Σε αυτή τη συνέντευξη, η Jeannette Baljeu (NL/RE) , μέλος του Συμβουλίου της Επαρχίας της Νότιας Ολλανδίας, απαντά σε έξι ερωτήσεις σχετικά με τον ρόλο των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη νέα ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική. Η Jeannette Baljeu υπογραμμίζει πως απαιτείται μια νέα τοποκεντρική διάσταση ώστε οι δήμοι και οι περιφέρειες, ως οι αρχές που βρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες και στα επιχειρηματικά οικοσυστήματα, να αναλάβουν την ευθύνη της διπλής, πράσινης και ψηφιακής, μετάβασης της βιομηχανίας τους. Η Jeannette Baljeu είναι εισηγήτρια της γνωμοδότησης Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη , που θα εγκριθεί στη σύνοδο ολομέλειας στις 12-14 Οκτωβρίου .
Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη;
Οι περιφέρειες μπορούν και θέλουν να ηγηθούν δίνοντας το παράδειγμα, και η νέα βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ πρέπει να αναδεικνύει τον ρόλο τους και να ενισχύει την τοποκεντρική διάσταση.
Τα βιομηχανικά οικοσυστήματα είναι συχνά περιφερειακού χαρακτήρα και συνδέονται με άλλα περιφερειακά οικοσυστήματα μέσω των αλυσίδων εφοδιασμού ή των δικτύων ανταλλαγής γνώσεων. Γι’ αυτό το λόγο η βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ απαιτεί τοποκεντρική προσέγγιση, με σημαντικό ρόλο για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Πρόκειται για τις αρχές που βρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες και στα επιχειρηματικά οικοσυστήματα, με σημαντικές αρμοδιότητες σε διάφορους τομείς πολιτικής, Μπορούν να κινητοποιήσουν ευρύ φάσμα μέσων ώστε να υλοποιηθεί μια ολιστική και φιλόδοξη βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ.
Ποιο ρόλο μπορεί να επιτελέσει η βιομηχανική πολιτική στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας; Πώς μπορούν να τεθούν περιβαλλοντικά πρότυπα χωρίς να απειλείται η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων απέναντι σε επιχειρήσεις από τρίτες χώρες;
Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος της επίτευξης των κλιματικών στόχων εντοπίζεται στις ενεργοβόρες βιομηχανίες. Αυτές οι βιομηχανίες επιθυμούν να συνεργαστούν για την επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων, αλλά στη γνωμοδότησή μου υποστηρίζω ότι χρειαζόμαστε οδικούς χάρτες με σαφείς, φιλόδοξους και ρεαλιστικούς στόχους για τη μείωση του CΟ2. Πιστεύω πως πρέπει να στηρίξουμε τις βιομηχανίες μας σε αυτή τη μετάβαση, ώστε να αναλάβουν ηγετικό ρόλο και να συμπεριλάβουν τις μικρότερες επιχειρήσεις σε αυτήν. Έτσι θα ενισχυθεί επίσης η ανταγωνιστικότητά μας επειδή θα μπορέσουμε να επικεντρωθούμε στην ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών αντί να επιλέγουμε φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις από τρίτες χώρες.
Το γεγονός ότι η Πράσινη Συμφωνία συμπίπτει με την τεράστια χρηματοδότηση του Σχεδίου Ανάκαμψης αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία προώθησης της διαδικασίας οικολογικής μετάβασης, διανοίγοντας μεγάλες ευκαιρίες για οικολογικές βιώσιμες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες;
Ναι, πιστεύω πως αυτό είναι δυνατό, εφόσον η προβλεπόμενη χρηματοοικονομική στήριξη συνοδεύεται από τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη είναι επί του παρόντος αρμόδια για την κατάρτιση εθνικών σχεδίων και τον καθορισμό των σχετικών λεπτομερειών. Οι περιφέρειες πρέπει να αποτελούν ισότιμο εταίρο στη συγκεκριμένη διαδικασία και να έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν και να συνεισφέρουν σε αυτά τα σχέδια. Οι περιφέρειες διαθέτουν γνώση και εμπειρογνωμοσύνη και θα μπορούσαν να συνδέσουν τις Περιφερειακές στρατηγικές καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση (RIS3) με τα σχέδια αυτά και να δείξουν πού βρίσκονται οι ευκαιρίες επένδυσης στον οικολογικό προσανατολισμό της οικονομίας.
Ποια μορφή θα πρέπει να έχουν οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης; Σε ποιους τομείς πρέπει να καταστεί ανταγωνιστικότερη η ευρωπαϊκή βιομηχανία;
Οι περιφέρειες έχουν ρεαλιστική εικόνα της οικονομικής τους κατάστασης. Γνωρίζουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους και πρέπει συνεπώς να χρησιμοποιήσουν τις περιφερειακές στρατηγικές καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση όχι μόνο ως εργαλείο για την τόνωση της οικονομίας τους, αλλά και ως βάση συνεργασίας με άλλες περιφέρειες. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διευκολύνει τη δημιουργία συνδέσμων μεταξύ περιφερειακών συνεργατικών σχηματισμών και συμπληρωματικών αρμοδιοτήτων για την οικοδόμηση διαπεριφερειακών αξιακών αλυσίδων. Οι περιφέρειες θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις RIS3 τους ως οδικό χάρτη για την ενίσχυση των συνεργατικών τους σχηματισμών, μέσω της στήριξης όχι μόνο των περιφερειακών συνδέσμων, αλλά και των συνδέσμων με συνεργατικούς σχηματισμούς σε άλλες περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένου του εργαλείου διαπεριφερειακών επενδύσεων στην καινοτομία. Έτσι θα μπορούσε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, να ενισχυθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού και να μειωθεί η εξάρτησή μας από παγκόσμιους προμηθευτές.
Πιστεύω πως η ΕΕ θα μπορούσε να στηρίξει περισσότερο τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες προκειμένου να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητά τους. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα μεγαλύτερη δημόσια χρηματοδότηση. Θα μπορούσε να σημαίνει επίσης μεταρρύθμιση της πολιτικής ανταγωνισμού ώστε η βιομηχανία μας να καταστεί λιγότερο ευάλωτη σε επιθετικές εξαγορές. Διεθνείς επενδυτές υποστηριζόμενοι από κρατικές ενισχύσεις εξαγοράζουν ΜΜΕ καθοριστικής σημασίας για τα περιφερειακά μας οικοσυστήματα οι οποίες είναι, ταυτόχρονα, υπερβολικά μικρές για να εντοπιστούν ως επιθετικές εξαγορές, όπως αναφέρεται στη Λευκή βίβλο της ΕΕ σχετικά με τις ξένες επιδοτήσεις . Η βελτίωση της ενιαίας αγοράς θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε πραγματικά ισότιμους όρους ανταγωνισμού, ικανούς να τονώσουν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας μας, η οποία θα ήταν πλέον σε θέση να ανταγωνιστεί παγκόσμιους ηγέτες όπως η Google, η Amazon ή η Alibaba. Οι RIS3 θα μπορούσαν επίσης να επικεντρωθούν περισσότερο στην ψηφιοποίηση.
Εκτιμάτε ότι ο ευρύτατος και ισχυρότατος αντίκτυπος της πανδημίας θα απαιτήσει την επανεξέταση της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ;
Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τους γεωπολιτικούς κινδύνους των ξένων επενδύσεων και της υπερβολικής εξάρτησης από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και αξίας. Η βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ θα πρέπει συνεπώς να περιλαμβάνει μέτρα που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης και την προετοιμασία ενόψει μελλοντικών πανδημιών. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής κοινωνίας και οικονομίας, π.χ. μέσω της προετοιμασίας εναλλακτικών ευρωπαϊκών αλυσίδων εφοδιασμού για τον ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό. Έτσι θα διατηρηθεί η ευρωπαϊκή τεχνολογική ηγεσία και θα κερδίσουμε ψηφιακή και τεχνολογική κυριαρχία απέναντι σε επιθετικές εξαγορές στρατηγικών εταιριών από παράγοντες εκτός ΕΕ. Ωστόσο, θα χρειαστεί επίσης μεταρρύθμιση της πολιτικής ανταγωνισμού.
Κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων λόγω της νόσου COVID-19, οι αλυσίδες εφοδιασμού διαταράχθηκαν: αφενός, τα σύνορα έκλεισαν και ήταν δύσκολη η παράδοση αγαθών σε άλλες χώρες· αφετέρου, οι χώρες επέβαλαν απαγορεύσεις στην παράδοση ορισμένων αγαθών, ιδίως ιατροτεχνολογικών προϊόντων και φαρμάκων. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των επιχειρήσεων (και των περιφερειών) σημαίνει υπαναχώρηση από την παγκοσμιοποίηση και τον επαναπατρισμό των εγχώριων επιχειρήσεων;
Είναι κατανοητό το ότι οι χώρες και οι περιφέρειες κινήθηκαν με γνώμονα το συμφέρον των κατοίκων τους, πράγμα που οδήγησε στο κλείσιμο κάποιων συνόρων. Όπως περιγράφω, πιστεύω πως η Ευρώπη πρέπει να φυλάγεται από τις αρνητικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, είμαι ακλόνητα πεπεισμένη πως δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η διαπεριφερειακή συνεργασία είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση της κρίσης, όπως κατέδειξε η περιφέρεια της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας διατηρώντας ανοιχτά τα σύνορά της με τις Κάτω Χώρες και περιθάλποντας Ολλανδούς ασθενείς με COVID-19. Τα ανοιχτά σύνορα μεταξύ των περιφερειών είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής κοινωνίας και οικονομίας, πολλώ δε μάλλον επειδή χρειαζόμαστε τη συνεργασία μεταξύ των βιομηχανικών συνεργατικών σχηματισμών με βάση μια τοποκεντρική προσέγγιση.
