Για την 17χρονη Αριάδνη και τον συνομήλικό της Θωμά η ανάγκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν είναι απλά μια αόριστη σκέψη που κάνεις καθισμένος στον καναπέ. Τα τελευταία χρόνια, η ενασχόλησή τους με την προστασία του πλανήτη είναι τόσο παρούσα στην καθημερινότητά τους, όσο τα μαθήματα στο λύκειο ή οι προπονήσεις στο μπάσκετ. Εξαιρετικά δραστήριοι γύρω από το κλίμα αμφότεροι, οι δύο νέοι βρέθηκαν αυτές τις ημέρες στο Μιλάνο, εκπροσωπώντας την Ελλάδα στο συνέδριο της Pre-COP, που προηγείται κάθε χρόνο της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP). Οι προτάσεις των δυο τους, όπως και των υπόλοιπων συμμετέχοντων νέων από άλλες χώρες, θα συζητηθούν κατά τη διαδικασία διαπραγμάτευσης του Pre-COP26 στο Μιλάνο και του COP26 στη Γλασκώβη.
Η Αριάδνη και ο Θωμάς επιλέχθηκαν από το γραφείο της ειδικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για τη Νεολαία, ώστε να συμμετάσχουν στο Pre-COP, μαζί με άλλους 398 νέες και νέους, ηλικίας 15-29 ετών, από τα 197 κράτη της σύμβασης-πλαισίου του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC). Η επιλογή τους έγινε ως επιβράβευση της στρατηγικής σκέψης, των ηγετικών ικανοτήτων και της δράσης τους για το κλίμα.
Κάνοντας μαθήματα σε προσφυγόπουλα
Η Αριάδνη Παπαθεοδώρου είναι πρωτοετής φοιτήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (LMU) και μια από τις βασικές διοργανώτριες των «Fridays for Future-Greece» (σ.σ. μέρους του διεθνούς κινήματος που ξεκίνησε το 2018, όταν η 15χρονη τότε Γκρέτα Τούνμπεργκ και άλλοι νεαροί ακτιβιστές διαμαρτυρήθηκαν για την κλιματική κρίση μπροστά στο σουηδικό κοινοβούλιο). Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του «Periodlink», οργανισμού που παρέχει σεξουαλική και εμμηνορροϊκή εκπαίδευση για τα κορίτσια στη Γκάνα, και συνιδρύτρια της διεθνούς οργάνωσης για το κλίμα και την κοινωνική δικαιοσύνη «Re-earth».
Για την Αριάδνη ο εθελοντισμός ξεκίνησε «εξ απαλών ονύχων». Όπως διηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στα 12-13 της έκανε μαθήματα αγγλικών, γερμανικών και βασικών μαθηματικών στα προσφυγόπουλα που συνέρρεαν τότε στην Ελλάδα: «Τότε αποφάσισα να ασχοληθώ πιο ενεργά με τον εθελοντισμό. Πήγα στη Μυτιλήνη και είδα πολλά εκεί, όπου τα φουσκωτά με τους πρόσφυγες κατέφθαναν συνέχεια από την Τουρκία. Σκέφτηκα πως θέλω να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Όσον αφορά το κλίμα, είχα πάντα από τους γονείς μου μια θετική παραίνεση, η οπτική τους γωνία ήταν πως ο κόσμος μας, το περιβάλλον, είναι το σπίτι μας. Μέσα στην καραντίνα, στις αρχές του 2020 δηλαδή, ξεκίνησα και τη δραστηριότητα για τα κορίτσια και τις γυναίκες στην Αφρική. Γενικά, από τότε που ξεκίνησα, δεν έχω σταματήσει. Άλλωστε, όλα συνδέονται. Μέχρι το 2050, έχει υπολογιστεί πως θα έχουμε 1,2 δισ. πρόσφυγες μόνο από την κλιματική κρίση» εξηγεί η Αριάδνη, που αυτή τη στιγμή αναπτύσσει μεταξύ άλλων μια εφαρμογή, με στόχο την εκπαίδευση προσφύγων και μεταναστών στις γλώσσες τους, γιατί έχουν μεν smartphone, αλλά όχι πρόσβαση στη μάθηση.
Βιώσιμη ανάπτυξη σε επίπεδο πόλης, ηπείρου, πλανήτη
Ο Θωμάς Καραμανλής είναι μαθητής της τρίτης λυκείου και συγκεκριμένα τελειόφοιτος του International Baccalaureate Diploma Program (IBDP) στο Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης. Έχοντας κινητοποιηθεί από πολύ νωρίς σε σχέση με το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, με έμπνευση, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, και από τη μητέρα του, που από μικρό τον παραινούσε να συμμετέχει σε δράσεις για το κλίμα, ίδρυσε σχολική λέσχη με θέμα τις σχέσεις μεταξύ της λεγόμενης «προγραμματισμένης αχρήστευσης» (planned obsolescence) και των τεσσάρων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SGDs), που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Το 2019 ο Θωμάς κλήθηκε από την UNESCO να παρουσιάσει την ατζέντα «Youth 2030» και τους SGDs, στο πλαίσιο του προγράμματος DEAR της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επίσης, μοίρασε 700 ερωτηματολόγια σε συμμαθητές/συμμαθήτριές του, προκειμένου να ανιχνεύσει το επίπεδο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησής τους, τη σημασία που δίνουν στο θέμα και τη γνώμη τους για τη συμβολή των SGDs στην οικοδόμηση μιας βιώσιμης πόλης, βιώσιμης Ευρώπης, βιώσιμου κόσμου.
Αυτή τη στιγμή δουλεύει πάνω σε ένα νέο σχέδιο, που στόχο έχει να προτείνει προς εφαρμογή στον κεντρικό δήμο Θεσσαλονίκης. «Στόχος είναι να δούμε πώς θα μπορούσαμε να τονώσουμε τη συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, αυτοδιοίκησης και νέων, ώστε να εφαρμόσουμε στην πράξη κάποια πράγματα για το περιβάλλον σε τοπικό επίπεδο. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια αντιπροσωπεία νέων, που θα μιλάει απευθείας με με τον δήμαρχο ή και τις κυβερνήσεις για τα προβλήματα της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης με ελάχιστο πράσινο και πολύ υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα», επισημαίνει.
Ακούγονται τελικά οι φωνές των νέων;
Οι κυβερνήσεις, ιδίως εκείνες των κρατών που αποτελούν τους μεγαλύτερους ρυπαντές στον πλανήτη, έχουν δείξει στο παρελθόν απροθυμία να συμμορφωθούν με τους στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο των παγκόσμιων διασκέψεων για το κλίμα. Είναι οι δύο νέοι αισιόδοξοι ότι οι προτάσεις τους εισακούονται; «Συνέδρια όπως το Pre-COP» λέει ο Θωμάς, «αποτελούν ένα πρώτο βήμα για ουσιαστική συνεργασία μεταξύ νέων και κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιταλία, δύο χώρες που εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες CO2, δηλώνουν πρόθυμες να εφαρμόσουν προτάσεις μας στις πολιτικές τους. Κι εμείς από την πλευρά μας προτείνουμε ρεαλιστικές λύσεις, όχι ουτοπικές, λαμβάνοντας πάντα υπόψη το πολιτικό και οικονομικό κομμάτι. Πιστεύω πως θα υπάρξει αλλαγή στο μέλλον. Πόσο άμεση, δεν γνωρίζω, αλλά θα υπάρξει».
Η Αριάδνη εξηγεί ότι στη βάση των προτάσεων στις οποίες καταλήγουν οι συμμετέχοντες νέοι στο Pre-COP, δημιουργείται ένα κοινό draft (προσχέδιο), το οποίο αποστέλλεται στο COP, όπου και θα παρουσιαστεί στους αρμόδιους υπουργούς, ώστε να δουν ποιες προτάσεις θα υιοθετήσουν. « Ήδη έχουν ενσωματωθεί στο παρελθόν κάποιες από αυτές τις προτάσεις στα κείμενα» ,σημειώνει και προσθέτει: «σε κάθε COP συμφωνούνται από τα κράτη πολλά πράγματα, τα οποία μετά δεν γίνονται. Μόνο μία χώρα έχει τηρήσει τις δεσμεύσεις της από όσες υπογράψανε την προηγούμενη συμφωνία. Δεν μπορούμε λοιπόν να πιστέψουμε ότι τα κράτη και οι κυβερνήσεις θα αλλάξουν μόνοι τους όσα χρειάζεται, αλλά εμείς πρέπει να επιδιώξουμε να περάσουν οι απαραίτητοι νόμοι».
Είναι οι Έλληνες πρόθυμοι να κάνουν ό,τι χρειάζεται;
«Πιστεύω πως στην Ελλάδα δεν έχουμε ασχοληθεί αρκετά με την κλιματική κρίση, ίσως επειδή είχαμε πιο άμεσα προβλήματα, όπως η οικονομική κρίση και το προσφυγικό, που έπρεπε να αντιμετωπιστούν επειγόντως. Ένα απλό παράδειγμα είναι η ανακύκλωση: σχεδόν δεν υπάρχει και, επιπλέον, επειδή οι Έλληνες δεν έχουν κουλτούρα ανακύκλωσης, δεν γνωρίζουν τι ανακυκλώνεται, με αποτέλεσμα να πετάνε ακατάλληλα απορρίμματα στους μπλε κάδους και να μη μπορεί να γίνει σωστά η διαλογή. Είμαστε πολύ πίσω αυτή τη στιγμή. Οι πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων βέβαια, κάπως μας “ξύπνησαν” και ξύπνησαν το ενδιαφέρον και στους νέους. Άρχισαν να αναρωτιούνται: γιατί έχουμε τόσο συχνές και καταστροφικές πυρκαγιές; Τι πηγαίνει λάθος; Μπορώ να κάνω κάτι;», εκτιμά η Αριάδνη.
Ο Θωμάς εκφράζει την πεποίθηση πως οι Έλληνες γνωρίζουν τι τους αναλογεί να κάνουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αλλά συχνά δεν υπάρχει διάθεση για δράση. «Γι’ αυτό πιστεύω πως η κλιματική συνείδηση πρέπει να καλλιεργηθεί μέσω της εκπαίδευσης ήδη από το νηπιαγωγείο, γιατί οι άνθρωποι που την αποκτούν είναι πιο πρόθυμοι να δράσουν» υπογραμμίζει ο 17χρονος μαθητής από τη Θεσσαλονίκη.
Στο ερώτημα αν η εικόνα έχει βελτιωθεί σε σχέση με το παρελθόν, η Αριάδνη απαντά: «Όταν άρχισα να αναπτύσσω ακτιβιστική δράση, υπήρχε πολλή κοροϊδία -στην πλάκα- από τους συμμαθητές μου, που συχνά μου έλεγαν “πιες νερό σε πλαστικό μπουκάλι, δεν έγινε και τίποτα”. Τον Σεπτέμβριο του 2019, όμως, που έγινε στην Αθήνα η μεγαλύτερη ίσως πορεία για την κλιματική κρίση στη χώρα, είδα πέντε από αυτούς που κάποτε κορόιδευαν, να περπατάνε μπροστά μου. Τα παιδιά μαθαίνουν και όταν μαθαίνουν, προσπαθούν να δουν τι μπορεί να βελτιωθεί και τι να αλλάξει».
Ο Θωμάς παρατηρεί πως, εσχάτως, ακόμα και στους ηλικιωμένους παρατηρείται αλλαγή στον τρόπο που σκέφτονται για την κλιματική κρίση, αν και λίγοι από αυτούς είναι πρόθυμοι να αλλάξουν την καθημερινότητά τους, σε αντίθεση με τους νέους, που ολοένα περισσότερο συμμετέχουν σε πορείες για το κλίμα, ανακυκλώνουν, χρησιμοποιούν μέσα μαζικής μεταφοράς και μικροκινητικότητας και γενικά δρουν πιο φιλικά προς το περιβάλλον.
Βοήθησε η δράση της Γκρέτα Τούνμπεργκ να ενεργοποιηθεί ο ακτιβισμός των νέων;
«Η δράση της Γκρέτα έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να κινητοποιηθεί ο κόσμος. Όχι από μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με τις καταστροφές που συνέβησαν. Το πρώτο έντονο ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει με το κλίμα το είδα όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στο Μάτι. Όταν γίνεται κάτι που σε επηρεάζει προσωπικά, τότε αρχίζεις να ενδιαφέρεσαι περισσότερο. Η Γκρέτα βέβαια βοήθησε πάρα πολύ. Την έχω γνωρίσει προσωπικά και κατά τη γνώμη μου είναι πολύ καλόκαρδη και πολύ γενναία και μας έδωσε έναν τρόπο να ασχοληθούμε με την κλιματική κρίση. Γιατί πολλοί μπορεί να κάθονταν στον καναπέ τους και να ήθελαν να κάνουν κάτι για αυτό, αλλά δεν ήξεραν τι. Κι όταν είδαν τις πορείες στις οποίες πρωτοστάτησε η Γκρέτα, σκέφτηκαν “να ένας τρόπος να δείξω τον φόβο μου, το άγχος μου, τον θυμό μου”», λέει η Αριάδνη, ενώ ο Θωμάς εκτιμά πως «η Γκρέτα έβαλε τα θεμέλια για τη δράση των νέων απέναντι στην κλιματική κρίση. Οι συμμαθητές μου είχαν ήδη ακούσει τη Γκρέτα να μιλάει για την κλιματική κρίση και “πάτησα” πάνω σε αυτά που είχαν ήδη ακούσει, για να συνεχίσω»
