Στρατηγικές επιβίωσης για startups στους επόμενους 12 μήνες

«Μα τον Τουτάτη! Ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι μας… Και τώρα;»: φορώντας ένα χειροποίητο καπέλο σαν του Οβελίξ, του πληθωρικού χαρακτήρα από τα κόμικ άλμπουμ των Γκοσινί και Ουντερζό, ο Τόλι Λέριος, που το 2015 πούλησε την εταιρεία του, Metanautix, στη Microsoft, πρότεινε στρατηγικές επιβίωσης για όσες νεοφυείς επιχειρήσεις …είδαν τον ουρανό να τους πέφτει στο κεφάλι, εξαιτίας της Covid-19.

Ο Τόλι Λέριος, κάτοχος του τίτλου του πρώτου Έλληνα Ολυμπιονίκη Πληροφορικής και ο Μιχάλης Μπουτάρης, αντιπρόεδρος της οινοποιίας «Κυρ-Γιάννη», ιδρυτής της «Athroa Innovation» και σύμβουλος του Γραφείου Καινοτομίας του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ήταν οι δύο κύριοι ομιλητές στο δωρεάν διαδικτυακό σεμινάριο (webinar), που διοργάνωσαν πρόσφατα η Ελληνική Εταιρία Επιστημόνων και Επαγγελματιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΕΠΥ) και το Technology Forum (τα slides και τα βίντεο των παρουσιάσεων είναι διαθέσιμα εδώ).

Φωτιά χωρίς καύσιμη ύλη δεν ανάβει

Παρότι είναι πολύ εύκολο να σκεφτούμε την πανδημία ως μεμονωμένο γεγονός, που δεν πρόκειται να ξανασυμβεί, αυτό δεν είναι αλήθεια, ανέφερε ο Λέριος, που έχει 26 κατοχυρωμένες πατέντες στο Αμερικανικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, εργάστηκε για τις Microsoft, Facebook και Sun Microsystems και δίδαξε -ως μεταπτυχιακός φοιτητής- στο Stanford. Σήμερα είναι επιχειρηματικός σύμβουλος της SRI International, ενός κατ’ ανάθεση οργανισμού έρευνας, από όπου αναδύθηκαν εταιρείες- τεχνοβλαστοί όπως η δημιουργός της εικονικής βοηθού «Siri» (πωλήθηκε στην Apple).

Όπως είπε, ο νέος κορονοϊός ήταν η σπίθα για να ανάψει η φωτιά μιας νέας κρίσης, αλλά αν δεν υπάρχει καύσιμη ύλη, μια σπίθα δεν αρκεί για να ανάψει φωτιά. Τα συμπτώματα μιας έτσι και αλλιώς επερχόμενης ύφεσης, την οποία η Covid-19 πυροδότησε, ήταν εμφανή, είπε, «κι αν κάποιος θέλει να είναι προετοιμασμένος για την επόμενη κρίση, τέτοια συμπτώματα πρέπει να ψάχνει».
Ως τέτοια χαρακτήρισε -μεταξύ άλλων- τα πολύ χαμηλά επιτόκια με τα οποία μπορούσε να δανειστεί η Ελλάδα, παρά τις δύσκολες συνθήκες, αλλά την αντιστροφή της καμπύλης αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων τον περσινό Μάρτιο και Αύγουστο. Ιστορικά, σημείωσε, στο 95% των περιπτώσεων, όταν παρατηρείται αντιστροφή αυτής της καμπύλης, ακολουθεί ύφεση 6-12 μήνες αργότερα, όπερ και εγένετο.

Ο Τιτανικός αργεί να στρίψει

Χαρακτήρισε την ανταπόκριση της ΕΕ στην κρίση απελπιστικά αργή και την αντίδραση των κυβερνήσεων στην πανδημία πολύ «φτωχή», παραλληλίζοντας τις περισσότερες από αυτές με τον Τιτανικό. «Ο Τιτανικός είναι μεγάλο πλοίο και ακόμα και όταν βλέπει το παγόβουνο είναι δύσκολο να στρίψει. Παρά τις καλές προθέσεις, η εφαρμογή των πολιτικών ήταν από κακή ως φριχτή», είπε, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Υποστήριξε ότι τα ανακοινωθέντα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων, και στην Ελλάδα (επιστρεπτέα προκαταβολή, δάνεια έως το 25% του τζίρου), έχουν ακόμα ασαφείς όρους, η αποδέσμευση των χρημάτων θα είναι αργή και, παρά τις εγγυήσεις, οι τράπεζες θα δείξουν προκατάληψη υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων. «Eπιδιώξτε τη μόχλευση κυβερνητικής βοήθειας, αλλά μην βασίζεστε σε αυτή ως προς το timing», είπε στις/στους startupers.

Έκανε λόγο για επίμονη ανεργία την επόμενη μέρα, με την προσφορά εργασίας να ευνοεί τους -θεωρούμενους ως υγιέστερους και φθηνότερους- νεότερους και για περαιτέρω αύξηση του προστατευτισμού, ο οποίος θα επηρεάσει όσες startups έχουν εξαγωγική συνιστώσα, προσβλέπουν σε διεθνή ανάπτυξη ή ευελπιστούν να «σηκώσουν» κεφάλαια από το εξωτερικό.

Στρατηγικές επιβίωσης για startups στους επόμενους 6-12 μήνες

«Βάλε όλες τις εναλλακτικές σου πάνω στο τραπέζι. Αν συνειδητοποιείς ότι αυτό στο οποίο ελπίζεις δεν θα συμβεί, απότυχε γρήγορα, όσο έχεις ακόμα κάποια χρήματα. Θέλεις να έχεις κάποια χρήματα, για να τα επιστρέψεις στους επενδυτές σου και να κρατήσεις τη φήμη σου άθικτη, ώστε να ξαναπροσπαθήσεις. Υποχώρησε από τη μάχη, για να έχεις μια ευκαιρία να κερδίσεις τον πόλεμο», είπε. Προειδοποίησε δε ότι οι ελληνικές startups πιθανότατα δεν θα μπορούν να «σηκώσουν» κεφάλαια από αμερικανικά funds επιχειρηματικών συμμετοχών για τους επόμενους 6-12 μήνες, εκτός κι αν βρίσκονταν ήδη σε προχωρημένες συζητήσεις.

Φτιάχνεις μπέρμπον; Ισως είναι ώρα να στραφείς στα αντισηπτικά

Άλλη πιθανή στρατηγική είναι το λεγόμενο «pivot», η στροφή της νεοφυούς επιχείρησης σε αντικείμενο ελαφρώς διαφορετικό από το τρέχον: «Ενημέρωσε τους επενδυτές σου για το pivot, γιατί αν πρώτα το κάνεις και μετά ενημερώσεις, θα δουν μπροστά τους μια εταιρεία διαφορετική από αυτή στην οποία είχαν επενδύσει. Με τη βοήθειά τους, άλλαξε το προϊόν σου και το focus στην αγορά» είπε, αναφέροντας την περίπτωση εταιρείας παρασκευής μπέρμπον στο Κεντάκι των ΗΠΑ, που στράφηκε στα αντισηπτικά, χρησιμοποιώντας τις ίδιες εγκαταστάσεις και σχεδόν τις ίδιες πρώτες ύλες. Για μια startup, όπως παρατήρησε, αυτή η πρώτη ύλη μπορεί να είναι, π.χ. οι μηχανικοί, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Κόψε γρήγορα, κόψε βαθιά

Αν μια νεοφυής επιχείρηση επιλέξει να συνεχίσει, θα πρέπει, όπως είπε, να κόψει γρήγορα το κόστος του προσωπικού και μάλιστα περισσότερο από ό,τι νομίζει ότι χρειάζεται, «για να μειώσεις το κόστος όσο ταχύτερα μπορείς και να αποφύγεις τη συνεχιζόμενη προστριβή και τη σταδιακή διάβρωση της εμπιστοσύνης των εργαζομένων στην εταιρεία» είπε. Mια ακόμη στρατηγική επιβίωσης έγκειται στη στροφή σε εκείνους τους πελάτες, που παρά την κρίση εξακολουθούν να διαθέτουν χρήμα ή/και πιεστικές ανάγκες, όπως αυτοί που σχετίζονται με τις κυβερνήσεις (παραδοσιακά δαπανούν περισσότερα σε περιόδους ανάκαμψης από κρίσεις), οι επιχειρήσεις που ψάχνουν τρόπους να περικόψουν κόστη (πχ, με λύσεις ημι-αυτοματοποίησης), αλλά και οι ιδιώτες καταναλωτές (π.χ. με προσφορά λύσεων διασκέδασης χαμηλού κόστους).

Πανδημία, όπως …σεισμός

«Οι πανδημίες είναι σαν τους σεισμούς: ξέρουμε ότι θα έρθουν κάποια στιγμή, το θέμα είναι ότι δεν ξέρουμε πότε» επισήμανε ο αντιπρόεδρος της «Athroa Innovations», Μιχάλης Μπουτάρης, προσθέτοντας ότι κατά κάποιο τρόπο, (το να μη λαμβάνουμε υπόψη το ενδεχόμενο πανδημιών) είναι σαν να χτίζουμε σπίτια χωρίς αντισεισμικό κανονισμό. Επισήμανε δε ότι «στην περίπτωση της Covid-19 «οι κυβερνήσεις μπορεί να μην έκαναν πάρα πολύ καλή δουλειά στην οικονομία, αλλά έκαναν πολύ καλή δουλειά στο να σώσουν ζωές».

«Ο νέος κορονοϊός, συγκρινόμενος με άλλες πανδημίες, είναι μια μικρή τελίτσα, που σαφώς θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν είχαμε προσέξει. Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ το 1968 προκάλεσε 1 εκατ. θανάτους, η ισπανική γρίπη στις αρχές του αιώνα σκότωσε περίπου 50 εκατ. ανθρώπους. Η ανθρωπότητα πάντα το ζούσε αυτό και η λύση ποτέ δεν ήταν μόνο μία: ο Μαύρος Θάνατος τελείωσε με καραντίνα, όχι εμβόλιο, ενώ η ευλογιά με εμβόλιο», υπενθύμισε. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν πολλές εναλλακτικές και για την Covid-19, αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν τις κατάλληλες υποδομές κι οι startups να αξιοποιήσουν την κρίση ως ευκαιρία, ηθικά, όχι οπορτουνιστικά.

Το ξόρκι του «ξε»

Ο αντιπρόεδρος της «Athroa Innovation», η οποία έχει ως στόχο την εμπορική αξιοποίηση της εφευρετικής έρευνας μέσω άδειας παραχώρησης χρήσης της διανοητικής ιδιοκτησίας, πρόσθεσε ότι για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες που διαμορφώνει η πανδημία, προτείνει …το «ξόρκι του “ ξε”». «Να ξεσταυρώσουμε τα χέρια, να ξεχάσουμε αυτά που ξέραμε για να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, να ξεβολευτούμε γιατί μόνο έτσι εξελισσόμαστε σε οποιαδήποτε νέα κανονικότητα, να ξενιτευτούμε ψυχικά γιατί οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες μας σχετίζονται με το “ξένο”, που δεν μπορούμε να απομονώσουμε και πρέπει να αποδεχτούμε και το πιο βασικό, να ξεφοβηθούμε», είπε χαρακτηριστικά.
Υποστήριξε ότι οι startups μπορούν να κινήσουν την αλλαγή προς το καλύτερο, «γιατί όταν γίνει ένας σεισμός και πέσει ένα σπίτι, κάποιος πρέπει να μπορεί να πει “θα το χτίσουμε αλλιώς” και κάποιος πρέπει να σηκώσει και τις πέτρες. Αυτές είναι οι startups, εσείς είσαστε η δύναμη».

Παγκοσμιοποίηση με ζώνη ασφαλείας

Επισήμανε πως η τεχνολογία, που χρειάζεται να είναι ανθρωποκεντρική, μπορεί να λύσει κάποια προβλήματα της ανάπτυξης, αν και πρέπει να δούμε και πόσα δεν μπορεί να λύσει, εξετάζοντας τα όρια του τεχνοενθουσιασμού. «Θα σας πω πώς βλέπω εγώ τον τεχνοενθουσιασμό. Υπάρχει ένας πυλώνας, που είναι οι εκθετικότητες (exponentialities), οι νέες τεχνολογίες που δημιουργούν ρυθμούς ανάπτυξης με εκθετικό και όχι απλά γεωμετρικό ή αριθμητικό τρόπο και ένας δεύτερος, η οικουμενικότητα, μια παγκοσμιοποίηση με ζώνη ασφαλείας. Όπως είπε και ο πρόεδρος της SRI International, Stephen Ciesinski, η παγκοσμιοποίηση είναι σαν ένα καινούργιο αυτοκίνητο. Μάθαμε να το οδηγούμε, αλλά δεν έχουμε ζώνη ασφαλείας, οπότε μπορεί στην πρώτη στροφή, με ένα ατύχημα, να πεθάνουμε. Άρα λοιπόν βάζουμε κάποια όρια (…) Χρειάζεται να δώσουμε την ευκαιρία σε μια νέα μορφή οικουμενικότητας, γιατί ακριβώς η τάση διεθνώς είναι η αύξηση του προστατευτισμού, να ξανανεβούν τα σύνορα», σημείωσε.