Τα υλικά εκσκαφών που εξάγονται από εργοτάξια είναι μακράν η μεγαλύτερη πηγή αποβλήτων που παράγονται ετησίως στην Ευρώπη. Πρόκειται, αναλογικά, για πέντε φορές την ποσότητα των οικιακών απορριμμάτων, ωστόσο φαίνεται ότι οι κυβερνήσεις προς το παρόν παραβλέπουν το ζήτημα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να συσχετίζουν τα απόβλητα με τα σκουπίδια οικιακής χρήσης, που συσσωρεύονται στους δρόμους ή σε χώρους υγειονομικής ταφής. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Eurostat, οι εκσκαφές είναι η μεγαλύτερη πηγή απορριμμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
«Για παράδειγμα, στη Γαλλία παράγονται 150 εκατομμύρια τόνοι κάθε χρόνο», δήλωσε ο Emmanuel Cazeneuve, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Hesus, μιας γαλλικής νεοφυούς επιχείρησης, που ασχολείται με τη διαχείριση και διάθεση αποβλήτων κατασκευών.
«Είναι πέντε φορές ο όγκος των οικιακών απορριμμάτων», σχολίασε, προσθέτοντας ότι οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης έχουν πιθανώς παρόμοια στοιχεία.
Τα υλικά εκσκαφών θεωρούνται επί του παρόντος απόβλητα σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία και επομένως απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Ωστόσο, το 80% αυτών των εδαφών δεν είναι μολυσμένα και θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν με ασφάλεια αλλού, εάν είχε τεθεί σε εφαρμογή ένα κατάλληλο σύστημα ιχνηλασιμότητας, λέει ο Hesus.
«Δεν έχουμε σαφή εικόνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω της έλλειψης ιχνηλασιμότητας», δήλωσε ο Cazeneuve στη EURACTIV. «Σήμερα, δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε τον ακριβή όγκο των χωματουργικών υλικών που παράγονται στη Γαλλία, τη Γερμανία ή την Πολωνία, επειδή δεν υπάρχουν βάσεις δεδομένων» ή οι αριθμοί πνίγονται στις στατιστικές βιομηχανικών αποβλήτων, είπε.
Επιπλέον, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου έλεγχοι σε χώρους διάθεσης, γεγονός που αφήνει την πόρτα ανοιχτή σε παράνομη απόρριψη μολυσμένων εδαφών που προέρχονται από παλιές βιομηχανικές περιοχές. Για παράδειγμα, «στη Γαλλία, προς το παρόν δεν διενεργούνται έλεγχοι σε σκαμμένα εδάφη που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής», δήλωσε ο Cazeneuve.
Ως αποτέλεσμα, κανείς δεν ξέρει με σιγουριά πού απορρίπτονται τα εσκαμμένα εδάφη, αφήνοντας ένα σημαντικό τυφλό σημείο στις προσπάθειες της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και την προώθηση μιας κυκλικής οικονομίας.
«Ορισμένα σπίτια ή και υποδομές χτίστηκαν σε μολυσμένη γη. Και έτσι σήμερα δυνητικά μπορεί να αντιμετωπίσουμε υγειονομικά σκάνδαλα. Αυτός πρόκειται να είναι και ο λόγος για τον οποίο θα τεθεί πραγματικό ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο », δήλωσε ο Cazeneuve.
Σε επίπεδο ΕΕ, οι υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής αρχίζουν να αντιλαμβάνονται το ζήτημα. Στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του περασμένου έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεχώρισε τα απόβλητα κατασκευών σε επτά τομείς, που απαιτούν επείγουσα προσοχή από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, παράλληλα με τα ηλεκτρονικά είδη, τις συσκευασίες, τα πλαστικά, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και άλλα.
Η προώθηση της «ασφαλούς, βιώσιμης και κυκλικής χρήσης των σκαμμένων εδαφών» αναφέρεται στο σχέδιο ως μέρος ενός καταλόγου δράσεων που δεσμεύονται να αναλάβουν τα εκτελεστικά στελέχη της ΕΕ. Μια στρατηγική για ένα «Βιώσιμο Δομημένο Περιβάλλον» θα κατατεθεί αργότερα φέτος, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές εάν θα περιλαμβάνει την υποχρεωτική ιχνηλασιμότητα για τα εκσκαφόμενα εδάφη.
Η Φλάνδρα μπαίνει επικεφαλής
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνει από κοινού δράσεις, ορισμένες χώρες κατέχουν ήδη το προβάδισμα.
Στην περιοχή της Φλάνδρας του Βελγίου, όλες οι μετακινήσεις των εσκαμμένων εδαφών πρέπει να καταχωρούνται σε μια εθνική βάση δεδομένων. Αυτό κοστίζει 0,05 € ανά κυβικό μέτρο εδάφους, αλλά ο Cazeneuve λέει ότι οι σχετικές εξοικονομήσεις ανέρχονται σε 2€ / m3 σε έξοδα που σχετίζονται με φόρους υγειονομικής ταφής και μεταφοράς αποβλήτων.
Για μεγάλα κατασκευαστικά συγκροτήματα – ομίλους όπως η Vinci της Γαλλίας ή η ACS της Ισπανίας, αυτή είναι δυνητικά μια σημαντική εξοικονόμηση κόστους. Αντί να μεταφέρουν φορτία εδάφους σε απομακρυσμένους χώρους υγειονομικής ταφής, θα μπορούσαν απλώς να τα επαναχρησιμοποιήσουν σε άλλα εργοτάξια πιο κοντά στις δικές τους επιχειρήσεις. «Μία εξοικονόμηση της τάξης του 20% είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα λόγω των σημαντικών όγκων», λέει ο Cazeneuve.
Για να ξεκλειδώσουν αυτές οι εξοικονομήσεις και να διασφαλιστεί καλύτερη ιχνηλασιμότητα, αυτό που θα μπορούσε να κάνει η ΕΕ είναι να απαιτήσει από τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν παρόμοιες βάσεις δεδομένων σε εθνικό επίπεδο. «Αυτό άρχισε να εφαρμόζει η Γαλλία και νομίζω ότι θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε αυτήν την υποχρέωση σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες», δήλωσε ο Cazeneuve.
Η εξοικονόμηση άνθρακα επίσης δεν είναι αμελητέα. Σήμερα, η διαχείριση και η μεταφορά υλικών εκσκαφών αντιπροσωπεύει περίπου το 7-8% των εκπομπών άνθρακα ενός εργοταξίου, καθιστώντας την επεξεργασία αποβλήτων εκσκαφών ένα κρίσιμο ζήτημα.
Μέχρι τώρα, οι κατασκευαστές μπορούσαν να αγνοήσουν το πρόβλημα των αποβλήτων τους. «Αφού εξασφαλίσουν τσιμέντο χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, θα διαπιστώσουν ότι πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν την παραγωγή αποβλήτων τους και επομένως η διαχείριση των εδαφών θα καταστεί πραγματικό ζήτημα», προέβλεψε ο Cazeneuve.
[Επιμέλεια στα Αγγλικά: Zoran Radosavljevic, Δημοσιογραφική επιμέλεια στα Ελληνικά: Ηλίας Παλιαλέξης]
[Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στην EURACTIV.com και στην ελληνική EurActiv και αναδημοσιεύεται στο economix.gr στο πλαίσιο της συνεργασίας περιεχομένου των δύο ΜΜΕ]
