Πηγή Εικόνας: pixabay - David WillΜπορεί η κυβέρνηση να ομνύει στις επενδύσεις και ειδικά να προωθεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσω μεγάλων εγκαταστάσεων σε όλη τη χώρα, αλλά φαίνεται ότι απαιτεί πλήρη τήρηση της νομιμότητας – όπως οφείλει – και προστασία του περιβάλλοντος επί της ουσίας, χωρίς εκπτώσεις.
Αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπει η κυβέρνηση με την απόφαση του ΥΠΕΝ που αποκαλύπτει σήμερα το economix.gr: απορρίπτεται η περιβαλλοντική αδειοδότηση του mega-έργου Aigaio Project στις βραχονησίδες του Αιγαίου και ειδικά της περιοχής του Νοτίου Αιγαίου μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων, για λόγους προστασίας της φύσης!
Πρόκειται για μια μεγάλη, εμβληματική επένδυση για την οποία είχε αιτηθεί αδειοδότησης η εταιρεία «Κυκλαδικά Μελτέμια Α.Ε.», συμφερόντων του γνωστού ομίλου Eunice Energy Group, περισσότερου γνωστού για τις επενδύσεις αυτονομίας, όπως τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, η συνεργασία με την Blink στην ηλεκτροφόρτιση αλλά και το εμβληματικό έργο του πράσινου νησιού της Τήλου.
Η επένδυση σκόπευε να δημιουργήσει ένα δίκτυο αιολικών σταθμών με 106 ανεμογεννήτριες, συνολικής ισχύος 486 MW (106 Α/Γ) σε 14 «ακατοίκητες» (θα εξηγήσουμε τα εισαγωγικά παρακάτω…) βραχονησίδες του Αιγαίου, μαζί με συνοδά έργα αλλά και υποθαλάσσια καλώδια ηλεκτρικής διασύνδεσης προς Κρήτη και Αττική.
Η ΡΑΕ, με αρκετά μπρος – πίσω τα προηγούμενα χρόνια είχε αδειοδοτήσει (όσον αφορά τις αρμοδιότητές της) το έργο και η εταιρεία είχε προσαρμόσει το μέγεθος της επένδυσης σε μικρότερα επίπεδα για να πείσει για το εφικτό της παρέμβασης, καθώς ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε 138 ανεμογεννήτριες σε 23 βραχονησίδες!
Παρά τις προσπάθειες ετών, τις προσαρμογές, τις πιέσεις αλλά και την υποστήριξη από διάφορα επίπεδα, η επένδυση της EUNICE φαίνεται ότι «βυθίζεται» στα βράχια των νησίδων του Αιγαίου, όπως αποκαλύπτει σήμερα το economix.gr.
Συγκεκριμένα, με απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής – σε ένα κείμενο που μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ιστορικό – του ΥΠΕΝ, απορρίπτεται κατηγορηματικά η περιβαλλοντική αδειδότηση του έργου για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας!
Απόφαση – κόλαφος του ΥΠΕΝ
Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου, η οποία αναμένεται να αναρτηθεί στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ και στην ειδική ιστοσελίδα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης τις επόμενες ώρες ή ημέρες, αποφασίζεται η «Απόρριψη του αιτήματος για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου: «Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) συνολικής ισχύος 486 MW (106 Α/Γ)» στις 14 ακατοίκητες νησίδες:
- Κούνουποι,
- Σύρνα,
- Πλακίδα,
- Μεσονήσι,
- Μεγάλο Σοφράνο,
- Παχειά Ανάφης,
- Μακρά,
- Λιάδι,
- Κίναρος,
- Λέβιθα,
- Οφιδούσσα,
- Κανδελιούσσα,
- Περγούσσα,
- Παχειά Νισύρου
των Δήμων Νισύρου, Λέρου, Αστυπάλαιας και Ανάφης, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, «που αποτελείται από τρία (3) ΑΣΠΗΕ, τα συνοδά τους έργα, και τη διασυνδετική Γραμμή Μεταφοράς (υπόγεια και υποβρύχια), 150 kV, με το ΚΥΤ Λαυρίου του Δήμου Λαυρεωτικής, της Περιφέρειας Αττικής» διότι «οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά σημαντικές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τεκμηριωθεί πως υπάρχει βεβαιότητα των αρμοδίων αρχών για το ότι το έργο δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.»
Πρόκειται για ιστορική απόφαση στην περιβαλλοντική αδειοδότηση ιδίως έργων ΑΠΕ, αντίστοιχη ίσως των αποφάσεων του ΣτΕ για τον Αχελώο, διότι η διοίκηση κρίνει από μόνη της, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και μελέτες, ότι μπορεί η επένδυση να βλάψει το περιβάλλον και ότι πιθανότατα είναι αντίθετη με το κοινοτικό δίκαιο που επιβάλλει την προστασία της βιοποικιλότητας!
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τα λαμβάνοντας υπόψιν της απόφασης του ΥΠΕΝ, για να στηριχθεί διοικητικά και νομικά η απόφαση, αποτελούνται από 6 σελίδες και είναι 66 στον αριθμό (κάθε διαβολικός συνειρμός είναι τυχαίος, σίγουρα…).
Παρότι πολλοί από τους ενδιαφερόμενους θεωρούσαν σχεδόν σίγουρη την έγκριση ενώ πολλές αντιπολιτευτικές φωνές είχαν ετοιμαστεί για σωρεία πολιτικών, κοινωνικών και νομικών κινήσεων, η κυβέρνηση και η διοίκηση, με την υψηλή εποπτεία και σύμφωνη γνώμη του Μεγάρου Μαξίμου (σύμφωνα με τις πληροφορίες του economix.gr) αποφασίζει να θέσει ως προτεραιότητα την προστασία της φύσης του Αιγαίου ακόμη και μπροστά σε μεγάλες αιολικές επενδύσεις!
Μάλιστα το σκεπτικό του ΥΠΕΝ είναι κόλαφος για την προετοιμασία του φακέλου αλλά και για το περιεχόμενο της επένδυσης, σε μια πρωτοποριακή απόφαση που μένει να δούμε πως θα αντιμετωπίσει η εταιρεία.
Συγκεκριμένα, το ΥΠΕΝ για την απόρριψη του φακέλου περιβαλλοντικής αδειοδότησης του Aigaio Project επικαλείται:
Α) ότι το σύνολο του προτεινόμενου έργου εμπίπτει εντός προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 και συγκεκριμένα εντός έξι Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και εντός τεσσάρων Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (ΕΖΔ) όπως επίσης και εντός έξι Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ).
Β) τις ουσιώδεις αρνητικές γνωμοδοτήσεις φορέων, βάσει των οποίων η Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΜΕΟΑ) παρουσιάζει κρίσιμες ελλείψεις, οι οποίες δεν επιτρέπουν την κατανόηση της σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου και την ορθή εκτίμηση των επιπτώσεων από το σχεδιαζόμενο έργο,
Γ) το ότι η δέουσα εκτίμηση της ΜΠΕ/ΜΕΟΑ δεν συσχετίζεται με την κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων και ειδών των Παραρτημάτων Ι, ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ούτε λαμβάνει υπόψη τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού των ΖΕΠ και της μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας, ενώ προβλέπει απροσδιόριστου βαθμού μείωση της έκτασης και αλλοίωση της αντιπροσωπευτικότητάς τους
Δ) την μη διενέργεια επαρκούς και ενδεδειγμένης έρευνας πεδίου, η οποία θα επέτρεπε τεκμηριωμένη εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου, με συνέπεια την πλημμελή κάλυψη της τεκμηρίωσης της οικολογικής αξίας των εξεταζόμενων τόπων, βάσει των οποίων συμπεραίνεται πως το μέγεθος των κατασκευαστικών εργασιών και ο όγκος των παρεμβάσεων συνολικά τόσο στην επιφάνεια των νησίδων όσο και στις παράκτιες περιοχές (λιμενικά έργα, πόντιση καλωδίων, κλπ.) είναι τέτοια που δύναται να προκαλέσουν σημαντική όχληση ή και καταστροφή στα ευαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, ενώ, η αποκατάσταση του πληθυσμού ειδών και οικοτόπων μετά τα έργα όπως προτείνεται από την ΜΕΟΑ δεν μπορεί να εξασφαλιστεί.
To Aigaio Project
Σύμφωνα με την EUNICE που προβάλει το έργο και στην ιστοσελίδα της ως εμβληματικό, το AIGAIO PROJECT αποτελεί μια διεθνούς κλίμακας ενεργειακή επένδυση, η οποία έχει τεράστια σημασία για την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα. Το σχέδιο στην ιστοσελίδα προβάλλεται με την αρχική συνολική του μορφή (και όχι στη μικρή που ζητήθηκε η αδειοδότηση σε πρώτη φάση), που προβλέπει την εγκατάσταση δικτύου ανεμογεννητριών δυναμικότητας 582MW, σε δεκάδες (23 αναφέρονται) ακατοίκητες νησίδες των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων. «Τα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα του έργου θα ενισχύσουν εξαιρετικά τη θέση της Ελλάδας στο ενεργειακό και γεωπολιτικό πεδίο. Η ηλεκτρική διασύνδεση με το σύστημα της ηπειρωτικής χώρας, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η ενίσχυση της οικονομίας θα αλλάξουν την εικόνα της περιοχής, ενώ πέραν των άμεσων και έμμεσων ωφελειών, η χώρα καθίσταται ενεργειακός κόμβος στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο», αναφέρει η εταιρεία. Το έργο παραγωγής καλύπτεται από τρεις (3) άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που εξέδωσε η ΡΑΕ, συνολικής ισχύος 582ΜW (www.rae.gr). Οι τρεις άδειες αυτές, συνιστούν σε 138 ανεμογεννήτριες που χωροθετούνται επί 23 νησίδων. Βέβαια, όπως αναφέραμε, σε πρώτη φάση η εταιρεία ζήτησε αδειοδότηση για μικρότερο μέρος της επένδυσης. Η ηλεκτρική διασύνδεση του έργου με υποθαλλάσια καλώδια και υπέργειες εγκαταστάσεις, σύμφωνα με την εταιρεία έχει συμπεριληφθεί στο δεκαετές αναπτυξιακό σχέδιο του ENTSO-E υπό τον τίτλο “Project 293 – Southern Aegean Interconnector”. Επιπλέον, η διασύνδεση του έργου, συμπεριλήφθηκε από το 2014 στο “The Ten-Year Network Development Plan, TYNDP” με τον διακριτικό τίτλο “Southern Aegean Interconnector (SAI)” και παρέμεινε με επιτυχία τόσο στην ενημέρωση του 2016 (TYNDP 2016) όσο και στην πρόσφατη λίστα του 2018 (TYNDP 2018). Σύμφωνα με δημοσίευμα της Εφημερίδας των Συντακτών τον Απρίλιο, το έργο περιλαμβάνεται και στη φετινή υπό κατάρτιση λίστα των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος της ΕΕ.
Πηγή Εικόνας: EUNICE ENERGY GROUPΟ όμιλος Eunice Εnergy Group, που λειτουργεί τον πρωτοποριακό υβριδικό σταθμό S4S στην Τήλο και εγκατέστησε προσφάτως στην Τρίπολη τις πρώτες μικρές ανεμογεννήτριες ελληνικής κατασκευής από τον ίδιο τον όμιλο, στο εργοστάσιο που διαθέτει στη Μάνδρα Αττικής, θεωρούσε ότι το ‘έργο θα εγκριθεί από το ΥΠΕΝ καθώς εκτιμούσε ότι έχει διασφαλίσει κατά το μεγαλύτερο μέρος τις απαραίτητες γνωμοδοτήσεις για το εμβληματικό «Aigaio Project», το οποίο υπολόγιζε σε ύψος συνολικής επένδυσης 1,5 δισ. Ευρώ (κατά άλλους υπολογισμούς 1,8 δις ευρώ). Βέβαια το μέγεθος του ομίλου σε σχέση με το μέγεθος της επένδυσης είχε προβληματίσει αρκετούς αλλά τέτοια έργα, που περιλαμβάνουν και ηλεκτρικές διασυνδέσεις, συνήθως τυγχάνουν σύνθετων χρηματοοικονομικών ενισχύσεων, χρηματοδοτήσεων κλπ.
Όπως είχαν επισημάνει πηγές της εταιρείας Eunice Energy Group πρόσφατα σε ρεπορτάζ του Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, το έργο κατά τη φάση λειτουργίας του θα απασχολούσε τουλάχιστον 390 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων (μηχανικοί, εργατοτεχνίτες, φύλακες, εργάτες, ναυτικοί κ.λ.π.) και τουλάχιστον 1.000 άτομα κατά τη φάση κατασκευής ενώ τα ανταποδοτικά τέλη, που θα αποδίδονταν στους κατοίκους και τους Δήμους Λέρου και Αστυπάλαιας κατά την περίοδο της λειτουργίας θα ήταν περίπου της τάξεως των 10 εκατ. ευρώ ανά έτος. Σημειώνεται ότι η εταιρεία έδινε και δίνει ακόμη ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι της ηλεκτρικής διασύνδεσης και όχι μόνο στις ΑΠΕ (αιολικά) που έκλεβαν την παράσταση, καθώς εξίσου σημαντικός, αν όχι σημαντικότερος, ήταν ο διασυνδετήριος αγωγός South Aegean Interconnector που θα διασυνδέει τα νησιά και θα μεταφέρει την παραγόμενη ενέργεια στην ηπειρωτική Ελλάδα – έργο που έθετε το project στον αστερισμό των έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.
Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες
Όμως παρά τα πλεονεκτήματα που διαφήμιζε η εταιρεία και την ανάγκη διασύνδεσης όλων των νησιών του Αιγαίου με την Ηπειρωτική χώρα, που αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης και της ΕΕ, το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη επένδυση ήταν οι ΑΠΕ σε ακατοίκητα επί αιώνες νησιά του Αιγαίου, με παρθένα από ανθρώπινες επεμβάσεις φύση, που αποτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό πλούτο.
Οι βραχονησίδες του Αιγαίου, ειδικά στην περιοχή Δωδεκανήσων και Κυκλάδων, χαρακτηρίζονται από πλευράς σημασίας και βιοποικιλότητας ως «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου».
Οι αντιδράσεις για τη σχεδιαζόμενη επένδυση ήταν εδώ και χρόνια μεγάλες, τόσο από τοπικούς φορείς όσο και από οργανώσεις και ΜΚΟ της κοινωνίας των πολιτών. Ιστορική για το μέγεθος και την αποδοχή της ήταν η καμπάνια «τα γκαλαπάγκος της μεσογείου απειλούνται» που συντόνισε και έτρεξε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Πηγή Εικόνας: Παναγιώτης Λατσούδης / ΟρθνιθολογικήΕίναι χαρακτηριστικό, από τη μία πλευρά, ότι σχεδόν όλοι οι φορείς γνωμοδότησαν αρνητικά για την επένδυση ή με πολύ μεγάλές επιφυλάξεις και όρους, ενώ όσοι ήταν θετικοί το έκαναν με αναφορά ότι δεν έχουν κάποιο διακύβευμα στην περιοχή.
Σχεδόν το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας που τοποθετήθηκε για το θέμα ήταν επίσης αρνητικό.
Η μόνη επιστημονική πλευρά που υποστήριξε όχι τη συγκεκριμένη επένδυση αλλά γενικά τη δημιουργία ΑΠΕ και μονάδων αποθήκευσης και υδρογόνου στο Αιγαίο, τα νησιά και τις βραχονησίδες του, είναι όσοι (κάποιοι) ασχολούνται με θέματα ενέργειας.
Ερωτηματικά για την ωριμότητα έργου – μελέτης
Σύμφωνα με επιστημονικούς κύκλους που μίλησαν στο economix.gr, το ΥΠΕΝ έπρεπε να κινηθεί σε αυτόν τον δρόμο καθώς τυχόν έγκριση θα αντιμετώπιζε βέβαιη προσφυγή στο ΣτΕ και σχεδόν βέβαιη ακύρωση από το ανώτατο δικαστήριο, με βάση ελλείψεις των μελετών και επιστημονικά δεδομένα, πάντα με νομικά επιχειρήματα.
Όπως αναφέρει και το έγγραφο απόρριψης του ΥΠΕΝ, οι μελέτες που κατατέθηκαν από τους συμβούλους ENVECO και την εταιρεία EUNICE ήταν προβληματικές στα θέματα βιοποικιλότητας και κινδύνων για τη διατήρηση και προστασία των ειδών.
Πηγές που μίλησαν στο economix.gr με τον όρο της ανωνυμίας ανέφεραν ότι οι μελετητές σίγουρα δεν πάτησαν πόδι στις βραχονησίδες και έκαναν εποτπεία μάλλον από ελικόπτερα και σκάφη για να βγάλουν τέτοια συμπεράσματα για μικρούς κινδύνους.
Άλλωστε η Ορνιθολογική κατήγγειλε εγκαίρως για τη ΜΠΕ του έργου ότι αγνοήθηκαν κρίσιμα δεδομένα λόγω προχειρότατης έρευνας. «Στις περισσότερες νησίδες αφιέρωσαν λίγες μόνο ώρες έρευνας. Χτυπητό παράδειγμα είναι η άγνοια για την τεράστια αποικία Αρτέμη στις νησίδες της Ανάφης.». Αγνοήθηκαν ουσιώδη στοιχεία της οικολογίας ειδών, όπως για παράδειγμα, σημειώνουν ότι οι Αρτέμηδες και οι Μύχοι δεν θα επηρεαστούν επειδή φωλιάζουν «χαμηλά» στις νησίδες, ενώ τα πουλιά κάθε βράδυ πετούν κυκλικά σε πυκνές συγκεντρώσεις ΠΑΝΩ ΑΠΟ τις νησίδες. Επίσης η Ορνιθολογική σημείωνε ότι στην ΜΠΕ και στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση που τη συνόδευε (ελλείψει ΠΔ και σχεδίου προστασίας της περιοχής) χρησιμοποιήθηκαν άσχετες με τις προδιαγραφές εκπόνησης τέτοιων μελετών έννοιες και επιχειρήματα όπως «οικονομική ανάπτυξη» και «Εθνικούς λόγους».
Και μπορεί το τελευταίο να μην απασχολεί τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ αλλά απασχολεί όλους τους υπολοίπους, οπότε λογικά θα έλεγε κανείς μήπως τελικά ήταν επ εθνική ωφελεία λόγω των ζητημάτων με την Τουρκία στο Αιγαίο; Ακόμη και αυτό, που θα μπορούσε να είναι κρίσιμο επιχείρημα, δεν φαίνεται να τεκμηριώθηκε σωστά και αποτελεσματικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με πληροφορίες το ΓΕΕΘΑ έθεσε πολύ δδύσκολους όρους για τα έργα στις βραχονησίδες και απέρριψε αρκετά από αυτά, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας έθεσε όρους φωτισμού κλπ που δύσκολα θα είχαν θετική περιβαλλοντική αδειοδότηση ενώ και το Υπουργείο ναυτιλίας και πιθανότατα το Υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις για τη ΜΠΕ του έργου. Και αυτό γιατί ενώ είναι γνωστό πως κάποια από τα νησιά αυτά κατοικούνται (δημιουργώντας άλλα, πιο σοβαρά κυριαρχικά δικαιώματα για τη χώρα), στη ΜΠΕ αναφέρονταν ως ακατοίκητα, χάνοντας και εκεί πιθανούς «συμμάχους».
Η εταιρεία έχει πλέον δύο δρόμους: να προσπαθήσει να προσβάλλει την απόφαση του ΥΠΕΝ, πράγμα δύσκολο με τις γνωμοδοτήσεις που έχουν μεσολαβήσει, ή να μελετήσει επισταμένως και να τεκμηριώσει ένα παραπλήσιο αλλά ουσιωδώς τροποποιημένο έργο, γεγονός επίσης δύσκολο και κοστοβόρο και αμφίβολης κατάληξης πλέον αν αφορά βραχονησίδες στην ίσδια, περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή.
ΥΓ1 προς ειδικώς ενδιαφερομένους: σε περίπτωση που από κάποιους τυχόν αμφισβητηθεί η ακρίβεια του ρεπορτάζ του economix.gr για τους λόγους και το σκεπτικό του ΥΠΕΝ, μέχρι τη δημοσίευση της απόφασης, η ιστοσελίδα μας έχει στη διάθεσή της το σχέδιο της απόφασης με αριθμό πρωτοκόλλου κλπ., την οποία δεν δημοσιοποιεί για λόγους δεοντολογίας.
Update, 25/5/2021, ώρα 11:00: Το economix.gr ήταν το πρώτο χρονικά ΜΜΕ στη χώρα που αποκάλυψε το θέμα. Την ώρα που γράφονταν οι γραμμές αυτές, η απόφαση τους ΥΠΕΝ δεν είχε ακόμη αναρτηθεί στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ. Τις επόμενες ώρες αναρτήθηκε κανονικά και σχετικά ρεπορτάζ κατέγραψαν και άλλα ΜΜΕ.
