Αλλάζει ο νόμος 4412 για τα δημόσια έργα

Αλλαγές στο νόμο 4412 που διέπει τα δημόσια έργα εξετάζει η κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπιστούν σοβαρές παθογένειες που αποτελούν τροχοπέδη για την υλοποίηση επενδύσεων, όπως οι υψηλές εκπτώσεις, ο μεγάλος αριθμός προσφυγών και τα χαμηλά ποσοστά απορροφητικότητας πόρων του ΕΣΠΑ, κυρίως από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη έως το τέλος Φεβρουαρίου, θα ανοίξει το δρόμο και για την πιο ενεργή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, με την επίβλεψη έργων και μελετών σε επενδύσεις που χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους (ΕΣΠΑ&ΠΔΕ).   

Οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο θα γίνουν με βασικό γνώμονα την εμπειρία που έχει συσσωρεύσει η αγορά τα τελευταία τρία έτη, από τότε δηλαδή που ξεκίνησε να εφαρμόζεται ο νόμος 4412. 

Η ταχύτερη ολοκλήρωση επενδύσεων αποτελεί το βασικό ζητούμενο, δεδομένου ότι για την υλοποίηση ενός μεγάλου έργου στην Ελλάδα απαιτούνται κατά μέσο όρο 90 μήνες, όταν η αντίστοιχη διάρκεια στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται περίπου στο μισό. Μόνο για την έγκριση των απαραίτητων μελετών χρειάζονται περίπου δύο χρόνια. 

Οι μεγάλες εκπτώσεις

Μία από τις βασικές προτεραιότητες είναι η ψήφιση διατάξεων για να περιοριστεί το φαινόμενο των υψηλών εκπτώσεων, οι οποίες συχνά οδηγούν τα δημόσια έργα σε τέλμα. 

Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, ένας τρόπος επίτευξης του στόχου αυτού είναι η εισαγωγή αυστηρότερων προδιαγραφών στους διαγωνισμούς δημοσίων έργων, όπως η εκτέλεση παρόμοιων έργων στο παρελθόν. Κατά τις ίδιες πηγές ένα ακόμα κριτήριο που θα μπορούσε να ζητηθεί από υποψήφιους αναδόχους είναι να μην έχουν ιστορικό κατάπτωσης εγγυητικών επιστολών. 

Οι τελικές διατάξεις οι οποίες θα ενταχθούν στη νομοθετική ρύθμιση θα συνάδουν με προτάσεις που έχουν διατυπωθεί από τεχνικούς φορείς όπως ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ), ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) και ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ). 

Οι τρεις σύνδεσμοι μάλιστα εδώ και αρκετούς μήνες έχουν αναλάβει την εκπόνηση σχεδίου δράσεων και πρωτοβουλιών για την ανάκαμψη και την εξυγίανση του τεχνικού κλάδου. 

Επίβλεψη έργων και μελετών από ιδιώτες

Η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών θεωρεί ότι η πιο ενεργή συμμετοχή ιδιωτικών φορέων στην επίβλεψη έργων και μελετών, θα οδηγήσει στην ταχύτερη ολοκλήρωση επενδύσεων υποδομών και θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος των υψηλών εκπτώσεων. 

Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η δυνατότητα επίβλεψης έργων από ελεύθερους επαγγελματίες, κυρίως σε ό,τι αφορά επενδύσεις σε υποδομές δήμων οι οποίοι δεν διαθέτουν μηχανικούς. 

Η διαδικασία αναμένεται να λειτουργήσει με παρόμοιο τρόπο με εκείνο που έχει καθιερωθεί για τους ελεγκτές δόμησης, όταν με απαίτηση των θεσμών ο έλεγχος των εργασιών δόμησης αφαιρέθηκε από τις πολεοδομίες. 

Μεταξύ των υπό εξέταση προτάσεων είναι και η αλλαγή της κλήρωσης που προβλέπεται τώρα στο μητρώο μελετητών δημοσίων έργων. 

Με τη μέθοδο της κλήρωσης συχνά ανατίθεται η κατάρτιση μελετών σε επαγγελματίες οι οποίοι δεν έχουν γνώση των ιδιαιτεροτήτων που επικρατούν στην περιοχή που πρόκειται να γίνει το έργο. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, θα εξεταστεί και το ενδεχόμενο αναθεώρησης των ορίων που αφορούν σε απευθείας αναθέσεις, προκειμένου να επιταχυνθεί η υλοποίηση μικρότερων έργων σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.  

Πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals) 

Με τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, θα καθοριστεί το θεσμικό πλαίσιο και για τις λεγόμενες πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals) για την επιτάχυνση έργων. 

Οι πρότυπες προτάσεις δίνουν τη δυνατότητα σε ιδιώτες να προτείνουν έργα για τα οποία δεν υπάρχουν διαδικασίες δημοπράτησης σε εξέλιξη. Θα περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες τεχνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές μελέτες για την υλοποίηση των προτεινόμενων έργων. 

Οι μελέτες θα υποβάλλονται σε ειδική δημόσια υπηρεσία που θα είναι επιφορτισμένη με την αξιολόγηση των προτάσεων. Εφόσον αξιολογηθούν θετικά, η αρμόδια υπηρεσία θα ζητάει από τον ιδιωτικό φορέα να καταθέσει οριστικές μελέτες προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία δημοπράτησης του προτεινόμενου έργου. 

Το έργο θα υλοποιείται είτε με σύμβαση παραχώρησης είτε με τη σύμπραξη δημόσιου ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ ο ιδιώτης που θα έχει προτείνει την επένδυση θα πριμοδοτείται στη διαγωνιστική διαδικασία, δεδομένου ότι θα έχει ολοκληρώσει με δικά του έξοδα όλα τα απαραίτητα βήματα για τη δημοπράτηση του έργου. 

Ο ιδιώτης ο οποίος έχει υποβάλει την πρότυπη πρόταση θα αποζημιώνεται σε περίπτωση που δεν κηρυχθεί μειοδότης του έργου για το κόστος της προπαρασκευής, ενώ θα έχει και το δικαίωμα να ισοφαρίσει τη χαμηλότερη προσφορά.