Κρίσιμες εθνικές υποδομές κινδυνεύουν από την κλιματική αλλαγή

Συνέπειες και στις υποδομές φαίνεται πως έχει η κλιματική αλλαγή, με τους ειδικούς να τονίζουν πως δρόμοι, γέφυρες, λιμάνια και αεροδρόμια κινδυνεύουν σοβαρά από τις επιπτώσεις της (πλημμύρες, υψηλές θερμοκρασίες, έντονες βροχοπτώσεις κλπ.) και θα πρέπει άμεσα να προσαρμοστούν με τις απαραίτητες επενδύσεις προκειμένου να αντέχουν σε ακραία καιρικά φαινόμενα.

Κατά την χθεσινή συνέντευξη τύπου που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Logistics ενόψει της 1ης Διεθνούς Διάσκεψης με θέμα «Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στα συστήματα μεταφορών» που θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Δευτέρα και Τρίτη, στο Ευγενίδειο Ίδρυμα, ο επικεφαλής του τομέα Υποδομών – Μεταφορών της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη του ΟΗΕ Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, σημείωσε χαρακτηριστικά πως οι υποδομές που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του ’50 ή του ’70 τώρα υποφέρουν λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Μάλιστα, όπως αποκάλυψε, η Επιτροπή έχει αποτυπώσει σε έναν ηλεκτρονικό χάρτη (GIS) τις υποδομές μεταφορών μαζί με τα σενάρια για τις ανά περιοχή πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ διευκρίνισε ότι ο ΟΗΕ δεν προσδιορίζει για καμία χώρα ποια σημεία είναι ευαίσθητα ή όχι. «Όμως από τους χάρτες αυτούς προκύπτει έμμεσα ποιες είναι οι υποδομές που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς βρίσκονται σε περιοχές όπου είναι αντίστοιχα υψηλότερος ο κίνδυνος για πλημμύρες, υψηλές θερμοκρασίες, κλπ» συμπλήρωσε.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, οι αυξήσεις της συχνότητας και της διάρκειας των κυμάτων θερμότητας θέτουν σημαντικές προκλήσεις στις επιχειρήσεις και στις υπηρεσίες σιδηροδρόμων και οδικών μεταφορών, λόγω των φθορών των σιδηροδρομικών γραμμών (κάμψη λόγω θερμότητας) και της εφαρμογής περιορισμών ταχύτητας. Η ξηρασία και η υψηλή θερμοκρασία οδηγούν σταδιακά στην καθίζηση της ασφάλτου, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση και την ανθεκτικότητα (PIARC, 2012). Το πρόσθετο ετήσιο κόστος για την αναβάθμιση του ασφαλτικού συνδετικού υλικού για την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει σεναρίων κυμαίνεται μεταξύ 38,5-135 εκατομμύρια ευρώ για το χρονικό διάστημα 2040 και 2070 και 65-210 εκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2070 και 2100. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι οδικές επιφάνειες συνήθως αντικαθίστανται κάθε 20 χρόνια. Ως εκ τούτου, οι κλιματικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη κατά την αντικατάσταση.

Στον αντίποδα, τα υδρομετεωρολογικά φαινόμενα, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ξηρασίες, μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από ένα βαρύ γεγονός βροχόπτωσης. Απαιτείται απόκριση έκτακτης ανάγκης, καθώς και μέτρα στήριξης της δομικής ακεραιότητας, της συντήρησης δρόμων, γεφυρών και συστημάτων αποστράγγισης (USDOT, 2012, Palko, 2017). Τα μελλοντικά έξοδα για την προστασία γεφυρών από πλημμύρες έχουν εκτιμηθεί σε περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚ, 2012 · ECE, 2015). Οι προσαρμοστικές πρακτικές κατασκευής και συντήρησης μπορούν να περιλαμβάνουν την κατασκευή κατάλληλης αποστράγγισης και τη χρήση διαπερατών οδοστρωμάτων (Willway et al., 2008).

Όσον αφορά στη στάθμη της θάλασσας από την απόψυξη των πάγων και τις καταιγίδες, τα φαινόμενα που παρατηρούνται είναι η μέση αύξηση της στάθμης και οι ακραίες τιμές επιπέδων της θάλασσας που μεταφράζονται σε διάβρωση των παράκτιων οδών, πλημμύρες, ζημιές και διάβρωση γεφυρών, αλυσιδωτή ζημιά στα παράκτια περιουσιακά στοιχεία, διακοπή της εκμετάλλευσης των παράκτιων σιδηροδρόμων, καθίζηση καναλιών πλοήγησης, αλλά και αύξηση στα έξοδα συντήρησης.

Όπως εξήγησε ο κ. Αλεξόπουλος είναι ανάγκη να εκπονηθεί και από την Ελλάδα συνολικό σχέδιο εκτίμησης του κινδύνου και αναβάθμισης των κρίσιμων υποδομών (δρόμοι, γέφυρες, αεροδρόμια, λιμάνια, κέντρα logistics) που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. «Χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία έχουν ήδη υλοποιήσει αυτόν το σχεδιασμό», είπε. «Είναι ζήτημα κυβερνητικών προτεραιοτήτων αν θα προχωρήσουν τέτοιου είδους επενδύσεις. Το κόστος για τα έργα στη Μάνδρα ήταν σχετικά χαμηλό και τα χρήματα υπήρχαν, αλλά δεν ήταν προτεραιότητα. Πρέπει να γίνει επιλογή των υποδομών που θα ενισχυθούν ανάλογα με την κρισιμότητά τους και το βαθμό του κινδύνου», κατέληξε.

Με την σειρά του, ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics Νίκος Ροδόπουλος υπογράμμισε ότι η εφοδιαστική αλυσίδα είναι πολύ ευαίσθητη στην κλιματική αλλαγή και ότι «όχι μόνο οι χώρες αλλά και επιχειρήσεις πρέπει να κάνουν σχέδια διαχείρισης του κινδύνου».

Ο γενικός διευθυντής του συμβουλίου του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, σημείωσε ότι «πρέπει να καταστεί σαφές ότι δεν συζητάμε το αν, αλλά το πόσο θα επηρεαστεί η λεκάνη της Μεσογείου και η χώρα από την κλιματική αλλαγή. Σχεδιασμοί, υποδομές αλλά και ενημέρωση πολιτών υπολείπονται σήμερα του αναγκαίου επιπέδου, ξεκινώντας από την βασική έλλειψη ύπαρξης περιφερειακών σχεδίων μέχρι την έλλειψη δράσεων ευαισθητοποίησης. Ειδικά οι οδικοί άξονες, οι σιδηρόδρομοι, τα multimodal hubs (τερματικά διατροπικών μεταφορών), τα κέντρα εφοδιαστικής, τα λιμάνια κ.ο.κ. είναι καθοριστικής σημασίας για την ασφαλή, αποδοτική και αξιόπιστη διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων».

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου έγινε ζωντανή σύνδεση με τη Γενεύη και τον καθηγητή Αντώνη Βελεγράκη, από το Τμήμα Ωκεανογραφίας Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο οποίος παρουσίασε τη μεθοδολογία του έργου των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, αλλά και τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν, τονίζοντας ότι οι καταστροφές που δημιουργούνται από τα έντονα καιρικά φαινόμενα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία. Οι ζημιές στα σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα ετησίως (χωρίς τους θαλάσσιους και ποτάμιους λιμένες και τα αεροδρόμια), λόγω της κλιματικής αλλαγής, ανέρχονται στα 22 δις. δολάρια, ποσό που σχετίζεται με άμεσες ζημιές, ενώ δεν περιλαμβάνει έμμεσες απώλειες από καθυστερήσεις κ.λπ.).