Πηγή Εικόνας: Photo by Zukiman Mohamad from PexelsΈσοδα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ χάνει το Ελληνικό Δημόσιο από το πάγωμα των γεωτρήσεων για την αναζήτηση υδρογοναθράκων στο Ιόνιο, τον Πατραϊκό κόλπο, στην περιοχή των Ιωαννίνων, δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και άλλων περιοχών που έχουν ενταχθεί στο ερευνητικό πεδίο.
Οι δυνητικές ανακαλύψεις προσδιορίζουν ότι η χώρα μας μπορεί να κρύβει κάτω από το υπέδαφος της και τις θαλάσσιες περιοχές τουλάχιστον 500 εκατ. βαρελιών πετρελαίου ή 3 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών αερίου ανά κοίτασμα.
Το ελληνικό όνειρο των εξορύξεων πετρελαίου ή φυσικού αερίου «πάγωσε» προσωρινά σε κάποιες περιοχές της χώρας εξαιτίας του Covid 19 αλλά κι από τις χαμηλές διεθνείς τιμές του «μαύρου χρυσού» που να σημειωθεί κυμαίνονται κοντά στην περιοχή των 50 δολαρίων το βαρέλι, με συνέπεια να συμβάλλουν στην αναστολή εκκίνησης των γεωτρήσεων ειδικά σε θαλάσσιες περιοχές που οι προσδοκίες εντοπίζονται σε μεγάλη βάθη.
Τα δυνητικά έσοδα του κράτους από τις γεωτρήσεις
Σε μελέτες του ΥΠΕΝ έχουν αποτυπωθεί τα δυνητικά έσοδα από την υπογραφή των συμβάσεων από 11 περιοχές που έχουν επιλεγεί για την αναζήτηση υδρογοναθράκων.
Τα ελάχιστα έσοδα υπολογίζονται σε 21 εκατ. ευρώ και τα μέγιστα σε 100 εκατ. ευρώ το χρόνο ενώ να σημειωθεί ότι ανά κοίτασμα υπάρχουν κι άλλοι συντελεστές φορολόγησης για την εταιρεία που θα αναλάβει την επιχείρηση εξόρυξης.
Τα επιπλέον έσοδα του κράτους από μία σύμβαση παραχώρησης εξόρυξης.
Αξίζει να αναφερθεί ότι για κάθε σύμβαση προβλέπεται επιπλέον έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο.
Παράδειγμα για την περιοχή της Νοτιοδυτικά της Κρήτης για μία ερευνητική έκταση 19.868 km2, προβλέπεται στρεμματική αποζημίωση ευρώ ανά km2.
Στο βασικό στάδιο έρευνας της πρώτης φάσης, έχει προσδιοριστεί το ποσό των 15 ευρώ και προκύπτει έσοδο 298020 ευρώ.
Στο βασικό στάδιο έρευνας, δεύτερη φάση ανεβαίνει το έσοδο στα 30 ευρώ που σημαίνει 596040 ευρώ, στην επόμενη φάση, τα 30 ευρώ γίνονται 35 ευρώ ανά km2.
Στο στάδιο της εκμετάλλευσης η εταιρεία θα πρέπει να καταβάλλει 200 ευρώ ανά km2 αποφέροντας επιπλέον έσοδα 3.973.600 ευρώ.
Στη σύμβαση έχει προβλεφτεί φόρος στα επίπεδα του 5% για την Περιφέρεια που πραγματοποιούνται οι εξορύξεις.
Ακολουθεί ο φόρος εισοδήματος 20%.
Για το στάδιο της παραγωγής προβλέπεται ως αντάλλαγμα υπογραφής το ποσό του 1,5 εκατ. ευρώ ως αντάλλαγμα πρώτης παραγωγής. Το ποσό αυξάνεται στα 5 εκατ. ευρώ και μπορεί να ανέλθει σε 10 εκατ. ευρώ, ανάλογες με τις ποσότητες που θα εντοπιστούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δαπάνες εκπαίδευσης του προσωπικού σε ετήσια βάση μπορεί να φτάσουν τις 140.000 ευρώ και καταβάλλονται από την ανάδοχο εταιρεία.
Για κάθε ημέρα που χάνεται από το σχέδιο υλοποίησης των συμβάσεων αναζήτησης υδρογοναθράκων στη χώρα μας στερούνται τα κρατικά ταμεία από εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ αλλά κι οι προοπτικές μείωσης του κόστους για την αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη διεθνή αγορά.
Που θα πάνε τα έσοδα από τις Συμβάσεις Παραχώρησης
Όσον αφορά στη χρήση των εσόδων που προέρχονται από τα έργα ερευνών και παραγωγής, η Ελληνική Βουλή έχει ψηφίσει δύο συναφείς νόμους. Σύμφωνα με το νόμο 4001 του 2011, το 20% των εσόδων από την έρευνα και την παραγωγή υδρογονανθράκων που καταβάλλονται στην ΕΔΕΥ κατατίθενται στο “Πράσινο Ταμείο”, έναν ειδικό λογαριασμό που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το κεφάλαιο που συσσωρεύεται στο Πράσινο Ταμείο προορίζεται για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων που αντιμετωπίζουν τη θαλάσσια ρύπανση που μπορεί να προκληθεί από τις δραστηριότητες έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων και για την προστασία του περιβάλλοντος από δραστηριότητες που συνδέονται με οποιαδήποτε εκμετάλλευση ή χρήση ενεργειακών πόρων.
Ο νόμος 4162 του 2013 ιδρύει τον Εθνικό Λογαριασμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών που προβλέπεται να είναι ένας ειδικός λογαριασμός στην Τράπεζα της Ελλάδος. Ο ίδιος νόμος ορίζει ότι μέρος των εσόδων που προέρχονται από δραστηριότητες έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων στην Ελλάδα θα μεταφερθούν στον Εθνικό Λογαριασμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών.
Στο Συνταξιοδοτικό Σύστημα τα έσοδα των κοιτασμάτων
Ο συγκεκριμένος λογαριασμός εξυπηρετεί δύο σκοπούς: 1) τη δημιουργία αποθεματικού για τη χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης και κυρίως για τη διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενιών και 2) την ανάπτυξη μέσω της χρηματοδότησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων των ελληνικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα που σχετίζονται με την έρευνα και την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Οι αποφάσεις για τα κεφάλαια που προορίζονται για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών αναγκών λαμβάνονται από κοινού από τους υπουργούς Οικονομικών, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής .
Το ιστορικό των παραχωρήσεων στην Ελλάδα
Η έρευνα για ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα χρονολογείται από στις αρχές του 20ου αιώνα (1903), με τις πρώτες γεωτρητικές εργασίες να εκτελούνται από εταιρείες όπως η London Oil Development, HELLIS, PAN-ISRAEL, DEILMAN-ILIO στις περιοχές Έλος Κερί Ζακύνθου (όπου υπάρχει ανάβλυση γνωστή και ως «Πηγή του Ηροδότου»), στη ΒΔ Πελοπόννησο και στον Έβρο. Το 1960 ξεκινά μια συστηματικότερη προσπάθεια από το τότε υπουργείο Βιομηχανίας με τη συνδρομή του ΙΓΜΕ και σύμβουλο το Γαλλικό Ινστιτούτο Πετρελαίων (IFP). Μετά από εκτεταμένες γεωλογικές κυρίως έρευνες στη χερσαία Ελλάδα, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 17 γεωτρήσεις. Από αυτές τις έρευνες προέκυψε η ανακάλυψη των πρώτων εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων στη θαλάσσια περιοχή της Καβάλας-Θάσου (γνωστό ως κοίτασμα πετρελαίου του Πρίνου) και το κοίτασμα φυσικού αερίου Νοτίου Καβάλας από την OCEANIC (1971-1974).
Το 1975 ιδρύεται η Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ Α.Ε.) η οποία ουσιαστικά ασκούσε τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα ενώ ακολουθεί ο πρώτος νόμος για τις έρευνες υδρογονανθράκων.
To 1996 πραγματοποιείται ο 1ος Διεθνής Γύρος Παραχωρήσεων για έξι περιοχές της Δυτικής Ελλάδας. Τέσσερις από αυτές παραχωρούνται ως εξής: α) Αιτωλοακαρνανία β) Δ. Πατραϊκός κόλπος στην εταιρεία Triton και γ) Ιωάννινα δ) Βορειοδυτική Πελοπόννησος στην εταιρεία Enterprise Oil
Η εταιρεία Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) συμμετείχε επίσης με ποσοστό της τάξης του 12%. Επενδύθηκαν συνολικά περί τα 85 εκατ. ευρώ σε σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις.
Οι έρευνες δεν απέδωσαν, αλλά και οι γεωτρήσεις δεν έφτασαν είτε για τεχνικούς (π.χ. λανθασμένοι σχεδιασμοί BOP), είτε για οικονομικούς λόγους (απορρόφηση κάποιων από άλλες μεγαλύτερες και τροποποίηση χαρτοφυλακίου και προτεραιοτήτων προς άλλες χώρες) στο στρωματογραφικό επίπεδο (βάθος) που προέβλεπαν οι αρχικές συμφωνίες. Οι εταιρείες αποχώρησαν το 2000-2001.
Η επόμενη δεκαετία κύλησε χωρίς κάποια εξέλιξη, ενώ παγκοσμίως οι ανάλογες δραστηριότητες ήταν σε αναβρασμό και ανθούσαν.
Η αδειοδοτική διαδικασία της αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων διέπεται από το ν. 2289/95, ο οποίος εκσυγχρονίστηκε με το ν. 4001/2011. Ίσως η σημαντικότερη αλλαγή που επέφερε ο νέος νόμος να είναι η σύσταση της «Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων ΑΕ (ΕΔΕΥ ΑΕ)», η οποία εκπροσωπεί το Ελληνικό Δημόσιο, διαχειριζόμενη τα σχετικά με τους υδρογονάνθρακες αποκλειστικά δικαιώματά του με διαφάνεια και ευελιξία αλλά πάντοτε σε συμφωνία με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία και με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.
Νίκος Θεοδωρόπουλος
