Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν δείχνουν να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες σε περιβαλλοντικά ζητήματα όπως η εξοικονόμηση υλικών, η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και η ανακύκλωση, με αποτέλεσμα, ο μέσος όρος των ελληνικών επιχειρήσεων να υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αυτό αναφέρεται σε ενημερωτικό σημείωμα της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος, το οποίο καταγράφει και αξιολογεί την περιβαλλοντική διάσταση της μικρομεσαίας επιχείρησης, επισημαίνοντας υφιστάμενα μέτρα πολιτικής -σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο- που στοχεύουν στην ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ως προς τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το ΑΠΕ – ΜΠΕ, ακολουθεί μία σειρά από προτάσεις για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων και της ενεργειακής απόδοσης των ΜμΕ. Οι προτάσεις αυτές αξιολογούνται με κριτήριο τη συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ), για την περίοδο 2021-2030.
Όπως σημειώνεται «η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε σημαντικές επενδύσεις, οπότε επιβάλλεται η ένταξη των ΜΜΕ σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενεργειακής διαχείρισης και χρηματοδότησης».
Στο ενημερωτικό σημείωμα, αρχικά, επισημαίνεται ότι η εξοικονόμηση ενέργειας στις επιχειρήσεις έχει δύο εξίσου σημαντικές όψεις. Η πρώτη είναι αυτή των ΜΜΕ ως προμηθευτών εξοπλισμού, μηχανημάτων, υλικών ή τεχνολογιών που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των ενεργειακών στόχων. Η δεύτερη είναι αυτή των ΜΜΕ ως χρηστών-επωφελούμενων της κάθε δράσης.
Υπό το πρίσμα αυτό, προτείνονται δράσεις που να ενισχύουν και να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη «πράσινων μικρών επιχειρήσεων» οι οποίες θα επιμελούνται την ανάπτυξη επεμβάσεων τεχνολογικού εξοπλισμού,«έξυπνων» εγκαταστάσεων εξοικονόμησης ενέργειας, καινοτόμων συστημάτων παραγωγικής διαδικασίας, λειτουργίας, συντήρησης και τεχνολογικού εξοπλισμού (αναβαθμισμένα έξυπνα δίκτυα, ηλεκτρικά/ υδραυλικά συστήματα κά.
Ως εκ τούτου, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να αναπτυχθούν δράσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, με τη μορφή ενός μόνιμου μηχανισμού, με συστηματική πληροφόρηση/ενημέρωση και συγκεκριμένους τακτικούς κύκλους χρηματοδότησης, για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Προς αυτή την κατεύθυνση, θεωρείται απαραίτητη η ανάπτυξη ολοκληρωμένων δράσεων εξοικονόμησης για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, στα πρότυπα του «Εξοικονομώ κατοίκον» (πχ Εξοικονομώ για ΜΜΕ. Θα μπορούσε ενδεικτικά να περιέχει τις παρακάτω κατηγορίες επεμβάσεων:
– Ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενωνκτιριακών υποδομών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω των παρακάτω παρεμβάσεων:
▪ Θερμομόνωση εξωτερικής τοιχοποιίας, δαπέδου, δώματος, στέγης
▪ Συστήματα σκίασης
▪ Αντικατάσταση υφιστάμενων κουφωμάτων με νέα διπλού υαλοπίνακα (με θερμοδιακοπή ή αδρανές αέριο)
▪ Αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης ή ψύξης με άλλα μεγαλύτερης απόδοσης
▪ Προσθήκη λαμπτήρων τεχνολογίας LED
▪ Εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων για παραγωγή ζεστού νερού
▪Συστήματα ανάκτησης απορριπτόμενης ενέργειας
▪ Συστήματα έξυπνης ενεργειακής διαχείρισης κτιρίου.
– Υποστηρικτικές Δράσεις:
▪ Εκτενής ενεργειακός έλεγχος
▪ Υπηρεσίες έκδοσης Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης
▪ Υπηρεσίες Ενεργειακού Ελεγκτή/Συμβούλου
▪ Πιστοποίηση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης σύμφωνα με το πρότυπο ISO50001
Η προσέγγιση αυτή εκτιμάται ότι θα ενθαρρύνει τον μετασχηματισμό και την προσαρμογή των μικρών επιχειρήσεων σε νέα καινοτομικά πρότυπα εξοικονόμησης, αλλά και σε επίπεδο λειτουργίας, συντήρησης, εξοπλισμού/συσκευών αλλά και παραγωγικής διαδικασίας, ενώ θα ενισχύσει εμμέσως και τη δραστηριότητα της παροχής υπηρεσιών (πχ εγκαταστάσεις, υλικά, νέα συστήματα και γενικά εμπορική δραστηριότητα στον αντίστοιχο κλάδο) που παρέχονται από μικρές επιχειρήσεις προς τελικούς χρήστες, που συνιστούν επίσης -εν προκειμένω- μικρές επιχειρήσεις.
Επισημαίνεται ακόμη ότι, οι παραπάνω προτάσεις, συνάδουν απόλυτα με τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα του φόρουμ βιομηχανίας της ομάδας εργασίας για την εξοικονόμηση ενέργειας που είχε διοργανωθεί από την γενική γραμματεία Βιομηχανίας και στο οποίο το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ συμμετείχε ενεργά στις εργασίες του. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνονται και δύο προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ:
– Έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων με αντικείμενο τις κτιριακές παρεμβάσεις, τον εκσυγχρονισμό παραγωγικού εξοπλισμού ώστε να επιτεθεί η εξοικονόμηση ενέργειας εν τέλει. Τα προηγούμενα έτη, οι ΜΜΕ δεν διέθεταν ούτε τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά ούτε το κατάλληλο ρυθμιστικό καθεστώς υποστήριξης για να προχωρήσουν σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας και αύξησης της ενεργειακής τους αποδοτικότητας. Η χρηματοδότηση αυτή, με οποία μορφή επιτευχτεί, θα πρέπει να συνδυάζει:
▪ επιχορήγηση και χαμηλότοκα δάνεια
▪ παράλληλη φορολογική ελάφρυνση σε περίπτωση υψηλής ενεργειακής αναβάθμισης
▪ συμβουλευτική υποστήριξη σχετικά με χρηματοδοτικές ευκαιρίες και εξειδικευμένο οικονομικό σχεδιασμό για επενδύσεις αύξησης στην απόδοση χρήσης πόρων και ενέργειας.
– Ελλιπής ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση
Οι ΜΜΕ δεν έχουν, σε μεγάλο βαθμό, προσδιορίσει τις βασικές αδυναμίες της λειτουργίας τους, αναφορικά με τις απώλειες θερμότητας οι οποίες συνεπάγονται κόστος, τόσο οικονομικό, όσο και κοινωνικό. Σε αρκετές περιπτώσεις, αν και κλαδικοί φορείς καταρτίζουν προγράμματα ενημέρωσης των μελών τους, οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν όλα τα οφέλη, ενεργειακά και μη, από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης με αποτέλεσμα, είτε να μην επενδύουν στον συγκεκριμένο τομέα, είτε να μην συμμετέχουν σε χρηματοδοτικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό περιβάλλον. Επιπροσθέτως, δεν διαθέτουν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση δράσεων ενεργειακής απόδοσης (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ, 2019). Άρα, στο πλαίσιο της σωστής ενημέρωσης και της συμμετοχής των ΜΜΕ σε δράσεις εξοικονόμησης, θα πρέπει αυτές επιπλέον να συνδυάζουν:
▪ Βάση δεδομένων με περιπτώσεις ενεργειακών αναβαθμίσεων (είτε από διεθνή βιβλιογραφία είτε από πιλοτικές δράσεις)
▪ Επίδειξη νέων τεχνολογιών στο χώρο της εξοικονόμησης ενέργειας και της αποδοτικής χρήσης πόρων ώστε να υπογραμμίζονται τα ωφελήματα από την χρήση της τεχνολογικής εξέλιξης
▪ Ένα συγκριτικό εργαλείο ώστε να μπορεί ο κάθε ιδιοκτήτης επιχείρησης να συγκρίνει πόσο ενεργειακά ή περιβαλλοντικά αποδοτική είναι η επιχείρηση του σε σύγκριση με παρόμοιες επιχείρησης του κλάδου του
– Υψηλό κόστος ενέργειας
Από την έλευση της κρίσης και έπειτα, παρά τη σημαντική κάμψη της ζήτησης και του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, το ενεργειακό κόστος αυξήθηκε σημαντικά. Ενδεικτικά, πολλές ΜΜΕ καταβάλουν ακόμα και το 66% του κέρδους τους για το ενεργειακό τους κόστος. Η αύξηση των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος, η ενσωμάτωση του κόστους ΑΠΕ και η αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης επιβάρυνε δυσανάλογα τις μικρές επιχειρήσεις. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η υψηλή φορολόγηση της κατανάλωσης ενέργειας επιβλήθηκε χωρίς την παροχή ανταποδοτικών υπηρεσιών από το κράτος.
