Μαΐστρος για την ελληνική θαλάσσια οικονομία και επιχειρηματικότητα μέσα από το πρόγραμμα INTERREG

Συνήθως, όταν ακούμε για ενίσχυση και στήριξη επιχειρήσεων στη χώρα μας από κοινοτικούς πόρους, το μυαλό όλων μας πηγαίνει στους πόρους του ΕΣΠΑ που ενισχύεται από την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ και «τρέχει» με εθνικά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα. Όμως η Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ ενισχύει την ελληνική επιχειρηματικότητα και μέσα από άλλα εργαλεία, όπως τα προγράμματα εδαφικής συνεργασίας INTERREG. Και όταν οι εταίροι των δράσεων αυτών έχουν όρεξη και φαντασία, μερικές φορές φυσάει ούριος άνεμος – ή καλύτερα Μαϊστρος…

Γιατί μιλάμε για τους θαλάσσιους ανέμους; Διότι μια καλή πρακτική στη χώρα μας αναδεικνύεται από το έργο MISTRAL, που σημαίνει Μαΐστρος στα Ελληνικά, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Εδαφικής Συνεργασίας της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ για τη Μεσόγειο Interreg Med.

Και είναι πραγματικά καλή πρακτική για τη χώρα μας διότι ένα πρόγραμμα για ολόκληρη τη Μεσόγειο, που αφορά κυρίως ερευνητικά αποτελέσματα και επιστήμονες, φθάνει να υποστηρίξει νέους επιχειρηματίες και φιλόδοξες ιδέες, χωρίς η Ελλάδα να είναι καν στους επικεφαλείς εταίρους της δράσης.

Το Blue Prototype και επτά start-ups για να προσέξετε αύριο

Όλο αυτό έγινε εφικτό από μια καινοτόμο συνεργασία που ανέπτυξαν από κοινού το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), στο πλαίσιο του έργου MISTRAL, «τρέχοντας» έναν επιταχυντή καινοτόμων ιδεών για νέους επιχειρηματίες και ερευνητές, προσανατολισμένο στην πράξη και ειδικευμένο στη θαλάσσια οικονομία και τη γαλάζια ανάπτυξη – αυτό δηλαδή που συνδέει όλες τις μεσογειακές χώρες μεταξύ τους.

Το Blue Prototype που ολοκληρώνεται αυτό το διάστημα, αποτελεί μια πιλοτική δράση του έργου MISTRAL και ουσιαστικά είναι ένας επιταχυντής καινοτόμων ιδεών. Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε από τη συνεργασία του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και είναι υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Αττικής. Στο Blue Prototype κατατέθηκαν πάνω από 15  καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες για τη θαλάσσια οικονομία. Προκρίθηκαν, «αποφοίτησαν» με διάκριση και εξελίχθηκαν επιχειρηματικά (δύο) 2 συγκεκριμένες νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups). Συνολικά όμως, επτά καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες και επιχειρήσεις για τη θαλάσσια οικονομία «αποφοίτησαν» εντέλει από το “BLUE Prototype by TEE–ΕΛΚΕΘΕ”, μετά από πολύμηνη αρχική αξιολόγηση, ομαδική και εξατομικευμένη υποστήριξη, παρουσιάσεις και επαναξιολόγηση, που συνέπεσαν σε μεγάλο βαθμό με τους περιορισμούς της κρίσης του κορωνοϊού και εξελίχθηκαν κατά βάση διαδικτυακά. Πλέον , οι συμμετέχουσες ομάδες περνούν σε μια πιο δυναμική περίοδο και ήδη οι δύο διακεκριμένες επιχειρήσεις «άνοιξαν τα πανιά τους» και παρουσίασαν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε διεθνές κοινό, από συμμετέχοντες στη δράση MISTRAL και INTERREG MED στη Γαλλία – και αναμένεται και συνέχεια….

Η διάκριση του «Μαΐστρου» και οι απόφοιτοι του «Μπλε Πρωτότυπου»

Μετά το αρχικό ενδιαφέρον δεκάδων ερευνητών, επίδοξων επιχειρηματιών και start-ups για εισαγωγή στην πρωτοβουλία «Blue Prototype» που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2019 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2020, οι διοργανωτές επέλεξαν οκτώ προτάσεις από τις οποίες επτά αποφοίτησαν με επιτυχία. ΤΕΕ και ΕΛΚΕΘΕ, μαζί με τους επιστήμονες και επιχειρηματίες των ομάδων υποστήριξης, αποφάσισαν επιπλέον να απονείμουν διάκριση σε δύο από τις ομάδες που παρουσιάζουν το πιο έντονο ενδιαφέρον με βάση τα πολυπαραγοντικά κριτήρια της πρωτοβουλίας αλλά και που, ταυτόχρονα, βελτιώθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά κατά τη διάρκεια της συμμετοχής τους. Οι διακριθείσες ομάδες έλαβαν από το “Blue Prototype” τον τίτλο του «Μαΐστρου» (που αποτελεί την ελληνική μετάφραση του όρου MISTRAL), με έναν ευθύ συμβολισμό, που σχετίζεται με τη θάλασσα, για τον χαρακτηρισμό του επιπέδου και των δυνατοτήτων τους. Ένας συμβολισμός που στην περίπτωση της Θαλάσσιας Οικονομίας δεν θα εκφράζονταν πιο δυναμικά και ουσιαστικά από έναν άνεμο: «Δεν υπάρχει ούριος άνεμος για όποιον δεν ξέρει πού πηγαίνει [Σενέκας, Επιστολές Ηθικές στον Λουκίλιο (71,3)].

Οι διακριθέντες Μαΐστροι του Blue Prototype by ΤΕΕ-ΕΛΚΕΘΕ είναι:

1. MARE INCOGNITA/ COΑSTLINE:

Η Mare Ingognita ιδρύθηκε από δύο νέους γεωλόγους το 2018 και δραστηριοποιείται στον τομέα της ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιας ζώνης και γεωλογικών εφαρμογών – και αξίζει να σημειωθεί ότι έχει ενισχυθεί από πόρους του ΕΠΑΝΕΚ-ΕΣΠΑ από την Πολιτική Συνοχής για την ανάπτυξή της. Συνδυάζοντας διάφορα σημεία από την επιστημονική της ειδίκευση, η MARE INCOGNITA και οι εταίροι της αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα εξειδικευμένο προϊόν – υπηρεσία, διαδικτυακό εν πολλοίς, που μπορεί να βοηθήσει οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και επιχειρήσεις σε σημαντικές προκλήσεις του μέλλοντος. Και αυτή η πρόκληση που ήδη βλέπουμε σε όλη την Ελλάδα είναι η διάβρωση των ακτών. Με βάση αυτή την παρατήρηση, αποφάσισαν να αναπτύξουν ένα  Σύστημα Στήριξης Αποφάσεων για την εκτίμηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης των παραλιών σε συνδυασμό με την κλιματική μεταβλητότητα και αλλαγή, που έχει όλα τα περιθώρια να αναπτυχθεί και να αποτελέσει πολύτιμο όπλο για όλους τους εμπλεκόμενους, που θα βοηθήσει να μειωθούν οι επιπτώσεις με τις κατάλληλες αποφάσεις, βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα και ανάλυση ρεαλιστικών σεναρίων. Τελικός στόχος του προϊόντος, που συνεχώς εξελίσσεται, είναι να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα για όσους λαμβάνουν σχετικές αποφάσεις.

2. ΦΑΟΣ ΜΚΟ:

Πολλές φορές οι παραδοσιακές μέθοδοι παραγνωρίζονται σε μια εποχή έντονων τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και οι ανάγκες της φύσης πολλές φορές μας οδηγούν να ξανα-ανακαλύψουμε τις ξεχασμένες μεθόδους των πατεράδων και των παππούδων μας, εμπλουτισμένες πλέον με νέα στοιχεία. Μια τέτοια προσπάθεια είναι και αυτή της ΜΚΟ ΦΑΟΣ στο (πανέμορφο και μοναδικό) Αιτωλικό, που επιδιώκει να διατηρήσει ζωντανή και να ξανασυστήσει στους σύγχρονους Ευρωπαίους την παραδοσιακή αλιευτική τεχνική, το ψάρεμα, με Σταφνοκάρι, μέσα από την μετεξέλιξή της σε μια πολιτιστική-ψυχαγωγική (και τουριστική) δραστηριότητα. Η ιδέα είναι έντονα συνδεδεμένη με τον τόπο της, καθώς εκεί αναπτύχθηκε για αιώνες αλλά κοντεύει να εξαφανιστεί. Με το σχεδιασμό που γίνεται, μπορεί η αναβίωσή της να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα για την περιοχή και ταυτόχρονα πηγή εσόδων τόσο για επιχειρήσεις όσο και γενικότερα για την περιοχή. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μέσα και από την ωρίμανση της επιχειρηματικής ιδέας, προχώρησε ταυτόχρονα και μια θεσμική αναγνώριση. Το ψάρεμα με Σταφνοκάρι εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και της UNESCO το 2020.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μέλη και των δυο (2) διακεκριμένων ομάδων (των «Μαΐστρων») προέρχονται από την ελληνική περιφέρεια: από τις Περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας που «βλέπει» στο Βόρειο Αιγαίο και της Δυτικής Ελλάδας που «βλέπει» στο Ιόνιο Πέλαγος, αντίστοιχα.

Οι άλλοι πέντε «Απόφοιτες/οι» του BLUE PROTOTYPE ήταν οι:

3. GOZONE: Σωστικό γιλέκο ναυτικών δραστηριοτήτων με ενσωματωμένα συστήματα θέρμανσης και εντοπισμού σε πραγματικό χρόνο.
4. ΓΕΩΠΑΙΔΕΙΑ: Οργανωμένες εκδρομές σε παράκτιες περιοχές με βιωματική περιβαλλοντική εκπαίδευση από επιστήμονες.
5. BLUESPEAR: Εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης για την αντιμετώπιση προκλήσεων στην υποβρύχια ερασιτεχνική αλιεία.
6. ECOQUEST ENVIRONMENTAL CONSULTING: Δημιουργία βάσης ανοικτών περιβαλλοντικών δεδομένων μέσα από την ανάπτυξη θαλάσσιων ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.
7. WINDWAVE: Χαμηλού κόστους υπεράκτιο υβριδικό σύστημα αιολικής-κυματικής ηλεκτροπαραγωγής.

 Η υποστήριξη από την κοινότητα

Πέρα από το προσωπικό, τα στελέχη, τους συνεργάτες και τα μέλη των ΤΕΕ και ΕΛΚΕΘΕ, και τη συμπαράσταση της Περιφέρειας Αττικής, αξιοσημείωτη είναι η υποστήριξη στην πρωτοβουλία BLUE PROTOTYPE από σημαντικά πρόσωπα της πραγματικής οικονομίας, του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας, ερευνητές, ακαδημαϊκούς και στελέχη επιχειρήσεων, τόσο από τον χώρο των μηχανικών όσο και από το χώρο της βιολογίας, της ωκεανογραφίας και γενικότερα του χώρου του επιχειρείν και της Θαλάσσιας Οικονομίας, που λειτούργησαν συμβουλευτικά, ενίσχυσαν την προσπάθεια και ανέλαβαν δράση υποστήριξης ως μέντορες στην πρωτοβουλία του ΤΕΕ και του ΕΛΚΕΘΕ.

«Με την επιστημονική, διοικητική, οικονομική και αναπτυξιακή γνώση που δίνουν στο ΤΕΕ οι 110 χιλιάδες μηχανικοί μέλη του, φιλοδοξούμε να ενισχύσουμε στην πράξη την επόμενη γενιά επιχειρηματικών ιδεών και εφαρμοσμένης έρευνας της χώρας μας, εστιάζοντας φέτος ειδικά στον πολλά υποσχόμενο χώρο της θαλάσσιας οικονομίας, όπου η χώρα διαθέτει και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και εξειδικευμένο προσωπικό αλλά και ανάγκες για το μέλλον» τόνισε ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός, σημειώνοντας παράλληλα ως εξαιρετικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι υπάρχει ενδιαφέρον στήριξης του προγράμματος και από τον επιχειρηματικό κόσμο, από σημαντικές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

MISTRAL: Μια ισχυρή διακρατική συνεργασία για την βιώσιμη καινοτομία και τη «Γαλάζια Ανάπτυξη»

Το έργο MISTRAL έχει ως στόχο να εδραιώσει μια ισχυρή διακρατική Μεσογειακή συνεργασία 8 χωρών και ποικίλων συμμετεχόντων φορέων (Υπουργεία, Περιφέρειες, συμπράξεις τύπου clusters, Ερευνητικά Κέντρα) προκειμένου να καταστούν οι γνώσεις για τη θάλασσα και η βιώσιμη καινοτομία βασικοί κινητήριοι μοχλοί για τη «Γαλάζια Ανάπτυξη» (BlueGrowth) στη Μεσόγειο, να υποστηριχθεί η δημιουργία clusters ως εξαιρετικών διαμεσολαβητών της γνώσης για την ενίσχυση της θαλάσσιας οικονομίας, να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν κατευθύνσεις βιώσιμης ανάπτυξης, εναρμονισμένες με τις Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης των περιφερειών στη Μεσόγειο. Οι παρεμβάσεις του προγράμματος επιμερίζονται στοχευμένα σε πέντε συγκεκριμένες διαφορετικές δραστηριότητες που εμπίπτουν στην Ευρωπαϊκή στρατηγική «Γαλάζια Ανάπτυξη» (Blue Growth), μια μακροπρόθεσμη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης του θαλάσσιου τομέα. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εδαφικής Συνεργασίας για τη Μεσόγειο Interreg Med. Οι επικεφαλής εταίροι είναι η περιφέρεια Emilia Romania και το τεχνολογικό κλάστερ ART-ER.

Η Χρύσα Ευστρατίου, συνεργάτης του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) και υπεύθυνη επικοινωνίας του MISTRAL μιλά για τους βασικούς στόχους του έργου και πως επιτυγχάνεται μέσα από τη διακρατική συνεργασία: «Στόχος αυτής της στρατηγικής είναι η περαιτέρω ανάπτυξη σε ορισμένους τομείς που επισημαίνονται στο πλαίσιο της, όπως και οι τομείς που αναφέραμε πριν. Το 2020 υπάρχουν ακόμα πολλές περιφέρειες στη Μεσόγειο όπως και η Ελλάδα με μεγάλο δυναμικό για καινοτομία και ανάπτυξη στις θαλάσσιες δραστηριότητες που δεν έχουν υιοθετήσει ακόμα στις οικίες στρατηγικές τους, στις κατευθύνσεις στρατηγικής για τη Γαλάζια Ανάπτυξη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δυναμικό να παραμένει ανεκμετάλλευτο. Στόχος μας είναι οπότε, οι περιφέρειες να συνεργαστούν με τους ερευνητικούς φορείς όπως είναι στην Ελλάδα τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ινστιτούτα και να μπορέσουνε να σχεδιάσουν στοχευμένες στρατηγικές, έξυπνης εξειδίκευσης για τη θαλάσσια οικονομία. Να ενσωματώσουν, δηλαδή, τον πυλώνα της θάλασσας μέσα στις οικίες στρατηγικές και στις προτεραιότητες τους.

Καλή πρακτική στη διαχείριση των παραλιών

Μία εταιρία που έχει αποδειχθεί σαν καλή πρακτική από το έργο MISTRAL είναι η Costa Nostrum. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία στο «Blue Prototype» της start-up επιχείρησης COSTA NOSTRUM CERTIFICATION ΕΠΕ, «απόφοιτης» του πρώτου κύκλου του «Prototype by TEE», που «έτρεξε» την περίοδο 2017-2018, με την υποστήριξη του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Αττικής με πόρους της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ και ίδιους πόρους του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και που συνέβαλε στην ενίσχυση και προώθηση καινοτόμων ιδεών και start-up επιχειρήσεων σε όλα σχεδόν τα πεδία δραστηριοποίησης των μηχανικών. Το «Πρωτόκολλο Πιστοποίησης για την Αειφόρο Ανάπτυξη και Διαχείριση των Παραλιών της Μεσογείου Costa Nostrum® – Sustainable Beaches» συμπεριλήφθηκε στη συλλογή καλών πρακτικών “Good practices collection in maritime economy for the Mediterranean” που διέθεσε το ΕΛΚΕΘΕ για τον προσανατολισμό των υποψηφίων του «Blue Prototype». Περαιτέρω, εκπρόσωπος της επιχείρησης προσέφερε υπηρεσίες καθοδηγητή-μέντορα για την επιτάχυνση των δεξιοτήτων «εισακτέων» του «Blue Prototype», ενώ η COSTA NOSTRUM αναμένεται να διαδραματίσει και έναν καταλυτικό ρόλο «φορέα αρωγού» για τη δημιουργία σύμπραξης τύπου cluster μεταξύ ομάδων του «Blue Prototype» σε μια αμέσως επόμενη φάση.

Ο Βασίλης Ζησιμόπουλος, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Costa Nostrum μιλά για το εγχείρημα αυτό: «H Costa Nostrum λοιπόν, είναι ένα πρότυπο για την βιώσιμη διαχείριση και ανάπτυξη των παραλιών της Μεσογείου. Το κενό το οποίο ήρθε να καλύψει είναι ότι ενώ ουσιαστικά οι παράκτιες περιοχές όλης της Μεσογείου είναι μια πολιτιστική κληρονομιά των λαών της Μεσογείου και ένας απίστευτος φυσικός πλούτος. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει κάτι σωστά δομημένο για την προστασία, την ανάδειξη όλων αυτών των παράκτιων περιοχών. Άρα αυτό το οποίο που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να προστατέψουμε, να αναδείξουμε και να πιστοποιήσουμε τις παραλίες της ευρύτερης Μεσογειακής λεκάνης ως βιώσιμες παραλίες Costa Nostrum Blue Beaches.

Αυτό το πρωτόκολλο περιλαμβάνει μέχρι στιγμής 39 κριτήρια δεικτών οι οποίοι είναι είτε κοινωνικοί είτε περιβαλλοντικοί δείκτες. Κατηγοριοποιούμε την κάθε παραλία με βάση μια συγκεκριμένη βαθμολογία και η παραλία μπορεί να πάρει από έναν έως τέσσερις ιππόκαμπους ανάλογα με τον βαθμό αειφορίας τον οποίο επιτυγχάνει με βάση αξιολόγησης την οποία κάνουμε. »

Ο Αλέξανδρος Τρίγγος, ωκεανολόγος – μικροβιολόγος νερού και επιστημονικός συνεργάτης του Costa Nostrum μιλά για την αλληλεπίδραση με τους λουόμενους και τον τρόπο με τον οποίο έχει αλλάξει η περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών μέσα από το πρόγραμμα: «Οι λουόμενοι που έρχονται στις παραλίες καλούνται να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο ώστε στο τέλος του καλοκαιριού, η διαχειριστική αρχή της κάθε παραλίας να εκτιμήσει τα αποτελέσματα και να διαχειριστεί καλύτερα τη παραλία της. Βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια οι επισκέπτες, τουρίστες λουόμενοι που έρχονται στη Μεσόγειο επιλέγουν κυρίως εμπειρίες και όχι πράγματα. Oι λουόμενοι και η διαχειριστική αρχή αντιλαμβάνονται το πόσο σημαντική είναι η αύξηση του οικοτουρισμού και η προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος.»