Με υπογραφή του ίδιου του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη η κυβέρνηση αποφάσισε, με καθυστέρηση μηνών, είναι η αλήθεια, να προχωρήσει στη συγκρότηση των επιτελικών ομάδων που θα τρέξουν τον σχεδιασμό της επόμενης προγραμματικής περιόδου που θα κατατεθεί από τη χώρα μας στην Κομισιόν.
Ο Πρωθυπουργός με το ΦΕΚ Β432 του 2020 θέτει ως επικεφαλής του (πολύ μεγάλης σημασίας) εγχειρήματος τον υφυπουργό Γιάννη Τσακίρη που έχει στην αρμοδιότητά του και το τρέχον ΕΣΠΑ. Ο Γιάννης Τσακίρης, τεχνοκράτης και όχι πολιτικός, προερχόμενος από καριέρα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έχει πιστωθεί τόσο την επιτάχυνση του ΕΣΠΑ την περασμένη χρονιά (μαζί με τους γενικούς γραμματείς του) όσο και την απεμπλοκή από χρόνιες καθυστερήσεις και προβλήματα τόσο της Αναπτυξιακής Τράπεζας όσο και του Fund of Funds του δημοσίου.
Μάλιστα η ανάθεση αυτής της στρατηγικής και επιτελικής αρμοδιότητας στον Γιάννη Τσακίρη έρχεται παράλληλα με τη συζήτηση στις Βρυξέλλες για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης (με άγνωστο ακόμη αν θα υπάρξει τελική συμφωνία άμεσα) που ορίζει πόσα κονδύλια θα έχει διαθέσιμα κάθε χώρα. Σημειώνουμε ότι ταυτόχρονα με αυτές τις διαδικασίες η ελληνική πλευρά τρέχει και την αναθεώρηση του τρέχοντος ΕΣΠΑ με ανακατανομή κονδυλίων μεταξύ προγραμμάτων και έργων που έχουν περιθώρια πραγματικής ολοκλήρωσης μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, για τα οποία θα αναμένουμε επίσης της έγκριση των Βρυξελλών.
Ωστόσο η χρονική σύμπτωση (που δεν είναι σύμπτωση, αλλά επιλογή, κατά κυβερνητικές πηγές…) μεταξύ της επαναξιολόγησης του τρέχοντος προγράμματος (με απεντάξεις έργων και προγραμμάτων αλλά και ανακατανομή πόρων) και του σχεδιασμού των πολιτικών για την επόμενη προγραμματική περίοδο βολεύει εξαιρετικά. Και αυτό γιατί έργα και δράσεις που θα απενταχθούν τώρα θα μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενταχθούν στο επόμενο ΕΣΠΑ ως πολιτικές που θα ενισχυθούν, ενώ παράλληλα το αρμόδιο Υπουργείο έχει πολύ καλή εικόνα πλέον για το τι προχωρά και το τι αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.
Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης 2021-2027 (ΕΣΠΑ 2021-2027)
Το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 συγχρηματοδοτεί από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους έργα και δράσεις σε καίριους τομείς της οικονομίας και σε κάθε Περιφέρεια της χώρας, μέσω των Προγραμμάτων τα οποία προβλέπονται στην αρχιτεκτονική του. Όπως αποκάλυψε πριν λίγες ημέρες ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς, μετά τις συζητήσεις που έχουν μεσολαβήσει στις Βρυξέλλες, η Ελλάδα μπορεί να αναμένει μια συμφωνία που θα οδηγεί περί τα 21 δις ευρώ κοινοτικής χρηματοδότηση στα επιχειρησιακά προγράμματα που θα καταρτιστούν.
Για να φτάσουμε όμως εκεί, όπως αναφέρει και η απόφαση του Πρωθυπουργού, πρέπει ο σχεδιασμός του νέου ΕΣΠΑ θα πρέπει να εξασφαλίσει συνέργειες με το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης που χρηματοδοτείται από αμιγώς εθνικούς πόρους, προκειμένου να επιτευχθούν οι προτεραιότητες της αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας και να αποκτήσει ο μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός προστιθέμενη αξία για όλους τους τομείς ανάπτυξης. Και αφετέρου να οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις σε κοινοτικό επίπεδο.
Τα επιτελικά όργανα
Το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων για την επόμενη περίοδο θα είναι η Επιτροπή Σχεδιασμού Πολιτικής ΕΣΠΑ, που αποτελείται από όλα τα συναρμόδια πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης. Αυτήν θα επικουρούν η Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ και οι Ομάδες Στόχων Πολιτικής. Όλα τα όργανα αποτελούνται από κυβερνητικούς και υπηρεσιακούς εκπροσώπους αλλά μπορούν να καλούνται εκπρόσωποι κοινωνικών και επιστημονικών φορέων – με εξαίρεση την ΕΝΠΕ που, μόνη αυτή, συμμετέχει εξ οφίτσιο στην αρχική συγκρότηση του βασικού οργάνου.
Η διάρκεια των επιτελικών αυτών οργάνων, δηλαδή της ΕΣΠ, της Ομάδας Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ και των ΟΣΠ ορίζεται μέχρι την οριστική υποβολή του ΕΣΠΑ 2021-2027 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα πρέπει κανονικά να γίνει μέσα στο έτος (αλλά δεν παίρνουμε και όρκο ότι θα τελειώσει εντός του έτους…)
Η Επιτροπή Σχεδιασμού Πολιτικής ΕΣΠΑ
Στην Επιτροπή Σχεδιασμού Πολιτικής ΕΣΠΑ, που αναλαμβάνει να λάβει τις ουσιαστικές αποφάσεις, επικεφαλής τίθεται, ως Πρόεδρος, με απόφαση του Πρωθυπουργού ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων αρμόδιος για το ΕΣΠΑ ο οποίος συγκαλεί την ΕΣΠ και συντονίζει το έργο και τη λειτουργία της. Παρόλα αυτά την Επιτροπή ορίζει ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η οποία θα αποτελείται, πλέον του Προέδρου, από:
β) τον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων ως μέλος και αναπληρωτή του Προέδρου,
γ) έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) που ορίζεται από την ίδια,
δ) τους Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς: i) Βιομηχανίας, ii) Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, iii) Ιδιωτικών Επενδύσεων και Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, iv) Έρευνας και Τεχνολογίας, καθώς και v) Διαχείρισης Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείου Συνοχής και Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων,
ε) τους Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς των Υπουργείων: i) Οικονομικών (με αρμοδιότητα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο), ii) Εσωτερικών, iii) Υποδομών και Μεταφορών, iv) Περιβάλλοντος και Ενέργειας (με αρμοδιότητα για τους τομείς περιβάλλοντος, χωροταξίας και ενέργειας), v) Παιδείας και Θρησκευμάτων, vi) Τουρισμού, vii) Υγείας, viii) Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (με αρμοδιότητα για τους λιμένες και τη νησιωτική πολιτική), ix) Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, x) Πολιτισμού και Αθλητισμού (με αρμοδιότητα για τον πολιτισμό), xi) Ψηφιακής Διακυβέρνησης, xii) Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, xiii) Εξωτερικών, xiv) Προστασίας του Πολίτη, οι οποίοι έχουν την αρμοδιότητα σχεδιασμού των τομεακών πολιτικών του Υπουργείου τους, η υλοποίηση των οποίων δύναται να χρηματοδοτηθεί από τα Ταμεία της ΕΕ,
στ) τους Γενικούς Γραμματείς Συντονισμού της Προεδρίας της Κυβέρνησης,
ζ) τους Διευθυντές του Οικονομικού Γραφείου και του Γραφείου Κοινωνικών Υποθέσεων της Γενικής Γραμματείας του Πρωθυπουργού,
η) έναν εκπρόσωπο της Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού που ορίζεται από τον Γενικό Γραμματέα Πρωθυπουργού.
Σημειώνεται ότι εκπρόσωποι άλλων Υπουργείων ή/και εκπρόσωποι άλλων Γενικών ή Ειδικών Γραμματειών, πέραν των ανωτέρω, καθώς και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνικοί εταίροι, μετέχουν, όταν απαιτείται, στις εργασίες μετά από πρόσκληση του Προέδρου της ΕΣΠ.
Η Επιτροπή συστήνεται για τον συντονισμό της κατάρτισης του ΕΣΠΑ της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 και έργο της είναι η διατύπωση προτάσεων προς τον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων και μέσω αυτού στο Υπουργικό Συμβούλιο για:
(α) τις αναπτυξιακές προτεραιότητες και τους στόχους του ΕΣΠΑ 2021-2027 και
(β) τις αναγκαίες θεσμικές, διοικητικές και οργανωτικές ρυθμίσεις για την αποτελεσματική διαχείριση, τον έλεγχο και την υλοποίηση των Προγραμμάτων της περιόδου 2021-2027.
Με λίγα λόγια, όλα θα προκύψουν από αυτήν την επιτροπή, με βασικότερο πιθανό αποτέλεσμα ένα νέο νόμο για την οργάνωση και λειτουργία του ΕΣΠΑ, με βάση τα συμπεράσματα από τα προβλήματα και τις παθογένειες του τρέχοντος προγράμματος αλλά και τις κοινοτικές υποχρεώσεις. Σημειώνουμε ότι και σε κοινοτικό επίπεδο η απλοποίηση των διαδικασιών έχει αναχθεί σε βασική κατεύθυνση όλα τα τελευταία χρόνια, αλλά μένει να δούμε πως αυτό θα αποτυπωθεί στην πράξη. Επίσης η Επιτροπή θα καταλήξει σε συγκεκριμένες (όσο γίνεται για ένα στρατηγικό κείμενο) προτεραιότητες για τις επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν τα επόμενα χρόνια.
Όπως προείπαμε, το έργο της ΕΣΠ συνεπικουρεί η Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ και οι Ομάδες Στόχων Πολιτικής.
Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ
Η Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ που συστήνεται θα έχει ως έργο της τον συντονισμό των εργασιών διαμόρφωσης του ΕΣΠΑ και η σχετική εισήγηση προς την ΕΣΠ. Ειδικότερα:
α) Δίνει κατευθύνσεις στις Ομάδες Στόχων Πολιτικής για την επεξεργασία των κειμένων που λαμβάνουν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (Εθνική Αρχή Συντονισμού (ΕΑΣ)/Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης (ΕΥΣΣΑ)) από τους αποδέκτες των εγκυκλίων για την κατάρτιση του νέου ΕΣΠΑ.
β) Συντονίζει την οργάνωση της εταιρικής σχέσης και της διαβούλευσης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων σε όλα τα στάδια της κατάρτισης του νέου ΕΣΠΑ και ειδικότερα μέσω των Ομάδων Στόχων Πολιτικής
γ) Διαμορφώνει πρόταση επί των στρατηγικών προτεραιοτήτων και των στόχων του νέου ΕΣΠΑ στη βάση σχετικών εισηγήσεων της αρμόδιας για τον σχεδιασμό υπηρεσίας της ΕΑΣ (ΕΥΣΣΑ), στις οποίες έχουν ληφθεί υπόψη οι προτάσεις των Ομάδων Στόχων Πολιτικής, συνεκτιμώντας κατά περίπτωση και υποβληθείσες μελέτες που έχουν ανατεθεί από την ΕΥΣΣΑ ή/και άλλους φορείς. Για τη διαμόρφωση προτάσεων σχετικά με τις αναγκαίες θεσμικές, διοικητικές και οργανωτικές ρυθμίσεις για την αποτελεσματική διαχείριση, τον έλεγχο και την υλοποίηση των Προγραμμάτων της περιόδου 2021-2027, βάση αποτελούν σχετικές εισηγήσεις της αρμόδιας για θέματα συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ υπηρεσίας της ΕΑΣ/ Ειδική Υπηρεσία Θεσμικής Υποστήριξης (ΕΥΘΥ), συνεκτιμώντας κατά περίπτωση και τυχόν υποβληθείσες σχετικές μελέτες.
δ) Εξετάζει θέματα συντονισμού, διαχωρισμού και συμπληρωματικότητας μεταξύ των Ταμείων (ΕΤΠΑ, Ταμείο Συνοχής, ΕΚΤ, ΕΤΘΑ), του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης και άλλων μέσων χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και θέματα συναρμοδιότητας διοικητικών δομών. Εφόσον το κρίνει απαραίτητο, προτείνει στην ΕΣΠ τη συγκρότηση διατομεακών/ διυπουργικών ομάδων για την αντιμετώπιση συναφών θεμάτων που ανακύπτουν κατά τον σχεδιασμό.
ε) Δίνει κατευθύνσεις για την κατάρτιση του κειμένου του ΕΣΠΑ 2021-2027 και επεξεργάζεται, πριν την υποβολή του στην ΕΣΠ για έγκριση, το κείμενο που έχουν διαμορφώσει και διαβιβάσει σε αυτήν οι αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΑΣ.
Η Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ συγκροτείται με απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιου για το ΕΣΠΑ και αποτελείται από:
α) μία προσωπικότητα εγνωσμένου κύρους, ως Πρόεδρο,
β) έναν συνεργάτη του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό, αρμόδιου για τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Έργου που ορίζεται από τον Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό, ως μέλος και αναπληρωτή του Προέδρου,
γ) τον Προϊστάμενο της ΕΑΣ,
δ) τον Προϊστάμενο της ΕΥΣΣΑ,
ε) τους λοιπούς Προϊσταμένους των Ειδικών Υπηρεσιών της ΕΑΣ και τον Προϊστάμενο της Αρχής Πιστοποίησης,
στ) τους συντονιστές των πέντε (5) Ομάδων Στόχων Πολιτικής
ζ) δύο (2) συνεργάτες του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων που ορίζονται από τον ίδιο και
η) έναν (1) συνεργάτη του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιου για το ΕΣΠΑ που ορίζεται από τον ίδιο.
Ομάδες Στόχων Πολιτικής
Στο πλαίσιο υποστήριξης της Επιτροπής Σχεδιασμού Πολιτικής ΕΣΠΑ, συστήνονται πέντε (5) Ομάδες Στόχων Πολιτικής (ΟΣΠ) που προκρίνουν τα κοινοτικά κείμενα (όταν τελεσφορήσουν).
Έργο των Ομάδων Στόχων Πολιτικής είναι να συνεισφέρουν επιστημονική υποστήριξη στην ΕΣΠ και στις αρμόδιες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ (ΕΑΣ), να επεξεργάζονται προτεραιότητες και επιμέρους ειδικούς στόχους του κάθε Στόχου Πολιτικής, όπως αναφέρονται στην πρόταση Κανονισμού Κοινών Διατάξεων των Ταμείων για την περίοδο 2021-2027 της ΕΕ, να διαβουλεύονται, όταν απαιτείται, με ειδικούς εμπειρογνώμονες και τελικά να τροφοδοτούν με τα αποτελέσματα της επεξεργασίας τους την Ομάδα Συντονισμού του Σχεδιασμού ΕΣΠΑ, την ΕΣΠ, τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ και τις αρμόδιες για τον σχεδιασμό υπηρεσίες της ΕΑΣ.
Ειδικότερα, αντικείμενό τους είναι:
α) η συγκέντρωση, επεξεργασία, σύνταξη και επιμέλεια σε μορφή κειμένων των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης που θα προκύπτει ανά Στόχο Πολιτικής για τον οποίο δραστηριοποιείται η κάθε ΟΣΠ,
β) η ανάδειξη θεμάτων όπου υπάρχει συναρμοδιότητα μεταξύ των ΟΣΠ και η διοργάνωση επιμέρους συναντήσεων για την κοινή διατύπωση προτάσεων,
γ) η πρόταση για τη διοργάνωση συναντήσεων, ημερίδων και συνεδρίων ανά Στόχο Πολιτικής, που θα διευκολύνουν τη διαβούλευση και θα καλυφθούν από πόρους του Ε.Π. Τεχνική Βοήθεια 2014-2020 και
δ) η διατύπωση προτάσεων με τις προτεραιότητες των τομέων που εμπίπτουν στον κάθε Στόχο Πολιτικής που θα διευκολύνουν τον σχεδιασμό του νέου ΕΣΠΑ.
Οι ΟΣΠ συγκροτούνται με απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιου για το ΕΣΠΑ. Σε κάθε ΟΣΠ συμμετέχουν στελέχη της ΕΑΣ και των Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης των σχετικών επιχειρησιακών προγραμμάτων 2014-2020, στελέχη των υπηρεσιών των συναρμόδιων Υπουργείων και των Ομάδων Χάραξης Πολιτικών, εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και φορέων και ειδικοί εμπειρογνώμονες.
Οι ΟΣΠ υποστηρίζονται λειτουργικά από εξωτερικό Σύμβουλο με τον οποίο θα συναφθεί σχετική σύμβαση παροχής υπηρεσιών που θα καλυφθεί από πόρους του Ε.Π. Τεχνική Βοήθεια 2014-2020.
