Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, ως «σημαντική εξέλιξη» αποτελεί η έκδοση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση που καθορίζει τις αρχές και τις κατευθύνσεις της δασικής πολιτικής για την περίοδο 2018-2038 και προσδιορίζει τους στόχους, τους αναγκαίους πόρους και τα μέσα για την εφαρμογή της με όραμα την «εξασφάλιση της αειφορίας και αύξηση της συνεισφοράς των δασικών οικοσυστημάτων στην οικονομία της χώρας».
Ωστόσο, ένα στοιχείο της στρατηγικής που αποτέλεσε αντικείμενο αντιρρήσεων κυρίως από περιβαλλοντικές οργανώσεις είναι η αναφορά της θήρας ως εργαλείου περιβαλλοντικής διαχείρισης. Αντίθετα, σημαντικό εργαλείο για την υλοποίηση της στρατηγικής αποτελεί η εκπόνηση και σύνταξη Σχεδίων Δράσης Δασών (ΣΔΔ) υπό την αρμοδιότητα του ΥΠΕΝ (και άλλων αρμόδιων υπουργείων) και τον συντονισμό και εποπτεία της Κεντρικής Δασικής Υπηρεσίας. «Τα σχέδια δύνανται να έχουν πενταετή διάρκεια, να είναι θεματικά και να περιλαμβάνουν έμμεσες και ιεραρχημένες δράσεις. Το πρώτο (και μόνο έως σήμερα) ΣΔΔ εκδόθηκε στις 5 Ιουλίου 2019 και αφορά στη Δημόσια Πολιτική Πρόληψης Δασικών Πυρκαγιών της χώρας» εξηγούν.
Σχετικά με τους δασικούς χάρτες, συνεχίστηκε επίσης η διαδικασία ανάρτησης τους. Μέχρι τον Μάιο 2019 είχαν αναρτηθεί για περίπου το 54,58% της χώρας, ενώ το ποσοστό των κυρωμένων δασικών χαρτών ανερχόταν σε 44,3%. «Αρνητική εξέλιξη αποτελεί η έγκριση με υπουργική απόφαση γνωμοδότησης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών με την οποία χαρακτηρίζονται ως χορτολιβαδικές, και όχι δασικές, οι περιοχές με φρυγανική βλάστηση, και διευκρινίζεται ότι προστατεύονται σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία μόνο όσες έχουν δημόσιο χαρακτήρα. Η γνωμοδότηση αυτή εγείρει πολλές επιφυλάξεις, μεταξύ άλλων, σχετικά με την επιστημονική κρίση και τεκμηρίωση της, καθώς και με τη συμβατότητά της με τη δασική νομοθεσία» επεσημαίνουν.
Αναφορικά με τα αυθαίρετα, το WWF Ελλάς, κρίνει ως πολύ σημαντική την απόφαση 685/2019 του ΣτΕ, με την οποία ακυρώθηκε ως αντισυνταγματική η υπουργική απόφαση που προέβλεπε την εξαίρεση των οικιστικών πυκνώσεων από τη διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών. «Η απόφαση του ΣτΕ είναι καθοριστικής σημασίας για επικείμενες νομοθετικές ρυθμίσεις επί του θέματος στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης ανάρτησης και κύρωσης δασικών χαρτών. Οποιαδήποτε νέα νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου πρέπει να συμμορφώνεται με την απόφαση του ΣτΕ, αλλά και να συνοδεύεται από ουσιαστική εφαρμογή αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων και πρωτοκόλλων κατεδάφισης, ειδικότερα σε οικολογικά σημαντικές περιοχές, όπως προστατευόμενες περιοχές, λεκάνες απορροής, και παράκτια ζώνη. Επίσης, με μια σειρά σημαντικών αποφάσεων, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικά δύο άρθρα του ν. 998/1979, τα οποία επιτρέπουν την γεωργική εκμετάλλευση δασών και δασικών εκτάσεων» σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Για τις δασικές πυρκαγιές, η περιβαλλοντική οργάνωση τονίζει ότι η αντιπυρική περίοδος του 2018 δεν χαρακτηρίστηκε από το μέγεθος των καμένων εκτάσεων (193.816 στρέμματα) ή τον αριθμό περιστατικών αλλά από την τραγική απώλεια 102 ανθρώπων σε ένα και μόνο συμβάν. Τα επόμενα χρόνια η κατάσταση με τις δασικές πυρκαγιές εκτιμάται ότι θα επιδεινωθεί εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής. Ήδη, σοβαρά περιστατικά δασικών πυρκαγιών ξεσπούν και στη βόρεια Ευρώπη, όπου παραδοσιακά εμφανίζονται χαμηλά ποσοστά πυρκαγιών, ενώ στον ευρωπαϊκό νότο, χρόνο με τον χρόνο, τα περιστατικά των δασικών πυρκαγιών γίνονται όλο και πιο έντονα και καταστροφικά.
Όπως σημειώνει και η έκθεση έξι εθνικών γραφείων του WWF στη Μεσόγειο, η αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται περισσότερα και μεγαλύτερης διάρκειας κύματα ζέστης, τα οποία θα κάνουν την καύσιμη ύλη ακόμα πιο εύφλεκτη, κάτι το οποίο σημαίνει πως η κλιματική αλλαγή θα φέρει στο άμεσο μέλλον σφοδρότερες και πιο εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές.
Τι σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος
Στο μεταξύ, το υπουργείο Περιβάλλοντος δρομολογεί μια Πράσινη Στρατηγική με έμφαση στην προστασία των δασών, με στόχο την πρόληψη, την αποτροπή αλλά και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση σχετικών φαινομένων.
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνο Αραβώση, ο στρατηγικός σχεδιασμός, τον οποίο ήδη έχει ξεκινήσει και υλοποιεί το υπουργείο, περιλαμβάνει την:
– Ολοκλήρωση της ανάρτησης δασικών χαρτών και της κύρωσης τους για τις περιοχές καταρτισμένων δασικών χαρτών της χώρας, καθώς και για τις λοιπές υπό κατάρτιση, με έμφαση στην επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης των αντιρρήσεων. Ο στόχος είναι διπλός: ο τερματισμός της ανασφάλειας των πολιτών και ταυτόχρονα η θεσμική προστασία του δασικού περιβάλλοντος και της δημόσιας περιουσίας.
– Εξασφάλιση της χρηματοδότησης για τη σύνταξη αντιπυρικών σχεδίων σε επίπεδο χωρικής αρμοδιότητας Δασαρχείου για το σύνολο της χώρας, με στόχο την απόλυτη συνέργεια μεταξύ του σχεδιασμού πρόληψης και αυτού της επιχειρησιακής καταστολής.
– Ρύθμιση όλων των θεμάτων συνεργασίας μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Δασικών Υπηρεσιών, με σκοπό την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος στο πεδίο των δασικών πυρκαγιών.
– Σύνταξη ειδικών αντιπυρικών σχεδίων πρόληψης, καταστολής και – αν απαιτηθεί – έγκαιρης εκκένωσης των πολιτών για τις κρίσιμες ζώνες μίξης δάσους – οικισμών, κατόπιν και εκπαίδευσης των κατοίκων των περιοχών αυτών.
– Θεσμοθέτηση νέων τεχνικών προδιαγραφών σύνταξης διαχειριστικών μελετών δασικών οικοσυστημάτων, ώστε όλα τα δασικά οικοσυστήματα της χώρας μας να διαχειρίζονται αειφορικά, σύγχρονα και παραγωγικά.
– Άμεση υλοποίηση όλων των απαιτούμενων διαδικασιών για τα δασικά μέτρα της προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 245.000.000 ευρώ. Στόχος είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απορρόφηση της ανωτέρω πίστωσης που μένει ανεκμετάλλευτη εδώ και 4,5 χρόνια. Ταυτόχρονα, έγκαιρος σχεδιασμός για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021 – 2027.
– Σχεδιασμός και εγκατάσταση ενός μόνιμου συστήματος παρακολούθησης της αποκατάστασης των κατεστραμμένων δασικών εκτάσεων.
– Ενίσχυση με προσωπικό και αναβάθμιση με μέσα και υποδομές της Δασικής Υπηρεσίας, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία στον πολυλειτουργικό της ρόλο.
