Όλυμπος: Με 10ετή καθυστέρηση, βελτιώνεται το καθεστώς προστασίας του πιο γνωστού βουνού της Ελλάδας.
Αναβάθμιση του καθεστώτος προστασίας του πιο γνωστού βουνού της Ελλάδας θεωρείται η ανακήρυξη του όρους Όλυμπος σε Εθνικό Πάρκο.
Ήδη οι πρώτες αντιδράσεις από περιβαλλοντικούς κύκλους είναι θετικές, ενώ διάφοροι φορείς μόλις ενημερώνονται και αναμένονται κάποιες αντιδράσεεις και επιφυλάξεις, καθώς πολλά συνέβησαν στη δεκαετή πορεία που μεσολάβησε από την εκκίνηση της διαδικασίας από το ΥΠΕΝ το μακρινό 2011.
Θυμίζουμε ότι το όρος Όλυμπος αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της Ελληνικής Μυθολογίας, αφού εκεί ήταν η «κατοικία των Θεών», μια αλληγορία κατά πολλούς για το ανυπέρβλητο μέγεθος και τη φυσική ομορφιά του τόπου. Αυτή τη μοναδική ομορφιά έχει αναγνωρίσει και η UNESCO που το έχει χαρακτηρίσει ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας από το 1981. Σημειώνουμε ότι ήδη το ΥΠΕΝ και ειδικότερα ο ΟΦΥΠΕΚΑ προετοιμάζουν φάκελο για την αναγνώρισή του ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Τί προβλέπεται για την προστασία της περιοχής
Η έκδοση του ΠΔ (ΦΕΚ 610/Δ/17-9-2021), που μόλις δημοσιοποιήθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο (και όχι από το αρμόδιο ΥΠΕΝ…) με τίτλο «Χαρακτηρισμός της χερσαίας και υδάτινης περιοχής του Όρους Ολύμπου ως Εθνικού Πάρκου, οριοθέτηση και καθορισμός ζωνών προστασίας αυτού, χρήσεων γης, όρων και επιτρεπομένων δραστηριοτήτων», φέρει την υπογραφή του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Αμυρά και της προέδρου της Δημοκρατίας (φυσικά), περιλαμβάνοντας όρια με χάρτες και συντεταγμένες για την περιοχή προστασίας του Πάρκου, τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες ανά ζώνη προστασίας κλπ.
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι πολύ μεγάλη περιοχή της ευρύτερης περιοχής του όρους Όλυμπος είναι χαρακτηρισμένη ως περιοχή Natura με πολλούς αντίστοιχους περιορισμούς αλλά νομικά ο χαρακτηρισμός ως Εθνικό Πάρκο με ΠΔ θεωρείται πολύ πιο σημαντική θεσμική θωράκιση περιβαλλοντικά, και ως εκ τούτου γίνεται δεκτό με πολύ θετικό πνεύμα από τους περιβαλλοντικούς φορείς, σύμφωνα με πληροφορίες του economix.gr, πέρα από επιμέρους διαφωνίες και παρατηρήσεις στα μέτρα, τους όρος και τα όρια.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο ΠΔ, σκοπός του είναι η προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης και του τοπίου ως φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και πολύτιμου φυσικού πόρου σε χερσαία και υδάτινα τμήματα της περιοχής του όρους Όλυμπος, που διακρίνονται για τη μεγάλη βιολογική, οικολογική, ιστορική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και παιδαγωγική τους αξία, με το χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικού Πάρκου.
Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση και διαχείριση των σπανίων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στη συγκεκριμένη περιοχή και η θεσμοθέτηση διαδικασιών και μέτρων για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της αειφόρου διαχείρισης της περιοχής
Χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο η χερσαία και η υδάτινη περιοχή του όρους Ολύμπου, που βρίσκεται στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2.000 κατοίκων περιοχή των Δήμων: α) Δίου-Ολύμπου του Νομού Πιερίας β) Ελασσόνας του Νομού Λάρισας και γ) Κατερίνης του Νομού Πιερίας, όπως τα όριά του προσδιορίζονται από τις συντεταγμένες του Παραρτήματος 1 του ΠΔ και φαίνονται στον πρωτότυπο Χάρτη που το συνοδεύει, (σε κλίμακα 1:25.000, θεωρημένο από τη Διεύθυνση Τοπογραφικών Εφαρμογών του ΥΠΕΝ) και που αντίτυπό του ως Παράρτημα 2 δημοσιεύεται στο ΠΔ.
Αξίζει να σημειωθεί (και έχει τη σημασία του αυτό…) ότι για το καθεστώς προστασίας το Εθνικό Πάρκο χωρίζεται σε 3+1 ζώνες, όπως αναφέρεται, εντός του Εθνικού Πάρκου οριοθετούνται και χαρακτηρίζονται:
α) Ζώνη Α’ – Περιοχή Προστασίας της Φύσης
β) Ζώνη Β’ – Περιοχή Προστασίας της Φύσης
γ) Ζώνη Γ’ – Περιοχή του Εθνικού Πάρκου, εκτός των ως άνω Ζωνών Α’ και Β’.
Εκτός του Εθνικού Πάρκου παραμένει και οριοθετείται περιοχή ως Περιφερειακή Ζώνη (Ζώνη Δ’ – η οποία σε προηγούμενες εκδόσεις του ΠΔ βρίσκονταν εντός Πάρκου αλλά προκλήθηκαν αντιδράσεις), που βρίσκεται στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2.000 κατοίκων περιοχή του Δήμου Ελασσόνας του Νομού Λάρισας, όπως τα όριά της φαίνονται στον πρωτότυπο Χάρτη του ΠΔ.
Τα μέτρα προστασίας του Ολύμπου ως Εθνικό Πάρκο
Εντός της Ζώνη Α επιτρέπονται μόνο και αυστηρά:
- Η επιστημονική έρευνα των φυσικών οικοσυστημάτων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας
- Η εκτέλεση εργασιών που κρίνονται απολύτως αναγκαίες για τη μη αλλοίωση εκείνων των χαρακτηριστικών που διασφαλίζουν τη διατήρηση των προστατευτέων αντικειμένων, ειδών ή οικοτόπων μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης.
- Η συντήρηση, βελτίωση και λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ορειβατικού Μονοπατιού Ε4, του Εθνικού Μονοπατιού 02 και του συνόλου των υφιστάμενων μονοπατιών, καθώς και η ημερήσια κυκλοφορία επισκεπτών σε αυτά, σύμφωνα με τους ειδικότερους όρους που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Διαχείρισης της περιοχής.
- Η πρόσβαση, μετακίνηση και διανυκτέρευση του προσωπικού των δασικών υπηρεσιών, της θηροφυλακής και του Φορέα Διαχείρισης, που εκτελεί καθήκοντα προστασίας, φύλαξης και διαχείρισης στη Ζώνη Α’.
Σημειώνεται ότι στη διάρκεια της 10ετούς προετοιμασίας του ΠΔ προστασίας του Ολύμπου πολλές φορές συζητήθηκε η απαγόρευση της ορειβασίας στην καρδιά της προστατευόμενης περιοχής, κάτι που προκάλεσε οξείες αντιδράσεις από ορειβατικούς συλλόγους (όπως και το πρόσφατα ανακινηθέν θέμα του εισιτηρίου για την πρόσβαση στην περιοχή, θέμα για το οποίο θα επανέλθουμε…) που θεωρούν ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι συνυφασμένη με τον Όλυμπο εδώ και αιώνες… Τελικά το ΥΠΕΝ αποφάσισε να επιτρέπεται η Ορειβασία σε προκαθορισμένα μονοπάτια.
Εντός της Ζώνη Β, επιπλέον των αναφερομένων στην Ζώνη Α’, επιτρέπονται:
- Η εκτέλεση έργων προστασίας, συντήρησης, ανάδειξης και ανασκαφών στους ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
- Η επίσκεψη και ξενάγηση επισκεπτών σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία καθώς και η διοργάνωση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης και της οργανωμένης (ομαδικής) επίσκεψης, με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης, την αναρρίχηση, την ορειβασία, το ορειβατικό σκι και την άθληση (όπως μαραθώνιοι, αεροαθλήματα χωρίς κινητήρα ή μηχανικά μέρη – αλεξίπτωτο βουνού, αιωρόπτερο κ.ά.), εκτός των οχλουσών δραστηριοτήτων, όπως σκι από ελικόπτερο (heliskiing), αθλητισμού με τροχοφόρα, ιπποδρομιών, καθώς και όσων ειδικές έρευνες ή μελέτες δείξουν ότι λόγω μαζικότητας έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον του Εθνικού Πάρκου Ολύμπου.
- Η κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία υποδομών (π.χ. παρατηρητήρια, πινακίδες και οριοσήματα, επιστημονικός εξοπλισμός και υποδομές φύλαξης και προστασίας από φυσικές καταστροφές, υποδομές ξεκούρασης επισκεπτών, ξύλινα ή πέτρινα καθίσματα, στέγαστρα, βρύσες) από φυσικά υλικά που συνάδουν με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, η συντήρηση, βελτίωση και λειτουργία των υφιστάμενων ορειβατικών καταφυγίων καθώς και η χάραξη, βελτίωση και σήμανση μονοπατιών για την οργάνωση των επιτρεπομένων στο π.δ. δραστηριοτήτων.
- Η κυκλοφορία και στάθμευση τροχοφόρων μόνο στις υφιστάμενες οδούς προσπέλασης συμπεριλαμβανομένων των δασικών δρόμων. Είναι δυνατή η απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων και ατόμων, σε τμήματα του οδικού δικτύου για λόγους προστασίας της άγριας πανίδας, της αυτοφυούς χλωρίδας και των βιοτόπων τους, τη διευκόλυνση της φύλαξης της περιοχής (τοποθέτηση μπαρών, πινακίδων κ.ά.) και για λόγους πυροπροστασίας ή προστασίας από φυσικές καταστροφές. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας ρυθμίζεται με απόφαση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μετά από εισήγηση των οικείων δασικών υπηρεσιών και κατόπιν σχετικής γνωμοδότησης του Φορέα Διαχείρισης, στην οποία θα καθορίζονται ο χρόνος και ο χώρος της απαγόρευσης, οι τυχόν εξαιρέσεις, καθώς και όλα τα τεχνικά έργα και μέσα που απαιτούνται για την υλοποίησή της. Η κίνηση τροχοφόρων εκτός του υφιστάμενου οδικού δικτύου επιτρέπεται μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης (π.χ. πυρκαγιά, μεταφορά τραυματιών ή ασθενών) και για τις ανάγκες φύλαξης της περιοχής.
- Τα ειδικά δασοτεχνικά έργα με σκοπό την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των οικοσυστημάτων, κατόπιν εγκρίσεως σχετικής μελέτης από την αρμόδια δασική Υπηρεσία, μετά από έκφραση γνώμης του Φορέα Διαχείρισης και σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων εκτελείται μετά από σχετική διαχειριστική μελέτη, η οποία θα περιέχει ιδιαίτερη αναφορά στα προστατευτέα αντικείμενα, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, κατόπιν εγκρίσεως από την καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία και ενημέρωση του Φορέα Διαχείρισης. Σε περίπτωση που η διαχειριστική μελέτη προβλέπει την διενέργεια αποψιλωτικών υλοτομιών απαιτείται σύμφωνη γνώμη του Φορέα πριν από την έγκρισή της.
- Έργα συντήρησης του υφιστάμενου οδικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένων των δασικών δρόμων και έργα συντήρησης μονοπατιών, μετά από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης.
Και στη ζώνη Β φαίνεται ότι έγιναν ορισμένες παραχωρήσεις για να υπάρχει ζωή στο βουνό…. Τα υφιστάμενα (και μόνο, όχι νέα) ορειβατικά καταφύγια παραμένουν και μπορούν να βελτιώνονται ενώ και ο χειμερινός τουρισμός θα έχει το μερίδιό του με αθλητικές δραστηριότητες (όπως σκι, αεραθλήματα κλπ) αλλά χωρίς τη χρήση κινητήρων ή άλλων μηχανικών μέσων. Γενικότερα απαγορεύονται οχλούσες δραστηριότητες που δεν κάνει με τη δύναμή του και τη συνδρομή της φύσης ο άνθρωπος…
Εντός της Ζώνης Γ, επιπλέον των αναφερομένων στις Ζώνες Α’ και Β’, επιτρέπονται:
- Η κατασκευή, εγκατάσταση και λειτουργία υποδομών (ορειβατικά καταφύγια, παρατηρητήρια, πινακίδες και οριοσήματα, επιστημονικός εξοπλισμός και υποδομές φύλαξης και προστασίας από φυσικές καταστροφές, υποδομές ξεκούρασης επισκεπτών, ξύλινα ή πέτρινα καθίσματα, στέγαστρα, βρύσες κ.ά.), η συντήρηση του αναβατήρα και η χάραξη, βελτίωση και σήμανση μονοπατιών για την οργάνωση των επιτρεπομένων στο παρόν δραστηριοτήτων.
- Τα έργα δασοπροστασίας και η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων. Τα παραπάνω έργα εκτελούνται μετά από σχετική διαχειριστική μελέτη, σύμφωνα με
τις κείμενες διατάξεις, κατόπιν εγκρίσεως από την καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία και μετά από γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης. - Η άσκηση της μελισσοκομίας.
- Η ελεύθερη βόσκηση σε εκτατική μορφή. Οι περιοχές, η βοσκοϊκανότητα κατά είδος, ο αριθμός και το είδος των ζώων, η περίοδος βόσκησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την άσκηση της δραστηριότητας ρυθμίζονται και εξειδικεύονται από το Σχέδιο Διαχείρισης της περιοχής. Η βόσκηση ρυθμίζεται με Ειδική Λιβαδοπονική Μελέτη ή Σχέδιο Βόσκησης σε εφαρμογή του ν. 4351/2015 (Α’ 164), που λαμβάνει υπόψη την βοσκοϊκανότητα και την διατήρηση της βιοποικιλότητας. Για την εξυπηρέτηση της δραστηριότητας επιτρέπεται η κατασκευή και χρήση σχετικών με την συγκεκριμένη χρήση υποδομών εξυπηρέτησης, όπως εγκαταστάσεις ζώων, ποτίστρες ζώων και μικρές ομβροδεξαμενές, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4056/2012 (Α’ 52) και με έγκριση της καθ’ ύλην αρμόδιας υπηρεσίας, μετά και από γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης.
- Η γεωργική και δενδροκομική δραστηριότητα στις νόμιμα καλλιεργούμενες εκτάσεις, η οποία ασκείται σύμφωνα με τα πρότυπα και τις απαιτήσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης, όπως αυτές περιγράφονται στην υπ’ αρ. 1791/74062/2-7-2015 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 1468).
- Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, οι δράσεις εκσυγχρονισμού της γεωργικής δραστηριότητας (προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της γεωργίας μειωμένων εισροών και των βελτιωμένων καλλιεργητικών φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών που συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στη διατήρηση και ενίσχυση υφιστάμενων φυτοφρακτών και στην προστασία του τοπίου), καθώς και η εφαρμογή βιολογικής γεωργίας, η συμμετοχή σε συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης καθώς και σε γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις.
- Η υλοτομία, συγκέντρωση και μεταφορά τεχνικής ξυλείας, καυσόξυλων και η συλλογή βοτάνων από δημόσια και μη δάση και δασικές εκτάσεις, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Σχέδιο Διαχείρισης της περιοχής και τα σχετικά διαχειριστικά σχέδια των δασικών υπηρεσιών και των ισχυουσών δασικών αστυνομικών διατάξεων (ΔΑΔ).
- Η κατασκευή, βελτίωση, αποκατάσταση, συντήρηση και ο εκσυγχρονισμός των λειτουργικών υποδομών και δικτύων καθώς και των έργων που εξυπηρετούν επιτρεπόμενες από το παρόν δραστηριότητες, μετά από έγκριση των αρμοδίων υπηρεσιών και μετά από γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης.
- Η επισκευή και αναστήλωση-αποκατάσταση ερειπωμένων κτισμάτων και η αποκατάσταση στοιχείων του αγροτικού τοπίου (κρήνες, λιθόστρωτα, γέφυρες, κ.λπ.) αντιπροσωπευτικών της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (ΣΑ) του ν. 4495/2017 (Α’ 167).
- Η πώληση τοπικών προϊόντων σε συγκεκριμένους υπαίθριους ή και στεγασμένους χώρους, όπως ορίζεται στο Σχέδιο Διαχείρισης της περιοχής.
- Η θήρα, μετά από έκδοση απόφασης από την αρμόδια υπηρεσία και γνώμη του Φορέα Διαχείρισης κατόπιν ειδικής μελέτης που θα προσδιορίζει τα θηρεύσιμα είδη, την κάρπωση και την κατά χώρο και χρόνο άσκηση της δραστηριότητας, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις έναντι των οποίων μπορούν να τίθενται και αυστηρότεροι περιορισμοί.
- Η συντήρηση, ο εκσυγχρονισμός και η αξιοποίηση των υφιστάμενων έργων υδατικών πόρων.
Η μεγάλη ζώνη Γ (σχετικής) προστασίας του όρους επιτρέπει πληθώρα δραστηριοτήτων, όπως είναι αναμενόμενο και προβλέπεται σε όλες τις περιοχές natura και τα Εθνικά ή άλλα Πάρκα και Δρυμούς της Χώρας. Εδώ ίσως συζήτηση θα προκαλέσει (και μάλλον όχι μια φορά αλλά για πολλά χρόνια…) το θέμα του κυνηγιού (της θήρας δηλαδή…) που αποτελεί πολύ δημοφιλή δραστηριότητα στην περιοχή (αλλά συναντά αντιδράσεις για την προστασία των ειδών πολιών και ζώων) για την οποία μπαίνουν όροι και προϋποθέσεις που θα κρίνονται στην πορεία με βάση μελέτες.
Εντός των ορίων της (απομακρισμένης, κάπως, καθώς εντάσσεται στο νομό Λάρισας) Ζώνης Δ’, για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ζητείται απλώς η γνώμη του Φορέα Διαχείρισης, χωρίς στην πραγματικότητα να προκύπτει κάποια δέσμευση πέραν των γενικών διατάξεων…
Πολύπαθη αναβάθμιση της προστασίας
Η έκδοση του συγκεκριμένου ΠΔ πέρασε από 40 κύματα για να μπορέσει να θεσμοθετηθεί ο Όλυμπος ως Εθνικό Πάρκο και πολλές φορές πεδίο αντιπαράθεσης σε τοπικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο. Πάντως πρέπει να σημειώσουμε ότι με τον έναν ή άλλο τρόπο όλες οι κυβερνήσεις από το 2011 μέχρι σήμερα το προώθησαν (κάποιες λιγότερο, κάποιες περισσότερο…). Πάντως χρειάστηκαν 10 χρόνια σχεδόν από το 2011 που επισήμως το τότε ΥΠΕΚΑ (όπως αναφέρεται και στο ίδιο το ΠΔ) ξεκίνησε τη διαβούλευση γα το περιεχόμενο του θεσμικού κειμένου προστασίας του όρους Όλυμπος. Μεσολάβησαν πολλές γνωμοδοτήσεις, παρεμβάσεις από τοπικούς και μη φορείς, ζητήματα που έθεσαν αθλητικοί παράγοντες, αναπτυξιακά σχέδια που έμειναν στο κενό (τα περίφημα resort μυθολογίας του Δημήτρη Μάρδα επί ΣΥΡΙΖΑ…) και πολλά ακόμη. Η έκδοση του κειμένου αποτελεί στην πραγματικότητα σημείο ορόσημο για την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής και εντυπωσιάζει ότι η κυβέρνηση της ΝΔ (η οποία έχει δεχθεί κριτική από τον ΣΥΡΙΖΑ ότι καθυστερεί στο συγκεκριμένο ζήτημα) δεν το αναδεικνύει ιδιαιτέρως. Και αυτό μάλιστα την ώρα που σύμφωνα με πληροφορίες του economix.gr για την ανάδειξη, την προστασία και τη διαχείριση του Ολύμπου έχει ασχοληθεί και ενδιαφέρεται προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κάτι που φαίνεται πως ίσως αγνοούν στο ΥΠΕΝ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η διοίκηση και διαχείριση του Εθνικού Πάρκου ανήκει στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, με έδρα το Λιτόχωρο του Νομού Πιερίας, όπως ορίζεται στο ΠΔ. Οι αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης είναι αυτές που ορίζονται στα άρθρα 4 και 6 του ν. 4519/2018, όπως ισχύει και έχουν πεδίο εφαρμογής το σύνολο της έκτασης του Εθνικού Πάρκου και της Περιφερειακής Ζώνης. ¨όπως γνωρίζουν οι αναγνώστες του economix.gr, οι αρμοδιότητες των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών θα περάσουν σύντομα στον ΟΦΥΠΕΚΑ (κάτι που έχει αργήσει, παρά τις προβλέψεις του νόμου Χατζηδάκη…) ενώ οι κατά τόπους δομές (όπως ο φορέα του Ολύμπου) θα αποτελούν τοπικές υπηρεσίες του κεντρικού οργανισμού προστασίας της φύσης της Ελλάδας.
Δείτε εδώ ολόκληρο το ΦΕΚ ανακήρυξης του Ολύμπου σε Εθνικό Πάρκο.