Μπορεί άραγε να αλλάξει η μοίρα των χωριών της Κρητικής ενδοχώρας που τα τελευταία χρόνια μοιάζουν εγκαταλελειμμένα στη μοίρα τους; Όλοι πλέον στρέφονται στις πόλεις και τις κωμοπόλεις στα βόρεια του νησιού, αφήνοντας πίσω τους τα πατρογονικά τους σπίτια, τα περισσότερα εκ των οποίων είτε πωλούνται σε ξένους που τα τελευταία χρόνια επιδίδονται σε ένα… σαφάρι αγορών στην ενδοχώρα του νησιού, είτε καταρρέουν εγκαταλελειμμένα στην τύχη τους.
Για να δώσουμε απάντηση στα παραπάνω πρέπει να γνωρίσουμε περισσότερα για το μικρό χωριό της Ρόκκας που βρίσκεται στη Δυτική Κρήτη και ανήκει από το 2010 και το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» στον Δήμο Κισάμου. Απέχει από τα Χανιά 35 χιλιόμετρα.
Πρόκειται για ένα ημιορεινό χωριό που σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει μόλις 52 κατοίκους. Το χωριό είναι κτισμένο στους πρόποδες ενός απότομου ασβεστολιθικού λόφου που ονομάζεται Τρουλί. Ο ασβεστολιθικός λόφος δεσπόζει στο κάμπο που φτάνει μέχρι το κόλπο του Κισάμου. Στο λόφο βρισκόταν το βυζαντινό φρούριο Ρόκκα, από το οποίο πήρε το όνομά του το χωριό. Ανατολικά του χωριού και του λόφου περνάει το φαράγγι Ρόκκας.
H Ρόκκα διαθέτει αρχαιολογικό χώρο -όμορο με τον οικισμό- που η ανάδειξή του πραγματοποιείται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Στη νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου, πάνω από το χωριό βρίσκεται αρχαίος οικισμός. Στη πλαγιά του λόφου διακρίνονται λαξευτές κατοικίες και λαξευτές δεξαμενές, δρόμοι, σκάλες, μια πλατεία και αγωγοί για την συλλογή των όμβριων υδάτων. Στη κορυφή του λόφου βρισκόταν η ακρόπολης, όπου σώζεται ρωμαϊκό μονοπάτι και τουλάχιστον τρεις κτιστές και μία λαξευτή δεξαμενές. Από το βυζαντινό φρούριο διαζόνται ελάχιστα ερείπια. Μέσα στο χώρο του φρουρίου βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Γεωργίου.
Ο οικισμός αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Rocha και από τον Καστροφύλακα το 1583 ως Rocca με 83 κατοίκους (Κ238). Η Ρόκκα δεν αναφέρεται στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, αλλά το 1842 την αναφέρει ο Χουρμούζης στο έργο του Κρητικά. Το 1881 ανήκει στο δήμο Πανευθήμου και είχε 85 κατοίκους, όλους χριστιανούς.
Ένα… σωτήριο ΕΣΠΑ
Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης του ΕΣΠΑ (2007-2013), εντάσσονται δύο έργα ανάπλασης για το Δήμο Κισάμου.
Συγκεκριμένα πρόκειται για τα έργα:
- «Ανάπλαση Οικισμού Καλλεργιανών Δήμου Κισάμου».
- «Ανάπλαση Οικισμού Ρόκκας Δήμου Κισάμου».
Οι δύο οικισμοί εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα με στόχο να τους δοθεί η δυνατότητα να αναδείξουν τα πλεονεκτήματά τους και να αναπτυχθούν οικιστικά και τουριστικά.
Το έργο ανάπλασης στη Ρόκκα προέβλεπε τις εξής παρεμβάσεις:
- Καθαιρέσεις τμήματος παλιών τσιμεντοστρώσεων, νέα τσιμεντόστρωση και νέα επίστρωση με πέτρινες πλάκες στα σοκάκια του οικισμού. Διαμόρφωση κατάλληλων κλίσεων για τον έλεγχο της επιφανειακής απορροής των ομβρίων και κατασκευή τεχνικών έργων (κράσπεδα) στα σημεία που απαιτούνται σύμφωνα με τα σχέδια.
- Αποκατάσταση υφιστάμενων φυσικών μονοπατιών από χώμα και πέτρα με νέα λιθόστρωση – κατασκευή καλντεριμιού.
- Γενική ανάπλαση ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων με νέες πλακοστρώσεις, εξοπλισμός (καθιστικά, καλαθάκια καθαριότητας, πινακίδες ενημέρωσης).
- Επίστρωση με κυβόλιθους στα τμήματα που πραγματοποιείται συχνή κίνηση οχημάτων.
- Εγκατάσταση δικτύου φωτισμού και ηλεκτροφωτισμός με φανοστάτες, επιτοίχια (κρεμαστά και χωνευτά) φωτιστικά στους χώρους επέμβασης.
- Διαμόρφωση διαδρομής όδευσης τυφλών με επίστρωση ειδικών πλακών σύμφωνα με τις προδιαγραφές που περιγράφονται από την ισχύουσα νομοθεσία. Η διαδρομή αυτή διαμορφώνεται στον βασικό πεζόδρομο που διέρχεται από το χώρο υποδοχής των επισκεπτών προς την είσοδο του φαραγγιού.
Πέρα από αυτά τα δύο έργα, έχουν υποβληθεί άλλες τρεις προτάσεις ανάπλασης και αναμένεται η ένταξή τους.
Το έργο αρχικού προϋπολογισμού 560.499 ευρώ δημοπρατήθηκε το 2013, το ποσό σύμβασης ανέρχονταν σε 364.849 ευρώ και υλοποιήθηκε την διετία 2014-2015.
Η μεταμόρφωση
Η απάντηση λοιπόν στο αρχικό μας ερώτημα μπορεί να δοθεί μόνο από όσους γνώριζαν τη μισοερειπωμένη Ρόκκα του 2013 και μπορούν να την συγκρίνουν με τη σημερινή. Ένα μικρό χωριό πήρε πάλι ζωή, οι καταγόμενοι από αυτό επένδυσαν στο χωριό τους, είτε για τη δημιουργία εξοχικής κατοικίας είτε τουριστικού καταλύματος.
Σ’ αυτό το μικρό χωριουδάκι πραγματοποιούνται κάθε χρόνο οι Γιορτές Ρόκκας που θεωρούνται από πολλούς οι κορυφαίες πολιτιστικές εκδηλώσεις ολόκληρης της Κρήτης. Ξεκίνησαν το 2013 και τα επόμενα χρόνια… εκτοξεύτηκαν χάρη στη νέα μορφή του χωριού και φυσικά το μεράκι των διοργανωτών. Εκτός των πολλών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα εκεί -και στη γειτονική Κέρα- κάθε Αύγουστο, κορωνίδα των εκδηλώσεων είναι η μαγευτική μουσική βραδιά που διοργανώνεται κάθε χρόνο κάτω από το φως της Αυγουστιάτικης Πανσελήνου στον αρχαιολογικό χώρο της Ρόκκας, όπου έχουν συμμετάσχει η Ευανθία Ρεμπούτσικα, η Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, ο διακεκριμένος αρχιμουσικός, πιανίστας και διευθυντής της Ορχήστρας των Χρωμάτων Μίλτος Λογιάδη, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης κ.α.
Για όσους ισχυρίζονται ότι τα χωριά της Κρητικής ενδοχώρας έσβησαν ή αργοσβήνουν, η Ρόκκα θα πρέπει να αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα που αναζητά μιμητές.
