Πηγή Εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕΣτην υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης για την αναστήλωση ενός από τα σημαντικότερα γεφύρια της Δυτικής Μακεδονίας, της «Πέτρινης Γέφυρας του Πασά» θα συμμετάσχει την σήμερα 24 Αυγούστου στην Κοζάνη η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Την Προγραμματική Σύμβαση για την ωρίμανση της ανακατασκευής του γεφυριού θα συνυπογράψουν από την πλευρά τους ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Κασαπίδης και εκπρόσωποι του ΑΠΘ που έχουν αναλάβει και την εκπόνηση της σχετικής μελέτης.
Αναφορές για την πέτρινη γέφυρα του Πασά συναντούμε στις διηγήσεις του περιηγητή Φραγκίσκου Πουκεβίλ που υπηρέτησε ως πρόξενος της Γαλλίας στην αυλή του Αλή Πασά κατά την περιοδεία του το 1806 στην Δυτική Μακεδονία και το σημερινό Μοναστήρι. Ο Πουκεβίλ σημειώνει μάλιστα ότι το γεφύρι κτίστηκε από κάποιον βαλή της Ρούμελης, ο οποίος το έκανε αυτό ως προσφορά για να ευχαριστήσει το Θεό, γιατί μια από τις γυναίκες του η οποία έπεσε στα νερά του Αλιάκμονα, σώθηκε από θαύμα. Άλλες αναφορές σημειώνουν ωστόσο ότι ανεγέρθηκε το 1690 από τον Μαχμούτ Πασά και κτίστηκε από τους περίφημους τοπικούς πετράδες του Βοίου προκειμένου να διευκολύνει το πέρασμα του Αλιάκμονα από τα καραβάνια που διέσχιζαν την Ήπειρο και την Δυτική Μακεδονία.
Το μήκος του έφτανε τα 100 μέτρα, το πλάτος του ήταν ενάμισι μέτρο, είχε επτά καμάρες και το ύψος της μεσαίας καμάρας έφτανε τα 15 μέτρα. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, κρεμόταν ένα κυπρί, το γνωστό κουδούνι που φέρουν τα πρόβατα στον λαιμό τους, και ηχούσε δυνατά όταν φυσούσε έντονος άνεμος για να προειδοποιήσει τους πεζούς και τους διαβάτες να μην ανεβαίνουν στο γεφύρι, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνο.
Το «Γεφύρι του Πασά» διευκόλυνε έως και το 1940 τις μετακινήσεις του αγροτικού πληθυσμού, εμπορευμάτων και κοπαδιών και ανατινάχθηκε από Νεοζηλανδούς σαμποτέρ στις 14 Απριλίου 1941 κατά την οπισθοχώρησή τους μετά την μάχη με τους ναζί στο Κλειδί του Αμυνταίου Φλώρινας. Το τελειωτικό κτύπημα δόθηκε με τον ισχυρό σεισμό 6,6 Ρίχτερ που έγινε το 1995 στην Κοζάνη και τα Γρεβενά με αποτέλεσμα να υποστούν σημαντικές καταστροφές τα εναπομείναντα στοιχεία του γεφυριού, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στην Δυτική Μακεδονία υπάρχουν 54 πέτρινα γεφύρια. Τα 20 εξ αυτών βρίσκονται στα Γρεβενά, τα 19 στην Κοζάνη (τα περισσότερα στο ορεινό Βόϊο) και 15 γεφύρια στην Καστοριά. Ορισμένα έχουν συντηρηθεί από προγράμματα του ΕΣΠΑ και χρηματοδοτήσεις του υπουργείου Πολιτισμού και αποτελούν σημαντικά μνημεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
