία. Επίσης τονίσαμε ότι μια συμφωνημένη, συνολική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού δεν θα είναι προς όφελος μόνο της Κύπρου, των Ελληνο-Κυπρίων και των Τουρκο-Κυπρίων, αλλά θα συμβάλει επίσης καθοριστικά στην ειρήνη και σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».
Εν δυνάμει απειλή για την Αίγυπτο από το GERD
Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στο Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα της Αναγέννησης (GERD) και επισημαίνεται: «Αναγνωρίσαμε τον μοναδικό χαρακτήρα της Αιγύπτου ως μιας από τις ξηρότερες χώρες του κόσμου, η οποία εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τον ποταμό Νείλο. Συναφώς, αναγνωρίσαμε την υπαρξιακή απειλή που θα μπορούσε να αποτελέσει το GERD για την Αίγυπτο, εάν πληρωθεί και λειτουργήσει μονομερώς και ενθαρρύνουμε την Αιθιοπία να διαπραγματευθεί με καλή πίστη για να ολοκληρωθεί εγκαίρως μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για τους κανόνες και τις κατευθυντήριες γραμμές πλήρωσης και λειτουργίας του GERD, σύμφωνα με την Προεδρική Δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών της 15ης Σεπτεμβρίου 2021 και τη Συμφωνία του 2015 περί Διακήρυξης Αρχών. Επαναλάβαμε πως οι προηγούμενες συμφωνίες και οι εφαρμοστέες αρχές του διεθνούς δικαίου θα πρέπει να τηρούνται, ιδιαίτερα οι αρχές της πρότερης γνωστοποίησης και διαβούλευσης, προκειμένου να εξακριβωθεί ότι τα έργα που σχεδιάζονται στις διεθνείς υδάτινους οδούς να υλοποιούνται με λογικό και ισότιμο τρόπο, που δεν προκαλεί ουσιαστική βλάβη. Οι αρχές αυτές θα πρέπει να παραμείνουν η βάση για την επίτευξη μιας δίκαιης και ισόρροπης συμφωνίας που σέβεται τα συμφέροντα των τριών χωρών».
Η πολιτική είναι η μόνη βιώσιμη λύση στη συριακή κρίση
Αναφορικά με τις πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας και πέραν αυτής, σε θέματα που την επηρεάζουν άμεσα, στη διακήρυξη επισημαίνεται:
«Όσον αφορά στις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, επαναλάβαμε πως η μόνη βιώσιμη λύση στη Συριακή κρίση είναι πολιτική. Στο πλαίσιο αυτό, επαναβεβαιώσαμε την έκκλησή μας για πανεθνική εκεχειρία που θα εφαρμοσθεί στη Συρία, σύμφωνα με την Απόφαση 2254 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. Εκφράσαμε την πλήρη στήριξή μας στις προσπάθειες του Ειδικού Απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ για τη Συρία κ. Pedersen, και ελπίζουμε πως η Συνταγματική Επιτροπή θα παραγάγει σύντομα απτά αποτελέσματα.
Επαναλάβαμε επίσης, τη στήριξή μας για μια συνολική, δίκαιη και διαρκή λύση ως προϊόν διαπραγμάτευσης στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, στη βάση των σχετικών Αποφάσεων των ΗΕ, συμφωνημένων παραμέτρων και του διεθνούς δικαίου. Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε τη σύσταση ενός ανεξάρτητου και βιώσιμου Παλαιστινιακού κράτους, με ασφαλή και ανεγνωρισμένα σύνορα, στη χάραξη προ του 1967, με την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα, ενώ, ταυτόχρονα, αναγνωρίζουμε το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ εν ειρήνη και ασφαλεία. Πιστεύουμε ότι και οι δύο πλευρές και η Διεθνής Κοινότητα θα πρέπει να εργασθούν για την αναβίωση της Ειρηνευτικής Διαδικασίας και είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε όλες τις προσπάθειες για την επανεκκίνηση ουσιαστικών ειρηνευτικών συνομιλιών προσανατολισμένων στην επίτευξη αποτελεσμάτων.
Ως προς τη Λιβύη, ενώ αναγνωρίσαμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην πολιτική διαδικασία έως τώρα, επαναλάβαμε τη σημασία διατήρησης του συμφωνηθέντος στον Οδικό Χάρτη χρονοδιαγράμματος για τη διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών την 24η Δεκεμβρίου 2021, χωρίς ξένη παρέμβαση. Ο σεβασμός της εκεχειρίας και του εμπάργκο όπλων, καθώς και η απόσυρση όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων είναι απαραίτητα για την ειρήνη και σταθερότητα στη χώρα. Επαινέσαμε τον κομβικό ρόλο της Μικτής Στρατιωτικής Επιτροπής 5+5, μέσω της οποίας έχουν γίνει πολλά απτά θετικά βήματα, ιδιαίτερα το άνοιγμα της Παράκτιας Οδού και η ανταλλαγή κρατουμένων στις δύο πλευρές. Συνολικά, αναγνωρίσαμε ότι πολλές προκλήσεις παραμένουν και πρέπει να αντιμετωπισθούν, εάν στόχος είναι η διαδικασία να οδηγήσει στην ενοποίηση της χώρας και των θεσμών της.
Επιπροσθέτως, υπενθυμίσαμε ότι το Μνημόνιο Κατανόησης για την Οριοθέτηση Περιοχών Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο και το Μνημόνιο Κατανόησης Στρατιωτικής Συνεργασίας και Συνεργασίας Ασφάλειας που υπεγράφησαν τον Νοέμβριο 2019 μεταξύ Τουρκίας και κ. Fayez El Saraj, παραβιάζουν αντιστοίχως το διεθνές δίκαιο και το εμπάργκο όπλων των ΗΕ στη Λιβύη, και πως αμφότερα υπονομεύουν την περιφερειακή σταθερότητα.
Επιπλέον, το Μνημόνιο Κατανόησης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα.
Ως προς το Αφγανιστάν, εκφράσαμε τη βαθιά ανησυχία μας για την κατάσταση στη χώρα και για τους κινδύνους που προκαλεί τόσο για το ίδιο, όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος θα παραμείνουν σε συντονισμό και θα διερευνήσουν τρόπους να αντιμετωπίσουν μαζί, όπως και με άλλους εταίρους, τις πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα, ιδιαίτερα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης στο Αφγανιστάν, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τη μεταναστευτική/προσφυγική κρίση και την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτό, Ελλάδα και Κύπρος τόνισαν πως η εκκένωση Αφγανών σε κίνδυνο λόγω πολιτικών διώξεων παραμένει προτεραιότητα για την ΕΕ και τα κράτη-μέλη αυτής.
Κοινές προκλήσεις και εξελίξεις στη Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή απαιτούν μία στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της Αιγύπτου και της ΕΕ. Είμαστε δεσμευμένοι στην επέκταση της συνεργασίας ΕΕ-Αιγύπτου σε καίριους πολιτικούς τομείς βασισμένοι στην Κοινή Ανακοίνωση και στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου για μια ανανεωμένη εταιρική σχέση με τη Νότια Γειτονία – ένα νέο θεματολόγιο για τη Μεσόγειο. Οι προτεραιότητες της νέας Εταιρικής Σχέσης πρέπει να συμβάλλουν στην εκπλήρωση των προσδοκιών των ανθρώπων και στις δύο πλευρές της Μεσογείου. Θα πρέπει να περιλαμβάνει συμπεριληπτική και βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη, αξιοπρεπείς ευκαιρίες απασχόλησης, οικονομική ανάπτυξη και ουσιωδώς βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης, εδραιώνοντας, με τον τρόπο αυτό, τη σταθερότητα και την ευημερία της Αιγύπτου, της ΕΕ και της κοινής γειτονίας μας. Στο πνεύμα αυτό, η σύγκληση του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Αιγύπτου έως το τέλος του τρέχοντος έτους θα ήταν ένα ισχυρό και απτό μήνυμα αυξημένης εμπλοκής και συνεταιρισμού της ΕΕ με την Αίγυπτο.
Στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανταλλάξαμε απόψεις για διάφορες εξελίξεις που σχετίζονται με την προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των βασικών ελευθεριών. Χαιρετίσαμε την έναρξη της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αίγυπτο, η οποία θεωρείται ένα σημαντικό βήμα σε αυτή τη συνάφεια. Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος επανέλαβαν την πεποίθησή τους ότι αυτά τα θέματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με έναν αντικειμενικό, αμερόληπτο και μη-επιλεκτικό τρόπο, σύμφωνα με το σχετικό διεθνές δίκαιο και πρότυπα.
Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος βρίσκονται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και, ως εκ τούτου, επηρεάζονται σοβαρά από ροές παράτυπης μετανάστευσης. Επομένως, υπογραμμίσαμε την ανάγκη συντονισμένης δράσης στον τομέα αυτό, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τις σχετικές ανθρωπιστικές προβλέψεις, σημειώνοντας ιδιαίτερα ότι τα δίκτυα διακίνησης και λαθρεμπορίας έχουν αποδείξει την ανθεκτικότητά τους στην εξεύρεση εναλλακτικών οδεύσεων. Τονίσαμε, επίσης, πως η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης για γεωπολιτικούς σκοπούς είναι απάνθρωπη και παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα. Ενώ είμαστε αποφασισμένοι να καταπολεμήσουμε την παράτυπη μετανάστευση, αναγνωρίσαμε την αξία καθιέρωσης νόμιμων οδών μετανάστευσης».
Η Μεσόγειος έχει ένα από τα πλέον ευάλωτα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα
Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στην κλιματική αλλαγή. Ειδικότερα υπογραμμίζεται: «Συμφωνήσαμε πως η κλιματική αλλαγή πρέπει να αποτελέσει βασικό στοιχείο του θεματολογίου συνεργασίας μας και επιβεβαιώσαμε ότι παραμένουμε ισχυρά δεσμευμένοι στην υλοποίηση του Θεματολογίου 2030 των ΗΕ για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Αναγνωρίσαμε πως η Μεσόγειος έχει ένα από τα πλουσιότερα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα, αλλά επίσης και από τα πλέον ευάλωτα. Η ραγδαία επιδείνωσή του απαιτεί ταχείες, κοινές και απτές απαντήσεις, καθώς επίσης και περαιτέρω περιφερειακή συνεργασία που να περιλαμβάνει όλους τους συναφείς δρώντες στην προστασία του κοινού περιβάλλοντος. Καλωσορίσαμε την επιτυχημένη φιλοξενία από πλευράς Αιγύπτου της 2ης Υπουργικής Συνόδου Μεσογειακής Ένωσης (UFM) για το περιβάλλον στις 4 Οκτωβρίου 2021 και προσβλέπουμε στην 27η Σύνοδο των Η.Ε για την κλιματική αλλαγή (COP27) που θα πραγματοποιηθεί στην Αίγυπτο το επόμενο έτος. Στο ίδιο πλαίσιο, εκφράσαμε την υποστήριξή μας στην Πρωτοβουλία της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον συντονισμό των δράσεων για την κλιματική αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Περαιτέρω εκφράσαμε την υποστήριξή μας σχετικά με την πρωτοβουλία της Ελλάδας για την προστασία των Πολιτιστικών Μνημείων από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής».
Επίσης, ξεχωριστά εξετάστηκαν οι επιπτώσεις της πανδημία αλλά και οι προοπτικές συνεργασίας σε θέματα διασποράς. Όπως επισημαίνεται στην κοινή διακήρυξη: «Αναφορικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας, συμφωνήσαμε ως προς την ανάγκη συνεχούς συντονισμένης δράσης καταπολέμησης της COVID-19, με σκοπό τη θωράκιση των λαών μας. Αναγνωρίσαμε ότι τέτοιες προκλήσεις δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα, επομένως, η διεθνής συνεργασία παραμένει ουσιώδης, μέσω της ενδυνάμωσης και μεταρρύθμισης του ΠΟΥ, και της ενίσχυσης των Διεθνών Κανονισμών Υγείας (IHR).
Αναγνωρίζοντας τους ισχυρούς δεσμούς φιλίας μεταξύ των λαών μας και την αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ των κοινοτήτων Ελλάδος, Κύπρου και Αιγύπτου ανά την υφήλιο, χαιρετίσαμε την υπογραφή του Μνημονίου Κατανόησης (MOU) για τη συνεργασία σχετικά με θέματα Διασποράς στοχεύοντας στην προώθηση των κοινών αξιών μας και τα συλλογικά συμφέροντά μας στο εξωτερικό».
Και η κοινή διακήρυξη της Τριμερούς, καταλήγει: «Προσβλέποντας στην περαιτέρω ενίσχυση της τριμερούς συνεργασίας μας και προσδοκώντας απτά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος και κατανόησης, συμφωνήσαμε πως η επόμενη τριμερής Σύνοδος Κορυφής θα λάβει χώρα στην Αίγυπτο, το δεύτερο μισό του 2022».
Οι δηλώσεις των ηγετών
Μετά την υπογραφή Κοινής Διακήρυξης η οποία σηματοδοτεί τις κοινές απόψεις για θέματα κοινού ενδιαφέροντος προς ενίσχυση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή, οι κύριοι Κυριάκος Μητσοτάκης, Νίκος Αναστασιάδης και Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι προχώρησαν σε κοινές δηλώσεις.
Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «φάρο σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο σε πολλά και παράλληλα πεδία δράσης» αναφερόμενος στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου και Αιγύπτου και υπογράμμισε την ταύτιση των τριών χωρών στην καταδίκη της προκλητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας αλλά και το ότι οι βλέψεις της Τουρκίας απειλούν την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή.
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος τόνισε πως ο Μηχανισμός Μεσογειακής Συνεργασίας αποτελεί σημαντικό φόρουμ για την ανταλλαγή απόψεων και την περαιτέρω ανάπτυξη σχέσεων σε πολλά επίπεδα και εξέφρασε την πρόθεσή του για εντατικοποίηση της συνεργασίας σε τομείς όπως αυτός της ενέργειας. Αναλυτική αναφορά έκανε και σε όλα τα περιφερειακά θέματα κοινού ενδιαφέροντος που συζητήθηκαν στην Τριμερή.
Και ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης συνομολογώντας το πολύ καλό κλίμα πολυεπίπεδης συνεργασίας έριξε το βάρος στις συζητήσεις σχετικά με το Κυπριακό πρόβλημα. Ανέφερε ειδικότερα: «Ο διάλογος είναι η μόνη οδός. Μια ειρηνική λύση των διαφορών είναι να δούμε πώς επιτέλους η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι πολύ περισσότερο θα ωφεληθεί εάν συμβάλει στην υποβοήθηση λύσης του Κυπριακού στην βάση αρχών και όχι στην βάση μιας επεκτατικής πολιτικής, μιας αναθεωρητικής πολιτικής, που την χαρακτηρίζουν δυστυχώς τελευταία και την κατηγοριοποιούν στις χώρες-ταραξίες ή -αν θέλετε- χώρες με επεκτατικές διαθέσεις».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριοι Πρόεδροι, κυρίες και κύριοι, είναι πάντα μεγάλη η χαρά μου κάθε φορά που συναντώ τον Πρόεδρο της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου, τον πολύ καλό φίλο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, και βέβαια τον φίλο μου, αδερφό μου, Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη. Πολύ περισσότερο σήμερα στην Αθήνα και στην 9η πια Σύνοδο του σχήματος συνεργασίας Ελλάδος – Κύπρου – Αιγύπτου.
Ενός φάρου σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο σε πολλά και παράλληλα πεδία δράσης, από την ενέργεια και τον τουρισμό μέχρι την προστασία του περιβάλλοντος και από την υψηλή τεχνολογία μέχρι το εμπόριο και τη ναυτιλία.
Στην κοινή μας πορεία μόλις προσθέσαμε σήμερα δύο ακόμα Μνημόνια που αφορούν τη διασύνδεση των χωρών μας για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και τη συνεργασία μας σε θέματα αποδήμων.
Επιτρέψτε μου να επιμείνω λίγο περισσότερο στο πρώτο, γιατί η ενέργεια καθίσταται όχι μόνο σημείο συνάντησης των κοινών μας συμφερόντων και στρατηγικό προτέρημα των κρατών μας, αλλά και γέφυρα μεταξύ της Αιγύπτου προς την Ευρώπη, καθώς η πρώτη μπορεί να αναλάβει κομβικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της δεύτερης. Σε μία εποχή μεγάλων αναταράξεων στην ενεργειακή αγορά, η Αίγυπτος μετέχει αποφασιστικά στο μεσογειακό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού. Και στο δίκτυο αυτό συμμετέχουν πια -και με την υπογραφή του σχετικού Μνημονίου- ενεργά και η Ελλάδα και η Κύπρος.
Ταυτόχρονα όμως, σε μία εποχή όπου αναζητούμε διαφοροποίηση των ενεργειακών μας πηγών, η Αίγυπτος μπορεί να γίνει και πάροχος ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο θα παράγεται κυρίως από τον ήλιο. Και σταθμός του προς την Ευρώπη θα είναι στο εξής η Ελλάδα. Με άλλα λόγια και οι τρεις χώρες μας αναβαθμίζονται ως ενεργειακοί πόλοι της Μεσογείου με ευρύτερη σημασία.
Ελλάδα, Αίγυπτος και Κύπρος, όπως είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε, συντονιζόμαστε όμως και σε άλλα μέτωπα, όπως παραδείγματος χάρη στη δράση μας κατά της πανδημίας, στο πλαίσιο μάλιστα της οποίας η Ελλάδα δώρισε προς τη φίλη Αίγυπτο 250.000 δόσεις εμβολίων.
Αλλά συντονιζόμαστε και απέναντι στην απειλή της κλιματικής κρίσης. Βραχυπρόθεσμα σχετικά με την προστασία της Μεσογείου αλλά φυσικά και μεσοπρόθεσμα σε σχέση με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αναφέρθηκα προηγουμένως στη συνεργασία μας στον τομέα αυτό. Μία συνεργασία με μεγάλες προοπτικές καθώς και οι τρεις χώρες μας είναι προικισμένες με ήλιο, θάλασσα και άνεμο.
Όπως είναι φυσικό είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και τις περιφερειακές εξελίξεις, όπου οι θέσεις μας ταυτίζονται στην καταδίκη της προκλητικής πρακτικής και της επιθετικής ρητορικής της Τουρκίας. Γιατί η παρενόχληση του ερευνητικού σκάφους Nautical Geo, όπως και οι απειλές για νέες παράνομες γεωτρήσεις εντός της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, δυστυχώς δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας των προθέσεών της.
Και δυστυχώς η ηγεσία της ‘Αγκυρας δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τα μηνύματα των καιρών. Αυτές οι βλέψεις της Τουρκίας εις βάρος των γειτόνων της στην Ανατολική Μεσόγειο προφανώς και συνιστούν μία απειλή για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή. Δεν προοιωνίζονται όμως ούτε και εποικοδομητική στάση ως προς την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος.
Γι’ αυτό και η δική μας απάντηση, η απάντηση και των τριών χωρών μας, όπως αποτυπώνεται και στην Κοινή Διακήρυξη, είναι και πάλι σαφής: μοναδικός δρόμος προόδου είναι οι δεσμευτικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Και πρώτη αναγκαία κίνηση είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, τις οποίες εξάλλου προωθεί ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα δηλώνει τις προθέσεις της με τις πράξεις της. Θωρακίζει την άμυνά της, υπογράφει συμφωνίες συνεργασίας με όλους, πάντα υπό το φως του Διεθνούς Δικαίου. Και διαμορφώνει συμμαχίες που εδραιώνουν τον στρατηγικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, όμως ταυτόχρονα και την ισχύ της ασφάλειας, της διεθνούς νομιμότητας και της ειρήνης.
‘Αλλωστε και οι τρεις χώρες μας έχουν αποδείξει την προσήλωσή τους στη διεθνή νομιμότητα. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουμε υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μας με την Αίγυπτο. Συμφωνίες που βασίζονται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, τη γνωστή μας UNCLOS και που ήταν προϊόν μακροχρόνιων αλλά καλόπιστων και ειλικρινών διαπραγματεύσεων. Με τις υποδειγματικές αυτές συμφωνίες δείξαμε το δρόμο για την οικοδόμηση σχέσεων συνεργασίας και καλής γειτονίας, μακριά από λογικές επιβολής μονομερούς αυθαιρεσίας, από την πολιτική κανονιοφόρων, των απειλών πολέμου, πρακτικές που σίγουρα δεν ανήκουν στον 21ο αιώνα.
Κοινή είναι και η προσέγγισή μας όσον αφορά τη γειτονική Λιβύη. Οι εξελίξεις στη Λιβύη επιδρούν στην ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής. Η απρόσκοπτη συνέχιση της πολιτικής διαδικασίας και η διεξαγωγή εκλογών τον Δεκέμβριο χωρίς καμία παρέκκλιση από το συμφωνηθέν χρονοδιάγραμμα είναι βήματα προς την ομαλότητα. Όπως βεβαίως και η αποχώρηση όλων των στρατευμάτων και των μισθοφόρων, με σεβασμό της συμφωνίας εκεχειρίας.
Η Ελλάδα, η Αίγυπτος, η Κύπρος, στηρίζουμε έμπρακτα τη μετάβαση της Λιβύης στην ειρήνη και τη δημοκρατία. Και, ήδη, αναπτύσσουμε εκεί ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και διαμορφώνουμε προτάσεις οικονομικής συνεργασίας. Ενώ η διπλωματική μας συνδρομή θα αποτυπωθεί τόσο στη μεθαυριανή συνάντηση της Τρίπολης σε επίπεδο Υπουργών όσο και τον Νοέμβριο στη Διεθνή Διάσκεψη για τη Λιβύη στην οποία θα παραστούμε και η οποία θα λάβει χώρα στο Παρίσι.
Τέλος, Ελλάδα, Αίγυπτος και Κύπρος υποστηρίζουν τη γρήγορη ομαλοποίηση της κατάστασης στο Αφγανιστάν, με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών. Και συντονιζόμαστε σε ό,τι αφορά το προσφυγικό ζήτημα, μια προτεραιότητα για την Ελλάδα που εξακολουθεί να υπερασπίζεται τα εθνικά και τα ευρωπαϊκά σύνορα από ροές ανθρώπων που συχνά, δυστυχώς, γίνονται μοχλοί πίεσης άλλων συμφερόντων.
Η Ελλάδα, όμως, εξακολουθεί ταυτόχρονα να σώζει και ζωές από τα δίκτυα των διακινητών. Κι εδώ πιστεύω ότι αξίζει να επισημανθεί η αθόρυβη αλλά αποτελεσματική πολιτική της Αιγύπτου, γιατί είναι αλήθεια, κύριε Πρόεδρε, πως η χώρα σας δίχως το παραμικρό οικονομικό αντάλλαγμα δεν αναχαιτίζει μόνο μεταναστευτικά κύματα, αλλά καταπολεμά και τις συμμορίες που τα οργανώνουν. Δίνει έτσι ένα παράδειγμα αποσυμπίεσης των μεταναστευτικών ροών, εδώ στην Ανατολική Μεσόγειο, μακριά από πρακτικές εργαλειοποίησης και εκμετάλλευσης.
Κλείνω με τη σκέψη πως αν με τους αδελφούς Κυπρίους μας ανήκουμε στο ίδιο έθνος με τους φίλους Αιγυπτίους ανήκουμε ουσιαστικά στην ίδια κοινότητα, μία κοινότητα τα μέλη της οποίας συνδέουν η Ιστορία, ο πολιτισμός αλλά και η ειρηνική συμβίωση στο χρόνο. Γιατί από την αρχαία αποικία της Ναυκρατίδας μέχρι τις σύγχρονες παροικίες της Αλεξάνδρειας και του Καΐρου οι Έλληνες ήταν πάντα παρόντες στη χώρα σας, ενώ στην Ελλάδα σήμερα ζουν και προκόβουν δεκάδες χιλιάδες Αιγύπτιοι. Η ανάπτυξη, λοιπόν, στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Ευρώπης και Αιγύπτου για εμάς υπαγορεύεται από την Ιστορία και θεμελιώνεται στη συγκυρία.
Χαιρετίσαμε την 7η συνάντηση της Επιτροπής Σύνδεσης Αιγύπτου – Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από λίγες μέρες στο Κάιρο και θα εργαστούμε ώστε να συγκληθεί σύντομα και το Συμβούλιο Σύνδεσης Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αιγύπτου. Πρόσφατα, άλλωστε, όλοι οι ηγέτες των χωρών της Μεσογείου, το MED9 που είχαμε την ευκαιρία να διοργανώσουμε εδώ στην Αθήνα, δώσαμε νέα έμφαση στη μεσογειακή διάσταση της Ένωσης.
Μπορείτε, τέλος, κύριε Πρόεδρε, να υπολογίζετε πάντα στη διμερή μας συνεργασία για τα μεγάλα προβλήματα του πλανήτη, όπως η κλιματική κρίση, σε θέματα ασφάλειας της γειτονιάς μας, με συμφωνίες όπως αυτή που ήδη υπογράψαμε για τις θαλάσσιες ζώνες και η οποία ασφαλώς θα πρέπει να έχει και συνέχεια, και στην ενέργεια, όπως δηλώνει η σημερινή μας απόφαση ηλεκτρικής διασύνδεσης και των τριών χωρών μας. Αλλά και σε κάθε πεδίο τα περιθώρια συνεργασίας μας, λοιπόν, είναι μεγάλα, όσο μεγάλη είναι και η Μεσόγειος που μας ενώνει όλους.
Καλώς ήρθατε και πάλι, κύριοι Πρόεδροι, στην Αθήνα.
Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι: Εξοχότατε πρωθυπουργέ της Ελληνικής Δημοκρατίας, κύριε Κυριάκο Μητσοτάκη, εξοχότατε κύριε πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας, κυρίες και κύριοι, είναι χαρά μου να παρευρίσκομαι σήμερα στην φίλη Ελληνική Δημοκρατία και θέλω να ευχαριστήσω την ηγεσία για την θερμή φιλοξενία και την ευγενική υποδοχή καθώς επίσης και για την καλή οργάνωση αυτής της ένατης Διάσκεψης Κορυφής μεταξύ των χωρών μας.
Δεν είναι κρυφό ότι ο Μηχανισμός Μεσογειακής Συνεργασίας είναι ένα πολύ σημαντικό φόρουμ για την ανταλλαγή απόψεων και την περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των χωρών και των λαών μας, καθώς επίσης για την ανάπτυξη στα διάφορα πολιτικά, οικονομικά, πολιτιστικά στρατιωτικά πεδία και στο πεδίο της ασφάλειας. Καθώς επίσης στην ανταλλαγή απόψεων για θέματα κοινού ενδιαφέροντος και τη σύσφιξη της συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών για την αντιμετώπιση των μεγάλων απειλών που διατρέχουν την περιφέρεια μας και το διεθνές πεδίο.
Η συνεργασία μας είναι και στο πεδίο της πανδημίας και του κορονοϊού, ένα πρόβλημα πρωτοφανές που επηρεάζει την καθημερινότητα των χωρών και των λαών μας.
Είναι πρόθεσή μας να εντατικοποιήσουμε τις δραστηριότητες και τις συνεργασίες σε αρκετούς τομείς, όπως είναι αυτός της ενέργειας. Θέλω να εξάρω την ποιοτική εξέλιξη, η οποία έγκειται στην υπογραφή σήμερα τριμερούς συμφωνίας για την ηλεκτρική σύνδεση, επιπλέον της διμερούς συμφωνίας που έγινε πριν από λίγες μέρες μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδος, μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου. Πράγμα το οποίο είναι προοίμιο που μας οδηγεί στο κοινό στόχο, που επιδιώκουμε εμείς οι τρεις χώρες και αφορά την ηλεκτρική σύνδεση με όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Είναι πολύ σημαντικό να εργαστούμε από κοινού ούτως ώστε να φτιαχτεί ένας αγωγός μεταφοράς από το οικόπεδο «Αφροδίτη» στους δύο τερματικούς σταθμούς υγροποίησης φυσικού αερίου στο Ιντκού και στη Δαμιέτη στην Αίγυπτο και τη μεταφορά του μέσω της Ελλάδας προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, πράγμα το οποίο συνάδει με τις μεγάλες φιλοδοξίες για την δημιουργία του Forum Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στα πλαίσια της περιφερειακής συνεργασίας και της συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής, για την αξιοποίηση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων. Συνεργασίας που συνάδει με το διεθνές δίκαιο, που σέβεται την κυριαρχία όλων των χωρών επί των πόρων τους.
Ήταν μία ευκαιρία σήμερα να συζητήσουμε τις εξελίξεις ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Επαναβεβαιώνουμε τη στήριξή μας στις προσπάθειες που καταβάλλει η Κυπριακή Δημοκρατία και όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς για την δίκαιη επίλυση του Κυπριακού στα πλαίσια της διεθνούς νομιμότητας και των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
Επίσης, συζητήσαμε το θέμα της Λιβύης και την ανάγκη διεξαγωγής κοινοβουλευτικών εκλογών τον Δεκέμβριο του 2021 και την απομάκρυνση των ξένων δυνάμεων από την Λιβύη, στα πλαίσια των σχετικών ψηφισμάτων, στη βάση του διεθνούς δικαίου. Πράγμα το οποίο οδηγεί στη διαφύλαξη της ακεραιότητας της Λιβύης.
Επίσης συζητήσαμε τις εξελίξεις του παλαιστινιακού προβλήματος αφού είναι ο πυρήνας της διένεξης στη Μέση Ανατολή υπό το φως των εξελίξεων και της κλιμάκωσης που έγινε μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων τον περασμένο Μάιο. Φροντίσαμε να περιοριστεί αυτή η κλιμάκωση υπό το φως της ιστορικής, διαχρονικής πρόθεσης της Αιγύπτου να επιτευχθεί η επίλυση και η διευθέτηση του παλαιστινιακού και η ίδρυση του παλαιστινιακού κράτος επί της βάση της 4ης Ιουλίου του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Συζητήσαμε επίσης το θέμα της Συρίας υποστηρίζοντας τις καταβαλλόμενες προσπάθειες από τον απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών στα πλαίσια των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
Επαναλάβαμε την ταύτιση των θέσεών μας για την ανάγκη διαφύλαξης της ακεραιότητας και των εδαφών της Συρίας απορρίπτοντας τις προσπάθειες κάποιων πλευρών για παραβίαση της συριακής κυριαρχίας και τη δημογραφική αλλοίωση σε κάποιες περιοχές.
Σε αυτό το πλαίσιο τονίσαμε την ανάγκη αντιμετώπισης των τρομοκρατικών οργανώσεων προκειμένου να ανακτήσει ο αδελφός συριακός λαός την κυριαρχία του και τη σταθερότητα. Για τον Λίβανο τονίσαμε την ανάγκη συνεργασίας για την επίτευξη της σταθερότητας. Επίσης, αναφερθήκαμε στο φαινόμενο της τρομοκρατίας και της εξτρεμιστικής σκέψης οι οποίες απορρέουν από την αστάθεια και την ταραγμένη κατάσταση και για την γέννηση φαινομένων όπως είναι η παράνομη μετανάστευση και το παράνομο εμπόριο και διακίνηση ανθρώπων.
Κυρίες και κύριοι, με τους αδελφούς Έλληνες και Κύπριους ανταλλάξαμε τις απόψεις και παρουσιάσαμε την προσέγγιση της Αιγύπτου για το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαφυλάττοντας την ανάγκη βελτίωσης της καθημερινής ζωής του ανθρώπου και της εμπέδωσης της ασφάλειας μέσα στην οποία ο κάθε πολίτης απολαμβάνει τα δικαιώματα που προβλέπονται από το Σύνταγμα και από τους νόμους.
Διαφαίνεται η πρόθεσή μας από την κήρυξη της εθνικής στρατηγικής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποτελεί την οδό στο θέμα των αρμοδιοτήτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκ μέρους του Αιγυπτιακού κράτους.
Εξοχότατε κύριε Πρωθυπουργέ, εξοχότατε κύριε Πρόεδρε, στο τέλος της ομιλίας μου, αγαπητοί μου φίλοι, θέλω να σας ευχαριστήσω για τις προσπάθειες που καταβάλλετε για την ενίσχυση των στενών σχέσεων και την στήριξη αυτού του μηχανισμού ανοίγοντας νέους ορίζοντες. Και ελπίζουμε και αναμένουμε να σας φιλοξενήσουμε Θεού θέλοντος στην 10η τριμερή Διάσκεψη Κορυφής του χρόνου στην Αίγυπτο. Ευχαριστώ.
Νίκος Αναστασιάδης: Φίλε Πρόεδρε της Αιγύπτου, αδελφέ μου Πρόεδρε, φίλε Έλληνα πρωθυπουργέ, αδελφέ μου Κυριάκο, πριν από την όποια άλλη αναφορά θα ήθελα να εκφράσω τις θερμότατες ευχαριστίες όχι μόνο για τη θερμότατη φιλοξενία, αλλά και για την εξαίρετη διοργάνωση και τη θεματολογία που απασχόλησε την τριμερή διάσκεψη.
Ξέρετε, κυρίες και κύριοι, εκείνος που ομιλεί τελευταίος είτε επαναλαμβάνει τα όσα οι προγενέστεροι έχουν πει, οπότε γίνεται βαρετός, είτε περιορίζεται στην αναφορά ορισμένων θεμάτων που θέλει να αναδείξει μέσα από τις συζητήσεις που προηγήθηκαν.
Χαίρομαι πραγματικά γιατί με απαλλάσσουν από το βάρος να κάνω αναφορά στην πληθώρα των θεμάτων που απασχόλησαν την τριμερή. Ο φίλος Κυριάκος, ο φίλος Πρωθυπουργός της Ελλάδος, έχει καλύψει ένα φάσμα που αφορά τις σχέσεις και με την Ευρώπη και όχι μόνο των χωρών μας. Ο φίλος αδελφός Πρόεδρος της Αιγύπτου έχει αναφερθεί σε θέματα που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο.
Εγώ θα περιοριστώ στο να τονίσω πόση σημασία έχει αυτή η τριμερής συνεργασία, αυτή η ταυτότητα απόψεων που οδηγεί τις χώρες μας να αποτελούν πυλώνα σταθερότητας, ειρήνης στην περιοχή. Αλλά και μέσα από τη συνεργασία δημιουργική για τους λαούς μας και όχι μόνο, επεκτείνοντας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα κοινά που πρέπει να απασχολούν τον καθένα. Είτε αυτά αφορούν την ενέργεια, αλλά ιδιαίτερα την πάταξη της τρομοκρατίας, τη σταθερότητα, την ειρήνη και λοιπά.
Είχα την ευκαιρία, συνεπώς, μέσα σε αυτά τα πλαίσια του πλέγματος των όλων συζητήσεων να αναφερθώ στις τελευταίες εξελίξεις για το Κυπριακό πρόβλημα.
Να αναφερθώ στις, δυστυχώς, παρατηρούμενες οξυμένες, αδιάλλακτες θέσεις από τουρκικής πλευράς και Τουρκοκυπρίων. Τις παραβιάσεις που παρατηρούνται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσα και στα επί του εδάφους παρατηρούμενα με την παραβίαση του status της πόλης της Αμμοχώστου.
Στην πρόσφατη εκμίσθωση όχι γης που ανήκε σε Τουρκοκυπρίους αλλά Ελληνοκυπριακής υπό κατοχή περιουσίας, γης, η οποία δόθηκε με μακροπρόθεσμη μίσθωση στην Τουρκία για ευκόλως κατανοητούς στόχους που η Τουρκία επιδιώκει: τη δημιουργία μιας βάσης στρατιωτικής, αεροπορικής για drones, για μη επανδρωμένα αεροπλάνα, εις την κατασκευή στρατιωτικού λιμένος εις την περιοχή Μπογάζι.
Το χειρότερο όμως όλων είναι ότι πέραν της επιδεινούμενης προκλητικότητας, αναθεωρητικής πολιτικής, που δεν αντιμετωπίζεται μόνο στην περίπτωση της Κύπρου -αλλά εκτείνεται και εις το Αιγαίο, και εις τη Λιβύη, τη Συρία, την κυριαρχία του Ιράκ, στα όσα αφορούν την Αρμενία- γενικότερα μία αναθεωρητική πολιτική που θέλει η «γαλάζια πατρίδα», όπως ισχυρίζεται ο κ. Ερντογάν να ελέγχει όχι μόνο την περιοχή αλλά και πέραν αυτής.
Αυτό που αποτελεί, και το έχω πει, απαράδεκτο είναι η νέα θέση της τουρκικής πλευράς, της τουρκοκυπριακής κοινότητας, για δύο ανεξάρτητα κράτη. Κατά την πρόσφατη- και αυτό ήταν η ενημέρωση στην οποία έχω προβεί στους δύο φίλους, στον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό- συνάντηση της 27ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη κατά την οποία ο γενικός γραμματέας στην προσπάθεια να δημιουργήσει συνθήκες που θα επέτρεπαν την προώθηση κοινού εδάφους ή τη συναντίληψη ως προς το ποια πρέπει να είναι η λύση που διαγράφεται, όπως καλά γνωρίζουν όλοι, μέσα από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Κατ’ αντίθεση, λοιπόν, αυτών ήταν η επανάληψη της θέσης ότι δεν πρόκειται να επαναρχίσει διάλογος εάν προγενέστερα δεν αναγνωριστεί κυριαρχική ισότητα του παρανόμου μορφώματος με το νόμιμο καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας, διεθνώς αναγνωρισμένης και μέλος των Ηνωμένων Εθνών.
Η πρόταση του γενικού γραμματέα ήταν ο διορισμός ειδικού αντιπροσώπου που να είναι υπόλογος και προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, ενός αντιπροσώπου ο οποίος θα καλλιεργούσε, θα δημιουργούσε τις προοπτικές πρόσφορου κλίματος για επανέναρξη των συνομιλιών. Παρά τη συμφωνία που επετεύχθη, δυστυχώς, λόγω αντιδράσεων όπως παρατηρούνται από τον Ιούλιο του 2017 στο Κραν Μοντανά, δεν επετεύχθη η πρόθεση του γενικού γραμματέα, με αποτέλεσμα σήμερα να βρισκόμαστε σε ένα αδιέξοδο.
Αυτό που επανέλαβα και προς τον πρωθυπουργό και προς τον Πρόεδρο της Αιγύπτου είναι η δική μας βούληση και αποφασιστικότητα να εμπλακούμε σε ένα δημιουργικό διάλογο με απώτερο στόχο όχι να εκτραπούμε τους Διεθνούς Δικαίου αλλά να εφαρμόσουμε τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Να εφαρμόσουμε όλα εκείνα τα οποία θα δημιουργήσουν τις προοπτικές και τις προϋποθέσεις ενός ευρωπαϊκού κράτους, όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, προστατεύοντας έτσι όχι μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων αλλά και των Τουρκοκυπρίων.
Η βάση λύσης είναι δεδομένη και καθορίζεται από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, από τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου, από το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Συνεπώς, αυτό που θέλω να πω καταλήγοντας είναι πως η αποφασιστικότητα μας, οι προσπάθειες που καταβάλλουμε από κοινού, τόσο με τον φίλο Πρωθυπουργό στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και με τον φίλο Πρόεδρο στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης είναι να δούμε πώς ενεργοποιούμε διπλωματικά.
Διότι ο διάλογος είναι η μόνη οδός. Μια ειρηνική λύση των διαφορών είναι να δούμε πώς επιτέλους η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι πολύ περισσότερο θα ωφεληθεί εάν συμβάλει στην υποβοήθηση λύσης του Κυπριακού στην βάση αρχών και όχι στην βάση μιας επεκτατικής πολιτικής, μιας αναθεωρητικής πολιτικής, που την χαρακτηρίζουν δυστυχώς τελευταία και την κατηγοριοποιούν στις χώρες-ταραξίες ή -αν θέλετε- χώρες με επεκτατικές διαθέσεις.
Δεν μπορεί οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, να αποτελούν πυλώνες σταθερότητας και ειρήνης και η μόνη που διαταράσσει το Διεθνές Δίκαιο να είναι, για λόγους καθαρά δικούς της, η Τουρκία.
Κυρίες και κύριοι, λέγοντας αυτά θέλω να πω πως αυτή η τριμερής συνεργασία και οι άλλες που έχουμε αναπτύξει με τα γειτονικά κράτη, με τη σύνδεση ευρωπαϊκών κρατών και των δικών μας πρωτοβουλιών, Ελλάδας – Κύπρου, δεν αποσκοπούν και δεν αποκλείουν κανέναν. Στόχο έχουν τη σταθερότητα -θέλω να το επαναλάβω- και την ειρήνη. Δεν αποκλείουμε κανέναν. Και η Τουρκία είναι ευπρόσδεκτη. Αρκεί να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, την κυριαρχία των γειτόνων της και γενικότερα το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Σας ευχαριστώ θερμά.
