ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Πήρε ΑΕΠΟ η επέκταση του ΧΥΤΑ Φυλής και ολόκληρη η ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής

Μια πολυαναμενόμενη απόφαση, τόσο από τους πολλούς – εντόνως – αντιδρούντες όσο και από το σύνολο σχεδόν των επιτελικών στελεχών της αυτοδιοίκησης και του κράτους στην Αττική, που αφορά το άμεσο παρόν και μέλλον της διάθεσης σκουπιδιών σε ολόκληρη την Αθήνα, υπεγράφη και εκδόθηκε αργά την Παρασκευή 11/6. Πρόκειται για την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου: «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Δυτικής Αττικής».

Πρακτικά – και αυτό που έχει άμεσο και έντονο ενδιαφέρον είναι ότι – με την απόφαση εγκρίνονται οι όροι για τη δημιουργία έκτακτου μικρού μεταβατικού κυττάρου (επέκταση την ονομάζουν) για τη διάθεση των επεξεργασμένων απορριμμάτων αλλά και  η κατασκευή δύο νέων κυττάρων και πάλι στον χώρο του ΧΥΤΑ Φυλής. Μαζί με αυτά, εγκρίνεται και σωρεία έργων μεταβατικής διαχείρισης για τη λειτουργία τους, ενώ επικαιροποιούνται οι όροι ολόκληρης της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Δυτικής Αττικής – η οποία πρακτικά περιλαμβάνει το σύνολο της έκτασης που καλύπτει η «ιστορική» χωματερή και μετέπειτα ΧΑΔΑ και ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων αλλά και η πιο «πρόσφατη» εγκατάσταση του ΧΥΤΑ Φυλής, μαζί μάλιστα με τα εργοστάσια (μηχανικής ανακύκλωσης, κομποστοπποίησης, αποτεφρωτήρα επικινδύνων) που έχουν χωροθετηθεί εντός του ευρύτερου έργου.

Το θέμα έχει τεράστιο ενδιαφέρον καθώς είναι γνωστό ότι, από τη μία πλευρά, ότι η Αττική, εν έτει 2021, παρά τις «προσπάθειες» άνω των 40 ετών, δεν έχει ακόμη άλλες περιοχές και εγκατάστασεις διάθεσης αποβλήτων πλην Φυλής, ενώ, από την άλλη πλευρά, η επιβάρυνσηη του περιβάλλοντος στη Δυτική Αττική από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι τεράστια τις τελευταίες δεκαετίες, εξού και οι πολλοί αντιδρώντες στη συνέχιση και επέκταση της λειτουργίας της.

Στη νέα ΑΕΠΟ του ΥΠΕΝ προβλέπεται αδειοδότηση για τα νέα έργα, όπως το έκτακτο κύτταρο που βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή, αλλά και για αυτά που είναι προς υλοποίηση: τα νέα κύτταρα, η ΜΕΑ μεταβατικής διαχείρισης, η κινητή ΜΕΣ, η τροποποίηση του ΕΜΑΚ και οι εργασίες αποκατάστασης μη αποκατασταθέντων τμημάτων των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ καθώς και όποιων τμημάτων της ΟΕΔΑ τεθούν μελλοντικά εκτός λειτουργίας. Με μια πρώτη εκτίμηση, η δυναμικότητα του συνόλου του χώρου αυξάνεται κατά 11-15% περίπου, για να καλύψει τις έκτακτες και μεταβατικές ανάγκες.

Παράλληλα  στην ΑΕΠΟ επαναδιατυπώνονται όροι για το σύνολο της εγκατάστασης (κάποιοι αυστηροποιούνται) και ενοποιούνται οι παλιότερα ξεχωριστές ΑΕΠΟ ανά εγκατάσταση σε μία ενιαία. Τη δημοσιοποίηση της νέας ΑΕΠΟ αναμένεται να ακολουθήσουν αντιδράσεις από συλλογικότητες και φορείς που διαφωνούν με τη νέα αδειοδότηση μονάδων στη Φυλή. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΑΕΠΟ θα αναλυθεί εις βάθος προκειμένου να αποφασιστεί αν θα γίνει προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωσή της.

Ωστόσο, όπως όλοι καταλαβαίνουν, η αδειοδότηση, κατασκευή και λειτουργία των νέων έργων είναι στην πραγματικότητα μονόδρομος, καθώς η Αττική δεν μπορεί να μείνει χωρίς ΧΥΤΑ για τα σκουπίδια. Και δυστυχώς, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, κομμάτων, περιφερειακών αρχών, παρατάξεων, δήμων κλπ δεν υπάρχει ακόμη ΚΑΜΙΑ εναλλακτική, ούτε στον ορατό ορίζοντα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υφιστάμενος Περιφερειακός Σχεδιασμός για τα Απορρίμματα της Αττικής προβλέπει ότι στη Φυλή θα γίνεται μεταβατική διαχείριση μέχρι το 2020 (χωρίς σχόλιο…) ενώ από το 2021 και μετά υποτίθεται ότι θα είχαμε νέες μονάδες σε όλη την Αττική – αλλά καμία δεν έχει ολοκληρωθεί, ενώ κάποιες δεν έχουν ακόμη καν ξεκινήσει… Σημειωτέον, ο ΠΕΣΔΑ Αττικής είναι υπό αναθεώρηση, με βάση τον νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων που ενέκρινε η παρούσα κυβέρνηση και αναμένουμε να δούμε τι τελικά θα προβλέπει για μονάδες διαχείρισης στην Αττική – πάντως σίγουρα θα προβλέπει μεταβατική διαχείριση (μέχρι πότε;) και στη Φυλή…

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ η νέα αδειοδότηση «αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για: α) την υλοποίηση των νέων τμημάτων και τροποποιήσεων του έργουπου περιγράφονται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που συνοδεύει την παρούσα και β) τη λειτουργία του συνόλου του έργου, και βαρύνει τον φορέα του, ήτοι τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), καθώς και κάθε κατά νόμο υπόχρεο.»

Με τη νέα ΑΕΠΟ «ξεκλειδώνουν» αδειοδοτικά τα αναγκαία έργα και αναμένονται άμεσα οι ενάρξεις διαδικασιών για τους διαγωνισμούς που είναι σε εξέλιξη ή προγραμματίζονται αλλά και οι εργασίες που ήδη έχουν δρομολογηθεί.

Μπορείτε να διαβάσετε εδώ, αν αντέχετε, την 101 σελίδων (!) απόφαση – ΑΕΠΟ, όπως δημοσιεύτηκε στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ…

Τα έργο που αδειοδοτείται αναλυτικά – είδος, μέγεθος και θέση της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής

Η ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής υπάγεται διοικητικά στις Δημοτικές Ενότητες Φυλής και Άνω Λιοσίων του Δήμου Φυλής, στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής της Περιφέρειας Αττικής. Βρίσκεται νότια – νοτιοδυτικά από τον οικισμό της Φυλής και τα Άνω Λιόσια, σε ευθεία απόσταση περί τα 2,2km και 1,5km αντίστοιχα από τα υφιστάμενα όρια τους, δυτικά από το Καματερό σε ευθεία απόσταση περίπου 2,4km, βόρεια-βορειοδυτικά από την Πετρούπολη σε ευθεία απόσταση περίπου 2,1km και βόρεια-βορειοανατολικά από τον Ασπρόπυργο σε ευθεία απόσταση περίπου 4km.

Το έργο αφορά την ΟΕΔΑ της Δυτικής Αττικής, που χωροθετείται σε έκταση εμβαδού περί τα 2.800 στρ., στην οποία διακρίνονται δύο επιμέρους τμήματα με βάση την ιστορική εξέλιξή της: η ΟΕΔΑ Λιοσίων που αποτελεί το παλαιότερο τμήμα και η ΟΕΔΑ Φυλής που αντιστοιχεί στη μετέπειτα επέκτασή της.

Το έργο που αδειοδοτείται περιβαλλοντικά με τη νέα απόφαση περιλαμβάνει τις ακόλουθες επιμέρους εγκαταστάσεις και έργα (υφιστάμενα και νέα), για τη διαχείριση των οποίων είναι υπεύθυνος o ΕΔΣΝΑ:

• Εγκαταστάσεις εισόδου ΟΕΔΑ.
• Χώρος Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων ή Υπολειμμάτων (ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ) Δυτικής Αττικής ή Φυλής, εφεξής «ΧΥΤΑ Φυλής», αποτελούμενος από τα ακόλουθα τμήματα:

α)  Χώρος απόθεσης Α και Β Φάσης συνολικής χωρητικότητας περί τα 31.400.000m³ αποβλήτων.

β)  Έκτακτο κύτταρο (κύτταρο επέκτασης) σε περιοχή όμορη της Β φάσης χωρητικότητας 700.000 m³ περίπου.

γ)  Νέα κύτταρα επί τμήματος των υφιστάμενων κυττάρων Α και Β Φάσης, εφεξής «νέα κύτταρα», συνολικής χωρητικότητας 4.153.000 m³ αντιστοιχούσα κατ΄ εκτίμηση σε 3.322.400 tn αποβλήτων (για ειδικό βάρος 0,8tn/m³ και υλικό κάλυψης 15% του όγκου).

• Μονάδα Επεξεργασίας Στραγγισμάτων (ΜΕΣ) που εξυπηρετείτον ΧΥΤΑ Φυλής, πλην των νέων κυττάρων.
• Έργα μεταβατικής διαχείρισης αποβλήτων, εφεξής «Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) μεταβατικής διαχείρισης», δυναμικότητας περί τους 20.000 tn/έτος Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) ή/και προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων.
• Κινητή ΜΕΣ προς εξυπηρέτηση των νέων κυττάρων του ΧΥΤΑ και της ΜΕΑ μεταβατικής διαχείρισης.
• Αποκατεστημένος Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) Άνω Λιοσίων.
• Αποκατεστημένοι ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ Άνω Λιοσίων.
• ΜΕΣ των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ.
• Έργα αποκατάστασης μη αποκατασταθέντων τμημάτων των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ (περιοχές «κυττάρου Αθηνών» και Δέματος), και των τμημάτων της ΟΕΔΑ στα οποία θα παύσει οριστικά η λειτουργία.
• Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ), το οποίο κατά το χρόνο έκδοσης της παρούσας απόφασης δύναται να επεξεργαστεί έως 365.000 tn/έτος σύμμεικτων ΑΣΑ, καθώς και ποσότητα της τάξης των 25.000 tn/έτος χωριστά συλλεχθέντων βιοαποβλήτων (πράσινα, κλαδέματα), ενώ μετά την υλοποίηση της προβλεπόμενης από την παρούσα τροποποίησης, θα δύναται να επεξεργασθεί 350.000 tn/έτος σύμμεικτων ΑΣΑ και 100.000 tn/έτος προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων.
• Μονάδα Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων (ΜΕΥΑ) του ΕΜΑΚ.
• Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί συνολικής ισχύος 8ΜW.

Από τις ανωτέρω αναφερόμενες εγκαταστάσεις και επιμέρους έργα, κατά τον χρόνο έκδοσης της παρούσας απόφασης σε λειτουργία είναι:

• οι εγκαταστάσεις εισόδου της ΟΕΔΑ,
• η Α και Β φάση του ΧΥΤΑ Φυλής,
• οι ΜΕΣτων ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ Άνω Λιοσίων και Φυλής,
• το ΕΜΑΚ
• και η ΜΕΥΑ του,

ενώ ο ΧΑΔΑ Άνω Λιοσίων και το μεγαλύτερο μέρος των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ είναι αποκατεστημένα.

Σε τμήμα των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ πρόκειται να εκτελεσθούν έργα αποκατάστασης. Το έκτακτο κύτταρο βρίσκεται υπό κατασκευή, ενώ προς υλοποίηση είναι:

• τα νέα κύτταρα,
• η ΜΕΑ μεταβατικής διαχείρισης,
• η κινητή ΜΕΣ,
• η τροποποίηση του ΕΜΑΚ
• και οι εργασίες αποκατάστασης μη αποκατασταθέντων τμημάτων των ΧΥΤΑ Ι και ΙΙ

καθώς και όποιων τμημάτων της ΟΕΔΑ τεθούν μελλοντικά εκτός λειτουργίας.

Η νέα απόφαση δεν αφορά τα έργα που είναι χωροθετημένα εντός της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής αλλά ευρίσκονται υπό τη διαχείριση ιδιώτη (δείτε παρακάτω), τα οποία όμως εξετάσθηκαν στη ΜΠΕ που συνοδεύει την ΑΕΠΟ στο πλαίσιο της εκτίμησης και αξιολόγησης των συνεργιστικών επιπτώσεων τους:

• Μονάδα Παραγωγής Ενέργειας από το βιοαέριο που παράγεται στον αποκατεστημένο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων και τον ΧΥΤΑ Φυλής, φορέας της οποίας είναι η εταιρεία Βιοαέριο – Ενέργεια Άνω Λιόσια ΑΕ (ΒΕΑΛ ΑΕ).
• Εγκατάσταση Θερμικής Επεξεργασίας (αποτεφρωτήρας) Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ), που είναι κυριότητας ΕΔΣΝΑ, αλλά η διαχείρισή του γίνεται από ιδιώτη στον οποίο έχει εκμισθωθεί.

Σύμφωνα με την ομαδοποίηση του Παραρτήματος II του Ν. 4042/2011, οι εργασίες που εκτελούνται στις εγκαταστάσεις του έργου εμπίπτουν στα ακόλουθα είδη:

Για τον ΧΥΤΑ Φυλής:

• D1 Εναπόθεση εντός ή επί του εδάφους (π.χ. χώρος υγειονομικής ταφής κλπ)
• D13 Ανάδευση ή ανάμιξη πριν από την υποβολή σε κάποια από τις εργασίες D1 ως D12
• D15 Αποθήκευση εν αναμονή υποβολής σε μια από τις εργασίες D1 ως D14 (εκτός απόπροσωρινή αποθήκευση, εν αναμονή συλλογής, στον τόπο παραγωγής των αποβλήτων)

Για το EMAK και τη ΜΕΑ μεταβατικής διαχείρισης:

• R3 Ανακύκλωση/ανάκτηση οργανικών ουσιών που δεν χρησιμοποιούνται ως διαλύτες (συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και άλλων διαδικασιών βιολογικού μετασχηματισμού)
• R4 Ανακύκλωση/ανάκτηση μετάλλων και μεταλλικών ενώσεων
• R5 Ανακύκλωση/ανάκτηση άλλων ανόργανων υλικών
• R12 Ανταλλαγή αποβλήτων για να υποβληθούν σε κάποια από τις εργασίες R1 ως R11.

Επιπλέον για το σύνολο της ΟΕΔΑ, δύναται να θεωρηθεί ότι διεξάγεται συνδυαστικά στο σύνολο των εγκαταστάσεών της και το ακόλουθο είδος εργασίας (σε περίπτωση που οι σχετικές στατιστικές εκθέσεις αφορούν συνολικά την ΟΕΔΑ):

• D8 Βιολογική επεξεργασία που δεν προσδιορίζεται σε άλλο σημείο του παρόντος Παραρτήματος, από την οποία προκύπτουν τελικές ενώσεις ή μίγματα που διατίθενται με κάποια από τις εργασίες D1 ως D12

Πηγή Εικόνας: Tom Fisk - Pexels

Έγκριση με προβλήματα και ερωτηματικά

Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές με πολύ καλή γνώση του θέματος, τα νέα κύτταρα του ΧΥΤΑ Φυλής αποτελούν μια εμβαλωματική λύση (τη συζήτηση εμπλουτίζουν διάφοροι χαρκατηρισμοί…), που δεν συνιστά σε καμία περίπτωση βέλτιστη πρακτική από πλευράς διαχείρισης αποβλήτων. Ούτε εν τέλει μια επιθυμητή λύση. Εντούτοις η εν λόγω λύση γίνεται αναγκαστικώς αποδεκτή από τη διοίκηση στο πλαίσιο της ΑΕΠΟ, λόγω της έλλειψης οποιουδήποτε άλλου υφιστάμενου χώρου διάθεσης των αποβλήτων της Αττικής, με την απαιτούμενη για το παρόν και άμεσο μέλλον δυναμικότητα. Αλλά και λόγω της έλλειψης οποιασδήποτε άλλης εναλλακτικής λύσης για νέο έργο διάθεσης αποβλήτων που να είναι εφαρμόσιμη εντός των ασφυκτικών χρονικών πλαισίων που έχει μπροστά της η Αττική, της τάξης των μερικών μηνών. Είναι προφανές σε όλους ότι την ευθύνη για την απαράδεκτη αυτή κατάσταση φέρει τυπικά και ουσιαστικά ο ΕΔΣΝΑ ο οποίος δεν φρόντισε να μελετήσει και να υποβάλλει εγκαίρως προς περιβαλλοντική αδειοδότηση νέους ΧΥΤΑ εκτός της ΟΕΔΑ Δυτ. Αττικής  ή άλλου είδους έργα διάθεσης αποβλήτων (πχ αποτεφρωτήρες). Αλλά ο ΕΔΣΝΑ δεν είναι ένας απρόσωπος φορέας, είναι ορισμένα πρόσωπα της αυτοδιοίκησης και με πολυποίκιλη εκπροσώπηση και λόγω μεγέθους εξαρτώμενος από πολιτικά πρόσωπα σε αυτοδιοίκηση, κυβερνήσεις, και κράτος. Ειλικρινά, για όσους παρακολουθούμε τα ζητήματα, η προσωποποίηση ευθυνών είναι αδύνατη, λόγω εξαιρετικά μεγάλης διάχυσης στο χρόνο…

Πέρα όμως από αυτό, και η συγκεκριμένο ΑΕΠΟ με τις παραδοχές της και τους όρους της μπορεί να έχει προβλήματα και να αντιμετωπίσει όχι μόνο κριτική αλλά και ουσιώδη αμφισβήτηση. Πέρα από το αν έπρεπε καν ή όχι να υπάρξει ΑΕΠΟ. Για παράδειγμα, αναφερθήκαμε ήδη επιγραμματικά στο θέμα της συμβατότητας με τον ΠΕΣΔΑ Αττικής. Αλλά είναι πιθανόν να υπάρξουν και ζητήματα με τα θέματα δασών και ορίων περιοχών προστασίας όπως και με τα θέματα της πιθανής μόλυνσης των υπόγειων υδάτων, που διευρευνούνται αυτή την περίοδο, μετά από καταγγελίες ετών. Στο άλλο θέμα ρύπανσης, αυτό της απαίσιας μυρωδιάς και των οσμών που κατακλύζουν συχνά (πολύ πιο αραιά από περασμένες δεκαετίες, αλλά και πάλι…) τις γειτονικές περιοχές, η νέα ΑΕΠΟ κάνει κάποια βήματα ειδικά για το εργοστάσιο επεξεργασίας – αν τα βήματα είναι προς τα μπροστά ή προς τα πίσω, θα δείξει η εφαρμογή…

Νέοι όροι για τις οσμές

Μία ουσιώδης αλλαγή στους όρους λειτουργίας του ΕΜΑΚ (Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης) – που λειτουργεί ιδιώτης – είναι ότι παρέχεται  η δυνατότητα εναλλακτικής μέτρησης ή της NH₃ ή των οσμών στις θέσεις σημειακής εκπομπής απαερίων, η οποία δεν υπήρχε στην ξεχωριστή ΑΕΠΟ του ΕΜΑΚ. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται μετά από ενδελεχή μελέτη από το ΥΠΕΝ των ευρωπαϊκών οδηγιών για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές (ΒΔΤ) επεξεργασίας αποβλήτων.

Άλλη ουσιώδης αλλαγή είναι ότι ο έλεγχος σημειακά εκπεμπόμενων οσμών γίνεται εξαμηνιαίος αντί εβδομαδιαίος. Η διάταξη αυτή θα προκαλέσει αντιδράσεις αλλά και αυτή είναι σε συμφωνία με τα προβλεπόμενα στα ευρωπαϊκά κείμενα για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές (ΒΔΤ). Επίσης για τις διάχυτες οσμές (που ενδιαφέρουν περισσότερο αλλά είναι πιο δύσκολα μετρήσιμες σταθερά) επιβάλλεται καταρχήν εβδομαδιαία μέτρηση, με δυνατότητα όμως να καταστεί αυτή μηνιαία εφόσον δεν διαπιστωθούν υπερβάσεις ορίων το πρώτο εξάμηνο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η διοίκηση εκτιμά ότι αυτός ο όρος που υπήρχε στην μέχρι τώρα υφιστάμενη ΑΕΠΟ είναι υπέρ το δέον αυστηρός και πρακτικώς ανεφάρμοστος, αφού προβλέπει εβδομαδιαίο έλεγχο οσμών σε πληθώρα σημείων, με μια ακριβή διαδικασία που περιλαμβάνει αξιολόγηση οσμηρότητας από πάνελ διαπιστευμένων αξιολογητών οσμής, που δεν υπάρχει στην Ελλάδα… Είχε μπει δηλαδή ένας όρος που εν μπορούσε να εφαμροστεί…

Σημειώνεται ότι η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ έχει ζητήσει να εξετασθεί η δυνατότητα μείωσης του ορίου διάχυτης οσμής στο ΕΜΑΚ σε λιγότερο από 50 ou/m³ το κάτι όμως που κρίθηκε στην πορεία ότι στερείται νοήματος, αφού το ως άνω ποσό είναι ήδη υπερβολικά αυστηρό.