Πηγή Εικόνας: moose photos στο pexelsΓια κάποιους, η τεχνολογία του blockchain πυροδοτεί μια τεχνολογική επανάσταση αντίστοιχη με εκείνη που έφεραν το Ίντερνετ και το «World Wide Web» στην καθημερινότητά μας.
Μάλιστα, οι «οπαδοί» του θεωρούν ότι στα επόμενα δέκα χρόνια θα μπορούσε να αλλάξει άρδην τις συναλλαγές μας, να εξανεμίσει τη γραφειοκρατία και να περιορίσει τις απάτες, να ριζοσπαστικοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο αρχειοθετούμε και διασταυρώνουμε πληροφορίες και δεδομένα ή εντοπίζουμε αντικείμενα, να «φρενάρει» τις διαρροές προσωπικών δεδομένων από ιατρικά αρχεία, τη διακίνηση ψευδεπίγραφων φαρμάκων και την πλαστογράφηση ιατρικών συνταγών, αλλά και να αφήσει βαθύ αποτύπωμα πάνω στους παγκόσμιους δρόμους διαμετακόμισης εμπορευμάτων και την εφοδιαστική αλυσίδα σε στεριά και θάλασσα.
Μέχρι το 2030, επισημαίνουν, επικαλούμενοι έρευνα της Gartner, η τεχνολογία του blockchain -χάρη και στο «πάντρεμά» της με το Ίντερνετ των Πραγμάτων- αναμένεται να εισφέρει προστιθέμενη αξία ύψους 3,1 τρισ. δολαρίων στις επιχειρήσεις παγκοσμίως.
Για άλλους ωστόσο, η δυναμική και η προοπτική του είναι απλά υπερεκτιμημένες. Πολύς «καπνός», λίγη «φωτιά», λένε οι πιο επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι παρότι το blockchain ακούγεται στη θεωρία πολλά υποσχόμενο, ελάχιστα έχουμε δει στην πράξη, που να επαληθεύουν ότι όντως είναι αυτό που οι αγγλόφωνοι θα αποκαλούσαν «the next big thing». Σχεδόν ό,τι έχει μέχρι σήμερα εφαρμοστεί, προειδοποιούν, περιορίζεται στη λογική του «proof of concept» (στάδιο επιβεβαίωσης της ορθότητας της ιδέας), κάτι που σημαίνει ότι προς το παρόν η τεχνολογία δοκιμάζεται σε πολύ μικρή κλίμακα, με ελάχιστους συμμετέχοντες «παίκτες» και άρα δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την πραγματική δυναμική της στην πράξη.
Παρότι ως τεχνολογία γεννήθηκε σχεδόν μία δεκαετία πριν, η χρήση του είναι ακόμη στα «σπάργανα»: αν κάποιος βγει στους δρόμους οποιασδήποτε ανεπτυγμένης μεγαλούπολης στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ ή την Ασία και ρωτήσει τους περαστικούς «γνωρίζετε τι είναι το blockchain;», το πιθανότερο είναι ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους απλά… θα σηκώσουν τους ώμους. Κι αν κάποιοι έχουν ακούσει γι’ αυτήν την τεχνολογία, κυρίως χάρη στη χρήση της για την παραγωγή ευρέως διαδεδομένων κρυπτονομισμάτων, όπως το Βitcoin, το πιθανότερο είναι ότι μάλλον δεν θα μπορούν να περιγράψουν με απλά λόγια πώς λειτουργεί αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα δημόσιο ψηφιακό λογιστικό βιβλίο, που τηρείται με τρόπο άκρως συλλογικό και δημοκρατικό. Με άλλα λόγια, μπορεί το blockchain να έχει ήδη μπει στη ζωή μας, αλλά αποτελεί «terra incognita» για τους περισσότερους.
«Terra incognita» για τους περισσότερους, όχι όμως για πασίγνωστες λιανεμπορικές αλυσίδες, ναυτιλιακές εταιρείες ή για τις αρχές λιμένων σε ορισμένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια του κόσμου: στα λιμάνια της Σαγκάης και της επαρχίας Γκουάνγκτον, μέσω των οποίων διακινείται περίπου το 50% του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου της Κίνας -ο λόγος για συναλλαγές ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων- οι λιμενικές αρχές έχουν ήδη επενδύσει αδρά στο blockchain και την τεχνητή νοημοσύνη με μελλοντικό στόχο την αναβάθμιση των υπηρεσιών τους από λιμάνι σε λιμάνι και από αποθήκη σε αποθήκη. Εταιρείες όπως οι IBM, Maersk, Cosco, Evergreen, CMA CGM, DP World και Hutchison μπαίνουν σταδιακά κι αυτές στο «παιχνίδι».
Ένα μεγάλο ποσοστό υψηλόβαθμων στελεχών επιχειρήσεων παγκοσμίως, το οποίο πρόσφατη μελέτη της Deloitte σε 1.053 senior executives σε επτά χώρες προσδιόρισε στο 74%, δηλώνουν πως οι εταιρείες τους, είτε ήδη μετέχουν, είτε πρόκειται να γίνουν μέλη σε consortia, μαζί με ανταγωνιστές τους μάλιστα, με απώτερο στόχο τη λύση του «γρίφου» του blockchain και την ανάπτυξη σχετικών εφαρμογών.
Άλλωστε, μόνο την τελευταία τριετία υπολογίζεται ότι έχουν επενδυθεί στο blockchain πάνω από 1,4 δισ. δολάρια και έχουν υποβληθεί αιτήσεις για την κατοχύρωση 2500 ευρεσιτεχνιών.
Μετατρέποντας τις επτά ημέρες σε… 2,2 δευτερόλεπτα
Εταιρείες-κολοσσοί όπως η «Walmart» έχουν εντάξει το blockchain στα συστήματά τους. Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, χάρη στη χρήση της τεχνολογίας του blockchain, μια έρευνα για τον εντοπισμό (tracing) -στην πηγή τους- φυλλωδών λαχανικών, που έχουν πχ, μολυνθεί από κάποιο μικρόβιο ή βακτήριο, η οποία μέχρι πρότινος διαρκούσε επτά ημέρες, μπορεί να ολοκληρωθεί σε μόλις… 2,2 δευτερόλεπτα!
Μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι ανά τον κόσμο, έχοντας συνειδητοποιήσει τις ραγδαίες αλλαγές που ενδέχεται να επιφέρει στις συναλλαγές στα επόμενα χρόνια, έχουν αναθέσει στα επιτελεία τους σχετικά projects, όπως και κάποιες πολυεθνικές στους κλάδους της υγείας και της φαρμακοβιομηχανίας: με βάση την προαναφερθείσα έρευνα της Deloitte, το 55% των ερωτηθέντων υψηλόβαθμων στελεχών στον τομέα του healthcare (υγείας και των ιατρικών υπηρεσιών) συμφωνεί ότι η τεχνολογία του blockchain θα κάνει disrupt στον κλάδο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις ανθρωπιστικές επιστήμες -συμπεριλαμβανομένης της βιοτεχνολογίας, των ιατρικών συσκευών και των φαρμάκων- ανέρχεται σε 72%.
Αναμένεται ακόμη να «ταράξει τα νερά» στην αυτοκινητοβιομηχανία (το 73% των ερωτηθέντων υψηλόβαθμων στελεχών στο πλαίσιο της έρευνας της Deloitte συμφωνεί ότι η τεχνολογία του blockchain θα κάνει disrupt στον κλάδο), τον κλάδο του πετρελαίου/αερίου (72%), των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (64%), των καταναλωτικών προϊόντων και της μεταποίησης (56%), της τεχνολογίας, των media και των τηλεπικοινωνιών (53%), καθώς και των τροφίμων (50%) (δείτε εδώ και το σύντομο κατατοπιστικό βίντεο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum) για το blockchain και τις αλλαγές που αναμένεται να επιφέρει στη σύγχρονη κοινωνία.
Η μετανάστρια, ο φαν των burgers, ο αγοραστής του ΙΧ, η εργοδότρια και η πώληση ενέργειας… στον γείτονα
Μερικά απλά παραδείγματα του πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη τεχνολογία, ακόμη και στις πιο απλές στιγμές της καθημερινότητας; Μια εργοδότρια θα μπορεί να διασταυρώσει με μεγάλη ευκολία αν το πτυχίο του υποψήφιου εργαζόμενου είναι πλαστό ή αυθεντικό. Ο αγοραστής ενός μεταχειρισμένου οχήματος θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει όλα όσα συνέβησαν πριν ο ίδιος βάλει για πρώτη φορά το κλειδί στη μίζα, από το πόσα χιλιόμετρα έχει πραγματικά διανύσει το αυτοκίνητο μέχρι ποιες ήταν διαχρονικά οι εκπομπές του σε CO2, από τότε που ο πρώτος ιδιοκτήτης έπιασε το τιμόνι του. Ένας μετανάστης ή μετανάστρια θα έχει τη δυνατότητα να στείλει χρήματα στους δικούς του στην πατρίδα του, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσει υψηλή προμήθεια. Ένας φιλοπερίεργος «φαν» των burgers θα μπορεί να μάθει τα πάντα γύρω από το κρέας που καταναλώνει, από το από πού προήλθε μέχρι ποια διαδρομή ακολούθησε, για να φτάσει στο πιάτο του. Οι συναλλαγές των ενεργειακών εταιρειών, κυρίως σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα γίνονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα και διαφάνεια, μέσω έξυπνων συμβολαίων. Οι συναλλαγές των ενεργειακών εταιρειών, ιδιαίτερα στον χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα γίνονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα και διαφάνεια, μέσω της εκτέλεσης έξυπνων συμβολαίων. Στο μέλλον, όταν θα είναι πλέον κοινότοπο ο κάθε πολίτης να έχει κάποιο φωτοβολταϊκό ή κάποια μπαταρία στο σπίτι του, η τεχνολογία blockchain θα μας δίνει τη δυνατότητα να εμπορευόμαστε ενέργεια, συναλλασσόμενοι όχι μόνο με εταιρείες όπως η ΔΕΗ, αλλά και με τον ίδιο μας τον γείτονα!
340 εκατ. ευρώ για το blockchain στην ΕΕ ως το 2020 μέσω του Horizon
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, συχνά βραδυπορούσα σε θέματα ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών, φαίνεται ότι έχει πάρει σοβαρά το θέμα του blockchain. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής Κωνσταντίνος Βότης, εμπειρογνώμονας στο Παρατηρητήριο και Φόρουμ της ΕΕ για το Blockchain (EU Blockchain Observatory and Forum), έως το 2020, στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon 2020, υπάρχει πλάνο να διατεθούν στην αγορά 340 εκατ. ευρώ ειδικά για την τεχνολογία του blockchain και τις διάφορες εφαρμογές της σε τομείς όπως είναι η δημόσια διοίκηση και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η υγεία και η ασφάλιση, η ασφάλεια και η κυβερνοασφάλεια, τα χρηματοοικονομικά, η ενέργεια, τα αυτόνομα οχήματα κλπ… Συνεπώς, καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια προκειμένου «η Ευρώπη να οδηγήσει την κούρσα αναφορικά με την υιοθέτηση της τεχνολογίας του blockchain, δημιουργώντας σύγχρονες πλατφόρμες (όπως η European Blockchain Services Infrastructure – EBSI), οργανισμούς (International Association of Trusted Blockchain Applications – INATBA) καθώς και ολοκληρωμένους μηχανισμούς, για να καταστούν mainstream οι τεχνολογίες του blockchain. Έτσι, με βάση και την προγραμματισμένη χρηματοδότηση έως το 2020, αλλά και μετά, έχει ως στόχο να μπορέσει να δημιουργήσει την αναγκαία υποδομή, ώστε να είναι ανταγωνιστική απέναντι στις ΗΠΑ, την Ασία αλλά και κυρίως την Κίνα» υπογράμμισε.
Η κατανάλωση ενέργειας μόνο του δικτύου του bitcoin ανά μονάδα χρόνου είναι περίπου όση όλης της Ελλάδας!
Η λειτουργία του blockchain απαιτεί υψηλή υπολογιστική ισχύ -και άρα έχει τεράστια ενεργειακή κατανάλωση, θέμα που απασχολεί όλους τους εμπλεκόμενους. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κρυπτογράφος Άγγελος Κιαγιάς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και διευθυντής του Blockchain Technology Laboratory στο ίδιο πανεπιστήμιο, επισημαίνει για παράδειγμα ότι «η κατανάλωση ενέργειας μόνο του δικτύου του κρυπτονομίσματος bitcoin ανά μονάδα χρόνου είναι περίπου όσο όλης της Ελλάδας! Η τάξη μεγέθους είναι 50 τεραβατώρες τον χρόνο! Έτσι είναι πολύ σημαντικό να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι για την υλοποίηση συστημάτων blockchain, οι οποίοι να μην έχουν αυτήν την κατανάλωση ενέργειας». Μάλιστα, μιλάει για το σύστημα blockchain, που σχεδίασαν ο ίδιος και οι συνεργάτες του, το οποίο επιτυγχάνει την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας.
Συστήματα ελεγχόμενα από τους πολλούς, όχι από τους «κολοσσούς»
Ο κύριος λόγος που τα συστήματα blockchain έχουν τραβήξει την προσοχή τόσων επιχειρήσεων κι οργανισμών και απασχολούν σήμερα τόσους ερευνητές είναι η πολύ αυξημένη αξιοπιστία, διαφάνεια και ασφάλεια που παρέχουν, ακόμη και αν κολοσσοί όπως η Amazon, η Microsoft και η Google, που διαθέτουν τεράστια υπολογιστική ισχύ, θα προσπαθούσαν να τα χειραγωγήσουν. Κι αυτό διότι πρακτικά μπορούν να δημιουργηθούν συστήματα οργάνωσης δεδομένων που είναι πραγματικά συλλογικά και ελέγχονται από «τους πολλούς». Αυτό, εξηγεί ο Άγγελος Καγιάς, είναι πολύ διαφορετικό από την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα, όπου η οργάνωση δεδομένων σε μεγάλη κλίμακα γίνεται στην ουσία αποκλειστικά από συστήματα τα οποία ανήκουν και ελέγχονται από συγκεκριμένες εταιρείες- κολοσσούς.
Στην παρούσα έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ επιχειρείται, κυρίως μέσω συνεντεύξεων με επιστήμονες, αλλά όχι μόνο, να «αποκρυπτογραφηθεί» ο γρίφος του blockchain και η προοπτική του διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα, να αναδειχτεί ο τρόπος με τον οποίο σχετίζεται με την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα δίκτυα 5G, αλλά και να αποσαφηνιστεί πώς λειτουργεί η τεχνολογία αυτή, που -μεταξύ άλλων- φαίνεται ότι διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία του πιο δημοκρατικού μέσου συναλλαγής, στο οποίο ουσιαστικά τους κανόνες τούς βάζουν οι ίδιοι οι χρήστες και υπάρχει διαφάνεια από άκρο σε άκρο.
Για τις ανάγκες των δύο μερών της έρευνας του ΑΠΕ-ΜΠΕ, στη δημοσιογράφο Αλεξάνδρα Γούτα μίλησαν οι: Φωτεινή Μπαλδιμτσή, κρυπτογράφος, επίκουρος καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου George Mason (ΗΠΑ), Άγγελος Κιαγιάς, κρυπτογράφος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (Ηνωμένο Βασίλειο), Κωνσταντίνος Βότης, ερευνητής, εμπειρογνώμονας του Blockchain Observatory and Forum της ΕΕ, Σωτήρης Θεοφάνης, πρόεδρος του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) και Τάσος Τζήκας, πρόεδρος της Τεχνόπολης Θεσσαλονίκης και επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΠΕ).
Στόχος έως το 2020 να έχει συγκεντρωθεί τεχνογνωσία, ώστε η ΕΕ να τεθεί στην πρωτοπορία του blockchain
«Κατά πολλούς, αλλαγές και δυνατότητες αντίστοιχες με αυτές που έφερε το Ίντερνετ στη ζωή μας, μπορεί να τις φέρει και το blockchain. Συμφωνείτε ή όχι;» Ήταν το πρώτο ερώτημα του ΑΠΕ-ΜΠΕ προς τον Κωνσταντίνο Βότη, συνεργαζόμενο ερευνητή στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ), του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) κι εμπειρογνώμονα στο «Blockchain Observatory and Forum», που ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, έτσι και το blockchain είναι μια νέα επανάσταση. Δεν ξέρω αν τελικά θα μπορέσει να είναι τόσο επαναστατικό όσο το Ίντερνετ, καθώς δεν είναι βέβαιο ότι θα κάνει το μεγάλο «μπαμ», αλλά σίγουρα είναι μια νέα επανάσταση, στο πλαίσιο της οποίας πολλές χώρες έχουν τη βούληση να ενσωματώσουν το blockchain στις υπάρχουσες δομές τους. Θεωρείται πολύ αξιόπιστο και προάγει την εμπιστοσύνη, μιας είναι πολύ δύσκολο να το “χειραγωγήσεις”, να το αλλοιώσεις. Δεν είναι βέβαια ακατόρθωτο, αν έχεις μια υπολογιστική ισχύ σαν αυτή που κατέχει η Google. Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να προσφέρει 100% ασφάλεια και αξιοπιστία, αλλά είναι πολύ δύσκολο να το χειραγωγήσεις» απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Χρηματοδοτεί η ΕΕ την ενσωμάτωση του blockchain στην καθημερινότητα των Ευρωπαίων; «Η ανάπτυξη του blockchain κι εφαρμογών γύρω από αυτό, αποτελεί -όπως και η Τεχνητή Νοημοσύνη- στρατηγικό στόχο για την ΕΕ» λέει ο Κωνσταντίνος Βότης και επισημαίνει ότι έως το 2020, στο πλαίσιο του Horizon 2020, θα διατεθούν στην αγορά 340 εκατ. ευρώ ειδικά για την τεχνολογία του blockchain και τις διάφορες εφαρμογές της σε τομείς, όπως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι δημόσιες υπηρεσίες, το fintech, η υγεία, η ασφάλεια και κυβερνοασφάλεια, η ενέργεια, η ασφάλιση, τα χρηματοοικονομικά και η ενέργεια, οι μεταφορές, το supply chain, τα media…
«Η Ευρώπη προσπαθεί να είναι μπροστά στις εξελίξεις, να δημιουργήσει σύγχρονες πλατφόρμες, οργανισμούς και καινοτόμους μηχανισμούς, για να καταστούν mainstream οι τεχνολογίες του blockchain και με τα χρήματα που θα πέσουν στην αγορά έως το 2020 να μπορέσει να δημιουργήσει την αναγκαία υποδομή, ώστε να είναι ανταγωνιστική απέναντι στις ΗΠΑ και την Ασία και κυρίως απέναντι στην Κίνα (που κατέχει το 72% της υπολογιστικής ισχύος -mining power- για το Bitcoin, αλλά και το 25% παγκοσμίως όλων των blockchain projects). Οι ΗΠΑ δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ δεν φαίνεται να θέλουν να επενδύσουν όσα η Ευρώπη ή η Κίνα στo blockchain» σημειώνει.
Στο πλαίσιο της κοινοτικής αυτής προσπάθειας, το 2009, ξεκίνησε η λειτουργία τού Διεθνούς Συνδέσμου Αξιόπιστων Εφαρμογών Blockchain (International Association for Trusted Blockchain Applications, ΙΑΤΒΑ), στην οποία μετέχουν εταιρείες (όχι μόνο ευρωπαϊκές) όπως οι Deutsche Telecom, Telefonika, Fujitsu, IBM, SAP και L’oreal.
Σε πλήρη λειτουργία το 2020 η Ευρωπαϊκή Υποδομή Υπηρεσιών Blockchain (ΕBSI)
Υπάρχει επίσης από το 2018 ο μηχανισμός European Blockchain Partnership (ΕΒP), στον οποίο μετέχουν συνολικά 26 κράτη-μέλη της ΕΕ (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κύπρος, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Ρουμανία, Τσεχία και Φιλανδία) και η Νορβηγία και το Λίχτενσταϊν. «Οι χώρες που υπέγραψαν τη διακήρυξη για τη δημιουργία του EBP έχουν ως στόχο να τεθεί σε λειτουργία η Ευρωπαϊκή Υποδομή Υπηρεσιών Blockchain (ΕBSI), μια πλατφόρμα, που αναμένεται να λειτουργήσει σε κάποια τμήματά της μέχρι το τέλος του 2019, με προοπτική να ολοκληρωθεί και να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το 2020. Σε αυτή την πλατφόρμα θα εισάγονται για παράδειγμα, μέσω του blockchain, στοιχεία για τα ευρωπαϊκά πτυχία, ώστε κάθε χρήστης (πχ, μια εταιρεία ή οργανισμός που θέλει να προσλάβει εργαζόμενο/η) να μπορεί να διασταυρώσει την αξιοπιστία τους κι αν τα έγγραφα είναι πλαστά ή αυθεντικά» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κωνσταντίνος Βότης, ο οποίος συμμετέχει ενεργά στη συγκεκριμένη προσπάθεια.
Σε εξέλιξη πάνω από 100 projects για το blockchain στην ΕΕ. Σε επτά τομείς η μεγαλύτερη προοπτική
Στόχος της ΕΕ είναι έως το 2020 να έχει συγκεντρωθεί η απαραίτητη τεχνογνωσία, ώστε να τεθεί στην πρωτοπορία του blockchain. Αυτή τη στιγμή στην ΕΕ εκτιμάται πως βρίσκονται σε εξέλιξη πάνω από 100 projects, ιδιωτικά, δημόσια και χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ. Οι τομείς με τη μεγαλύτερη προοπτική για την ανάπτυξη εφαρμογών blockchain είναι επτά:
1) η εφοδιαστική αλυσίδα (όπου επιτυγχάνεται υψηλή αξιοπιστία, διαφάνεια και ασφάλεια μέσω του blockchain και ανά πάσα στιγμή μπορεί κάποιος να γνωρίζει από πού προήλθε, πού κατευθύνεται και πού βρίσκεται ένα προϊόν),
2) η ενέργεια (κυρίως με τα έξυπνα συμβόλαια που συνάπτονται μέσω blockchain, εξασφαλίζοντας διαφάνεια στις συναλλαγές μεταξύ μεγάλων εταιριών, κυρίως στον τομέα των ΑΠΕ),
3) η υγεία και η φαρμακοβιομηχανία (όπου το blockchain μπορεί να «νοικοκυρέψει» τα ιατρικά αρχεία και τα αρχεία των ασθενών, να περιορίσει τα ρήγματα ασφαλείας σε τέτοια αρχεία και να ελαχιστοποιήσει την παραποίηση/πλαστογράφηση συνταγών φαρμάκων),
4) το Ίντερνετ των Πραγμάτων (IoT),
5) τα αυτόνομα αυτοκίνητα και γενικά τα αυτοκίνητα (όπου το blockchain δίδει τη δυνατότητα πλήρους αρχείου, πχ, για τις εκπομπές CO2 και τα χιλιόμετρα που έχει διανύσει ένα αυτοκίνητο, δίνοντας στον χρήστη τη δυνατότητα να γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει στο αυτοκίνητο),
6) οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές και οι πληρωμές (που αλλάζουν εντελές χάρη στο blockchain και ήδη πολλές τράπεζες έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται και να αναπτύσσουν σχετικές εφαρμογές, συνειδητοποιώντας την αλλαγή) και
7) η ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
Λιγότερα έγγραφα, ταχύτερος ψηφιακός μετασχηματισμός
«Με απλά λόγια, το blockchain διασφαλίζει υψηλή αξιοπιστία και διαφάνεια και μεγαλύτερη ευκολία στις συναλλαγές, αφού μειώνεται αισθητά ο χρόνος και ο αριθμός των εγγράφων που απαιτούνται για μια συναλλαγή και φαίνεται ότι η χρήση του μπορεί να οδηγήσει ευκολότερα στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Στα αρνητικά της χρήσης του blockchain δεν νομίζω ότι υφίσταται κάποιος κίνδυνος. Ένα ζήτημα ίσως, που αξίζει να επισημανθεί είναι ότι μιας και το blockchain απαιτεί πολύ υψηλή υπολογιστική ισχύ και άρα μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ειδικά για αυτό το κομμάτι, της ενεργειακής κατανάλωσης, χρειάζεται να βρεθούν ολοκληρωμένες λύσεις», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βότης.
«Επίσης, ενώ τα δημόσια δίκτυα είναι πάρα πολύ δύσκολο να χειραγωγηθούν, λόγω της συμμετοχής πολλών διαφορετικών χρηστών και άρα είναι πλήρως διαφανή, στα ιδιωτικά δίκτυα, που μελλοντικά μπορεί να συγκροτήσουν διάφοροι φορείς (πχ, κάποιες τράπεζες, κτλ), πολλοί μπορεί να θεωρήσουν ότι το συγκεκριμένο δίκτυο θα μπορούσε να χειραγωγηθεί από τις ίδιες (τις τράπεζες). Σε γενικές γραμμές, το blockchain είναι ένα παζλ, ένας γρίφος, που δεν λύνει τα πάντα, αλλά όντως αποτελεί επανάσταση» τονίζει ο Έλληνας ερευνητής του ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ.
Τα 10 πρότζεκτ στο ΕΚΕΤΑ κι οι «μουδιασμένες» ελληνικές εταιρείες
Στο ΕΚΕΤΑ αυτή τη στιγμή υλοποιούνται πάνω από 10 έργα στον τομέα του blockchain, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 3 εκατ. ευρώ, που χρηματοδοτούνται από το Horizon 2020 κι από εθνικά προγράμματα. «Έχουμε και ιδιωτικά συμβόλαια με ξένες εταιρείες, οι οποίες μας έχουν εμπιστευτεί στην υλοποίηση εφαρμογών blockchain. Γενικά στην Ελλάδα, οι ελληνικές εταιρείες είναι λίγο «μουδιασμένες», μιας και προσπαθούν να καταλάβουν πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν το blockchain. Όλοι έχουν αρχίσει να συζητάνε για το blockchain, πολλοί αντιλαμβάνονται ότι ίσως θα χρειαστεί να το χρησιμοποιήσουν, αλλά δεν είναι πολλοί εκείνοι που προχωρούν. Ίσως γιατί στη χώρα μας δεν υπάρχει βιομηχανία μεγάλη» καταλήγει ο Κωνσταντίνος Βότης.
Πώς όμως δημιουργείται ένα blockchain;
Κατά τον Κωνσταντίνο Βότη, ένα ισοδύναμο ερώτημα με το παραπάνω είναι πως δημιουργείται το πρώτο block στην αλυσίδα, το οποίο έχει την ειδική ονομασία «γένεσις» (genesis block). Άλλωστε, μια αλυσίδα είναι τόσο ισχυρή όσο ο πιο αδύναμος κρίκος της. «Παίρνοντας σαν παράδειγμα το Bitcoin, το πρώτο κρυπτονόμισμα το οποίο εισήγαγε τον όρο blockchain, ο ιδρυτής του, με το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto, χρειάστηκε έξι μέρες για να δημιουργήσει το πρώτο block. Κάποιος όμως μπορεί -εύλογα κιόλας- να αναρωτηθεί γιατί να εμπιστευτούμε κάποιον που “κρύβεται” πίσω από ένα ψευδώνυμο. Η απάντηση, και ίσως η κομψότητα των blockchains, είναι πως δεν χρειάζεται να τον εμπιστευόμαστε, μιας και η “ορθότητα” του genesis block μπορεί να επαληθευτεί από οποιονδήποτε με τη χρήση απλών κρυπτογραφικών μεθόδων. Το genesis block αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία χτίζεται η αλυσίδα στο μέλλον. Γι’ αυτόν το λόγο, το genesis block κωδικοποιείται απευθείας στο λογισμικό που χρησιμοποιείται από όλους τους κόμβους-υπολογιστές που συμμετέχουν στο δίκτυο και διατηρούν, συλλογικά, την ασφάλεια και την ορθότητα του blockchain» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής κ. Βότης.
«Η πιο δύσκολη αλυσίδα είναι η σωστή»
Το επόμενο ερώτημα έρχεται σχεδόν αυθόρμητα: Τι εμποδίζει όμως ένα κακόβουλο άτομο να χτίσει μια εναλλακτική αλυσίδα, ξεκινώντας από ένα σωστό genesis block; Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση είναι, κατά τον κ. Βότη του ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ, αρκετά περίπλοκη. «Αυτό όμως που μπορεί να ειπωθεί με απλά λόγια είναι ότι οι κόμβοι χρησιμοποιούν έναν βασικό κανόνα για να καταλάβουν ποια απ’ όλες τις «πιθανές» (κακόβουλες ή μη) αλυσίδες να ακολουθήσουν. Ο κανόνας λέει ότι «η πιο δύσκολη αλυσίδα είναι η σωστή». Η δυσκολία αναφέρεται στο ποσό υπολογιστικής ισχύος που έχει καταναλωθεί, για να παραχθεί μια αλυσίδα. Η βασική ιδέα πίσω απ’ αυτόν τον κανόνα είναι ότι ένας αντίπαλος πρέπει να είναι υπερβολικά (υπολογιστικά) ισχυρός, μάλιστα πιο ισχυρός από ένα μεγάλο ποσοστό των κόμβων όλου του δικτύου, για να μπορέσει να παράξει μια εναλλακτική (κακόβουλη) αλυσίδα. Η ρεαλιστικότητα αυτού του κανόνα έχει επιβεβαιωθεί, μιας και το δίκτυο του Bitcoin, στα 10 χρόνια της δημόσιας λειτουργίας του, δεν έχει παραβιαστεί ή «πέσει» ποτέ!» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κωνσταντίνος Βότης.
Το ενεργειακά «λαίμαργο» blockchain και το πρωτόκολλο «Ouroboros»
Αν το ένα βασικό ερώτημα γύρω από το blockchain είναι κατά πόσο όντως θα βρεθεί στον πυρήνα των συναλλαγών κάθε είδους στα επόμενα χρόνια, ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα είναι τι θα γίνει με τις τεράστιες ποσότητες ενέργειας που θα απαιτηθούν σε περίπτωση ευρείας διείσδυσης για τη λειτουργία συστημάτων με υψηλότατη υπολογιστική ισχύ. Πώς μπορεί να περιοριστεί αυτή η ενεργειακή κατανάλωση; Θέσαμε το ερώτημα στον κρυπτογράφο Άγγελο Κιαγιά, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και διευθυντή του Εργαστηρίου για την Τεχνολογία του Blockchain (Blockchain Technology Laboratory) στο ίδιο πανεπιστήμιο.
«Η κατανάλωση ενέργειας του δικτύου του bitcoin ανά μονάδα χρόνου είναι περίπου όσο όλης της Ελλάδας! Μια τάξη μεγέθους 50 τεραβατώρων τον χρόνο (βλ. https://digiconomist.net/bitcoin-energy-consumption)! Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι για την υλοποίηση συστημάτων blockchain, οι οποίοι να μην έχουν αυτή την κατανάλωση ενέργειας. Με τους συνεργάτες μου, έχουμε σχεδιάσει ένα τέτοιο σύστημα blockchain, το οποίο επιτυγχάνει την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Το πρωτόκολλο λέγεται “Ouroboros” και έχει δημοσιευθεί σε μια σειρά από άρθρα σε κορυφαία συνέδρια κρυπτογραφίας και ασφάλειας» υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Άγγελος Κιαγιάς.
Blockchain και δίκτυα 5G: Αύξηση ταχύτητας χωρίς εκπτώσεις στην ασφάλεια το ζητούμενο
Ερωτηθείς σχετικά με τις νέες δυνατότητες, που ενδεχομένως θα διανοίξει για το blockchain η ανάπτυξη των δικτύων «πέμπτης γενιάς» (5G), ο Έλληνας κρυπτογράφος απαντά πως αυτά θα επιτρέψουν πολύ ταχύτερη επικοινωνία μεταξύ διαφόρων συσκευών που είναι συνδεδεμένες στο Διαδίκτυο. «Η τεχνολογία blockchain θα πρέπει να εξελιχθεί ώστε να εκμεταλλευθεί τη δυνατότητα χρήσης τέτοιων δικτύων. Πρωτόκολλα σαν αυτό του κρυπτονομίσματος Bitcoin δεν έχουν σήμερα τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν με βέλτιστο τρόπο τη χωρητικότητα και την ταχύτητα μιας γρήγορης σύνδεσης δικτύου. Υπάρχουν διάφορες προτάσεις για την αύξηση της ταχύτητας και όγκου δεδομένων, που μπορεί να επεξεργάζεται ένα σύστημα blockchain, όπως πχ, το δίκτυο lightning. Η δυσκολία εδώ είναι ότι θέλουμε να αυξήσουμε την ταχύτητα χωρίς να διακυβευθεί η ασφάλεια. Σύντομα θα υπάρχουν πολλές εξελίξεις στον τομέα αυτό με υλοποίηση νέων συστημάτων blockchain που «τρέχουν» σε μεγαλύτερες ταχύτητες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κιαγιάς.
Μπορεί το blockchain να γίνει πιο «έξυπνο» με χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης; Μπορεί η ΤΝ να λειτουργεί σωστότερα με τη χρήση του blockchain;
«Βλέπω μια δυϊκότητα μεταξύ της τεχνολογίας blockchain και της τεχνητής νοημοσύνης. Ένα από τα σημαντικά προβλήματα της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) είναι ο έλεγχος της “ποιότητας” των δεδομένων, τα οποία δίνονται σαν είσοδος σε ένα σύστημα AI. Είναι γνωστό ότι αν δοθούν επίτηδες παραλλαγμένα δεδομένα σε ένα σύστημα ΑΙ, τότε τα αποτέλεσμα του συστήματος μπορεί να είναι εντελώς λάθος. Ένα σύστημα blockchain μπορεί να προσφέρει τις κατάλληλες δικλείδες ασφαλείας ώστε ένα σύστημα AI να είναι βέβαιο ότι διαβάζει τα σωστά δεδομένα. Ταυτόχρονα τα blockchain συστήματα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τεχνικές AI, ώστε να γίνουν πιο “έξυπνα” στον τρόπο που επεξεργάζονται δεδομένα» εξηγεί ο Άγγελος Κιαγιάς.
Χωρίς ενδιαμέσους και «εκλεκτούς»: μια δυνατότητα… αδύνατη πριν το blockchain
Κληθείς να σχολιάσει πώς «βλέπει» την προοπτική του blockchain στα επόμενα δέκα χρόνια, αλλά και ποιες εκτιμά ότι θα είναι οι κυριότερες προκλήσεις και κίνδυνοι, που πιθανώς θα αντιμετωπίσει, ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η τεχνολογία blockchain έχει μεγάλες δυνατότητες, καθώς λύνει το βασικό πρόβλημα της ασφαλούς οργάνωσης δεδομένων μεταξύ διαφορετικών συστημάτων, χωρίς να χρειάζεται κάποιος να εμπιστευθεί κάποιον ενδιάμεσο. Έτσι, για παράδειγμα, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια κοινή βάση δεδομένων για ένα θέμα, της οποίας η διαχείριση να είναι πραγματικά κοινή και συλλογική χωρίς κανείς συγκεκριμένος συμμετέχων να έχει τη δύναμη να αλλάξει τις εγγραφές της προς όφελός του. Αυτό είναι μια πολύ σημαντική δυνατότητα που ήταν αδύνατη πριν την ανακάλυψη αυτής της τεχνολογίας».
Προσθέτει ότι οι προκλήσεις που έχει αυτή η τεχνολογία είναι από τη μια πλευρά η βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας και όγκου δεδομένων, που μπορεί το σύστημα να διαχειριστεί. Από την άλλη, είναι η δυνατότητα της να είναι διαλειτουργική και εύχρηστη στα διάφορα πεδία εφαρμογών στα οποία έχει δυνατότητα να εφαρμοστεί. «Αυτή τη στιγμή οι επιλογές που υπάρχουν για τη χρησιμοποίησή της σε επίπεδο ανάπτυξης επαγγελματικών εφαρμογών δεν είναι ακόμη πολύ καλές. Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλές καλές προσπάθειες αυτόν το καιρό σε εξέλιξη και έτσι αναμένω ότι αυτό θα αλλάξει στο άμεσο μέλλον (ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το σύστημα Cardano.
Τέλος μια πολύ σημαντική πρόκληση είναι η διασφάλιση της ιδιωτικότητας των προσωπικών δεδομένων που αποθηκεύονται σε ένα σύστημα blockchain. Από τη φύση τους τα συστήματα blockchain είναι ανοικτά σε πολλούς συμμετέχοντες και έτσι η διασφάλιση προσωπικών δεδομένων είναι ιδιαίτερα δύσκολο τεχνικό πρόβλημα. Παρά τη δυσκολία πάντως, υπάρχει πολύ έντονη ερευνητική δραστηριότητα σε σχέση με κρυπτογραφικές τεχνικές για τη βελτίωση της ιδιωτικότητας σε τέτοια συστήματα, οπότε είμαι αισιόδοξος ότι σύντομα θα έχουμε συστήματα blockchain με καλό επίπεδο προστασίας προσωπικών δεδομένων» εκτιμά.
Μπορούν εταιρείες όπως η Google, η Microsoft ή η Amazon να εκμεταλλευτούν το blockchain για «ν’ ανακατέψουν την τράπουλα» προς όφελός τους;
Η ασφάλεια που παρέχουν τα συστήματα blockchain, ακόμη και εναντίον κολοσσών, είναι ακριβώς και το πιο δυνατό χαρτί τους, υποστηρίζει ο Άγγελος Κιαγιάς. Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ένα σύστημα που χρησιμοποιεί τεχνολογία blockchain, είναι ασφαλές ακόμη και αν έχει εναντίον του τους πιο ισχυρούς «παίκτες». «Γι’ αυτό ακριβώς και η τεχνολογία blockchain είναι ένας τρόπος να ελέγξουμε συλλογικά την δύναμη εταιριών κολοσσών δημιουργώντας συστήματα οργάνωσης δεδομένων που είναι πραγματικά συλλογικά και ελέγχονται από “τους πολλούς”. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα, όπου η οργάνωση δεδομένων σε μεγάλη κλίμακα γίνεται στην ουσία αποκλειστικά από συστήματα τα οποία ανήκουν και ελέγχονται από συγκεκριμένες εταιρίες κολοσσούς όπως η Amazon, η Microsoft και η Google» καταλήγει.
Ο μύθος της ανωνυμίας, που ξεκίνησε από μια μαύρη αγορά στο «deep web», έχει πλέον καταρριφθεί
Ένα από τα πλέον συζητημένα χαρακτηριστικά του blockchain είναι η ανωνυμία. Παρόλα αυτά, κάθε είδους συναλλαγή θεωρείται πλήρως «επαληθεύσιμη» ως προς την αξιοπιστία της και την ταυτότητα του χρήστη. Ακούγεται οξύμωρο… Πώς γίνεται; ρώτησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ την κρυπτογράφο Φωτεινή Μπαλδιμτσή, επίκουρο καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου George Mason (ΗΠΑ).
«Όταν ξεκίνησαν τα κρυπτονομίσματα να χρησιμοποιούνται για πραγματικές συναλλαγές -κάπου στις αρχές του 2011 το Bitcoin χρησιμοποιήθηκε για συναλλαγές στο Silk Road, μια “μαύρη αγορά” στο deep web- υπήρχε η πεποίθηση ότι οι συναλλαγές με cryptocurrencies προσφέρουν ανωνυμία στις συναλλαγές. Αυτός ο μύθος έχει πλέον καταρριφθεί. Γνωρίζουμε πλέον πως το Bitcoin (και άλλα cryptocurrencies αυτού του τύπου) παρέχουν “ψευδωνυμία” και όχι ανωνυμία» υπογραμμίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Φωτεινή Μπαλδιμτσή και προσθέτει πως αυτό σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή που γίνεται καταγράφεται στο blockchain και μπορεί ο καθένας να δει τον αποστολέα και τον παραλήπτη.
Στο blockchain τα ονόματα του αποστολέα και του παραλήπτη ή αλλιώς οι διευθύνσεις τους είναι κάποιοι μοναδικοί «τυχαίοι» αριθμοί, που δεν προσδιορίζουν την πραγματική τους ταυτότητα. Ακόμη όμως και αν ο κάθε χρήστης χρησιμοποιεί μια «φρέσκια»/νέα διεύθυνση για κάθε συναλλαγή του, είναι αρκετά εύκολο να ομαδοποιήσει κάποιος όλες τις διευθύνσεις του ίδιου χρήστη.
Ταυτοποίηση χρηστών από εταιρείες με πελάτες υπηρεσίες επιβολής του νόμου
Ταυτόχρονα, συμπληρώνει η Ελληνίδα κρυπτογράφος, υπάρχουν τεχνικές που μπορούν να οδηγήσουν στην πραγματική ταυτοποίηση ενός χρήστη, χρησιμοποιώντας πληροφορίες και δεδομένα από πηγές και εντός και εκτός blockchain: για παράδειγμα ένας χρήστης μπορεί να έχει συμπεριλάβει την Bitcoin διεύθυνσή του στο site του (αν είναι πωλητής) ή να συναλλάσσεται με κάποιο γνωστό ανταλλακτήριο. Τέτοιου τύπου τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν και από τις αρχές των ΗΠΑ και της Ευρώπης για να κλείσουν τη μαύρη αγορά Silk Road και να εντοπίσουν τους διαχειριστές της. «Οι τεχνικές αυτές για την ταυτοποίηση χρηστών προσφέρονται μάλιστα σήμερα ως υπηρεσία από διάφορες εταιρείες στον χώρο, όπως οι “Elliptic” και “Chainalysis”, των οποίων πελάτες, όπως ίσως μαντεύει κάποιος, είναι κατά βάση υπηρεσίες επιβολής του νόμου» εξηγεί η Φωτεινή Μπαλδιμτσή.
Ανωνυμία, «κρυπτο-μαγεία» και πρωτόκολλα απόδειξης μηδενικής γνώσης
Είναι όμως η ανωνυμία των συναλλαγών χαμένη υπόθεση για τους χρήστες; «Η απάντηση είναι «όχι». Υπάρχουν πλέον εργαλεία που λειτουργούν παράλληλα με το Bitcoin (πχ, “Tumblebit”), τα οποία μπορούν να ενισχύσουν την ανωνυμία των χρηστών ή ακόμη και νέα cryptocurrencies, που προσφέρουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό ανωνυμίας, όπως το “Monero” και το “Zcash”. Για να εξασφαλίσει κάποιος ανωνυμία και επαλήθευση των συναλλαγών την ίδια στιγμή χρειάζεται λίγο crypto magic (γελάει)! Απαιτείται η χρήση σύγχρονων κρυπτογραφικών εργαλείων, όπως σχήματα ηλεκτρονικών υπογραφών, με ιδιότητες που εξασφαλίζουν την ανωνυμία (πχ, “ring signatures”) ή πρωτοκόλλων απόδειξης “μηδενικής γνώσης” (“zero-knowledge proofs”), που επιτρέπουν σε έναν χρήστη να αποδείξει για παράδειγμα, με αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι κάποια νομίσματα αξίας “X” ευρώ, που βρίσκονται στο blockchain, τού ανήκουν και μπορεί να τα ξοδέψει, χωρίς να διαρρέει τίποτα για την ταυτότητά του ή ακόμη και ποια είναι τα νομίσματα αυτά» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επίκουρος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο George Mason.
«Anonymity doesn’t come for free». Η ηθική διάσταση κι η χρυσή τομή
Φυσικά, προσθέτει, η ανωνυμία σε τέτοια περίπλοκα συστήματα, όπως αυτά των κρυπτονομισμάτων «doesn’t come for free» (σσ. δεν είναι δωρεάν). Κι αυτό διότι τα cryptocurrencies που προσφέρουν ανωνυμία, όπως εξηγεί, απαιτούν περισσότερο υπολογιστικό χρόνο για τη δημιουργία και την επαλήθευση των συναλλαγών και ταυτόχρονα βασίζονται σε νεότερες και λιγότερο «παραδοσιακές» κρυπτογραφικές τεχνικές, που ακόμη μελετούνται από την επιστημονική κοινότητα.
Το θέμα της ανωνυμίας και της ιδιωτικότητας των συναλλαγών, παρατηρεί η Ελληνίδα επιστήμονας, είναι σε μεγάλο βαθμό ηθικό. «Κατά την άποψή μου η χρυσή τομή είναι να υπάρχει η δυνατότητα ανωνυμίας για τους χρήστες, εφόσον όμως αυτοί δεν παραβιάζουν κάποιους κανόνες. Για παράδειγμα, όλες οι συναλλαγές ενός χρήστη να παραμένουν ανώνυμες εκτός αν ξεπεράσουν το όριο των 10.000 ευρώ (που τίθεται σε κάποιες χώρες) εντός κάποιου χρονικού διαστήματος ή με κάποιον συγκεκριμένο παραλήπτη. Για να το πετύχουμε αυτό φυσικά υπάρχουν διάφορες προκλήσεις, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε τόσο σε τεχνικό, όσο και σε νομικό επίπεδο» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Πόσο θα αλλάξουν οι συναλλαγές μας, με την ευρύτερη διάδοση και διείσδυση του blockchain; «Εκτός από το κομμάτι των ηλεκτρονικών νομισματικών συναλλαγών, την εφαρμογή δηλαδή του blockchain στα cryptocurrencies, βλέπουμε ήδη διείσδυση του blockchain σε συστήματα διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας (πχ, στην περίπτωση των Walmart). Πιστεύω ότι η τεχνολογία του blockchain μπορεί να επηρεάσει διάφορους τομείς των ηλεκτρονικών συναλλαγών (πολύ πιθανόν με τρόπο “διάφανο” στον μέσο χρήστη) αλλά είναι σημαντικά να τονίσουμε ότι δεν είναι όλα τα προβλήματα του blockchain λυμένα και ταυτόχρονα το blockchain δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα οποιουδήποτε τομέα» καταλήγει η Φωτεινή Μπαλδιμτσή.
«Δεν ξέρω αν το blockchain είναι η επόμενη μεγάλη επινόηση μετά το Ιντερνετ, αλλά τεχνολογικά αλλάζει πολλά δεδομένα»
Την εκτίμηση ότι υπάρχει και στη Θεσσαλονίκη προοπτική για ανάπτυξη λύσεων βασισμένων στο blockchain διατυπώνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΠΕ, Τάσος Τζήκας. «Επειδή το blockchain είναι μέθοδος ανάπτυξης λογισμικού κι επειδή στη Θεσσαλονίκη έχει αναπτυχθεί οικοσύστημα με εταιρείες που δημιουργούν software, θεωρώ ότι υπάρχει προοπτική. Στη Θεσσαλονίκη έχει δημιουργηθεί το “Technopolis Artificial Intelligence Cluster” (Technopolis AI Cluster), το πρώτο στην Ελλάδα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Ένας από τους βασικούς λόγους της συγκρότησης του cluster είναι η δημιουργία κοινών τεχνολογικών λύσεων και το blockchain ως μέθοδος είναι βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη τέτοιων εργαλείων. Όλοι προσπαθούν να μπουν στο blockchain. Είναι πράγματι τόσο επαναστατικό; Θεωρώ ότι είναι μια τάση. Δεν ξέρω αν θα το χαρακτήριζα ως την “επόμενη μεγάλη επινόηση” μετά το Ιντερνετ, αλλά τεχνολογικά αλλάζει πολλά δεδομένα και θεωρώ ότι πιθανώς θα είναι η κυρίαρχη μέθοδος ανάπτυξης λογισμικού στα επόμενα χρόνια, ότι θα βάλει τη σφραγίδα του. Και στην Ελλάδα τώρα αρχίζουμε και το καταλαβαίνουμε σιγά-σιγά» υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τάσος Τζήκας._
Με απλά λόγια, το Blockchain θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα δημόσιο ψηφιακό λογιστικό βιβλίο, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι συναλλαγές που έχουν εκτελεστεί από όλους τους χρήστες σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο ή σειρά συναλλαγών -σαν παζλ. Οι «σελίδες» του γράφονται με την επίλυση «γρίφων» από ανθρώπους πίσω από χιλιάδες ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τους λεγόμενους «miners» (εξορύχους), ενώ υπάρχει οικονομικό κίνητρο για όσους καταφέρνουν να «ταιριάξουν» ένα κομμάτι του παζλ. Στη γλώσσα των υπολογιστών, το blockchain ανήκει στην κατηγορία δικτύων υπό τον τίτλο «δίκτυο ομότιμων κόμβων». Το «ομότιμος» σημαίνει εδώ ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόσωπο του δικτύου που να υπερέχει έναντι κάποιου άλλου καθ’ οποιονδήποτε τρόπο. Μπορεί τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο δίκτυο να μην είναι ίδια, αλλά είναι ίσα μεταξύ τους αναφορικά με οποιαδήποτε διαδικασία εκλογής ή/και επιλογής μεταξύ αυτών. Όλα τα πρόσωπα του δικτύου blockchain, δημιουργούν και μοιράζονται από κοινού ένα πρώτο αρχείο. Η διαδικασία δημιουργίας και διαφύλαξης του αρχείου αυτού καθορίζεται και ελέγχεται από ένα «Σύνταγμα», που ονομάζεται πρωτόκολλο συναίνεσης.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, από το μπλοκ της… γένεσης. Όλα ξεκινούν από εδώ, από την πρώτη συναλλαγή, το λεγόμενο «genesis block». Στην περίπτωση ενός δημόσιου δικτύου, αυτό το μπλοκ μπορεί για παράδειγμα να το δημιουργεί μια ομάδα υπουργείων, ενώ σε κάθε περίπτωση, όποιος το παράγει ταυτοποιείται και πιστοποιείται. Πάνω σε αυτό το πρώτο μπλοκ προστίθενται από τους «miners» σε γραμμική, χρονολογική σειρά όλες οι επόμενες σειρές με μια λογική παζλ. Δηλαδή κάθε «μπλοκ» συνδέεται άρρηκτα με το προηγούμενο, ώστε να μη μπορεί να παρεμβληθεί ένα ενδιάμεσο και η αλυσίδα να μη μπορεί να μεταβληθεί.
Η αλυσίδα αυτή αποτελεί κοινή και καθολικά αποδεκτή βάση δεδομένων, που εξυπηρετείται από χιλιάδες ηλεκτρονικούς υπολογιστές ταυτόχρονα, ώστε να είναι άμεσα προσβάσιμη σε όλους στο Διαδίκτυο την ίδια χρονική στιγμή. Αυτός ο τρόπος λειτουργίας, δηλαδή το ότι δεν υπάρχει αποθήκευση σε μόνο μια κεντρική τοποθεσία, καθιστά τις κοινοποιήσεις δημόσιες, επαληθεύσιμες και μέχρι σήμερα αναλλοίωτες από κυβερνο-εγκληματίες.
Οι κοινοποιήσεις/συναλλαγές αναρτούνται από άτομα τα οποία έχουν επιλεχθεί τυχαία βάσει κάποιων κριτηρίων και αμείβονται για αυτές τις υπηρεσίες. Άτομα τα οποία αναρτούν λανθασμένες πληροφορίες στις κοινοποιήσεις έχουν οικονομικές συνέπειες. Κι αν «πιαστούν», η πιθανότητα επιλογής τους στο μέλλον μειώνεται ραγδαία. Όταν η αλυσίδα ενημερώνεται με νέες κοινοποιήσεις, κάθε χρήστης που χρησιμοποιεί την πλατφόρμα πρέπει να συμφωνεί ότι η κοινοποίηση είναι έγκυρη. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι οι κοινοποιήσεις περιέχουν έγκυρες και ορθές πληροφορίες. Ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση μέσω ενός μοναδικού στοιχείου πρόσβασης (ας το σκεφτούμε ως κλειδί) που του έχει διατεθεί αρχικά. Εάν χαθεί το στοιχείο πρόσβασης, ο χρήστης δεν μπορεί να συνδεθεί (δεν υπάρχει μηχανισμός αναπλήρωσης του στοιχείου).
Ουσιαστικά, κατά τη διαδικασία της εξόρυξης (mining), υπολογιστές σε όλο το κόσμο… διασταυρώνουν τα ξίφη τους πάνω στην πραγματοποίηση υπολογισμών, για τη λύση των οποίων αμείβονται με κρυπτονομίσματα. Αν μερικοί υπολογιστές μπορούν να κάνουν τους υπολογισμούς πιο γρήγορα, τότε μπορούν να δοκιμάσουν περισσότερες φορές την τύχη τους στο ίδιο χρονικό διάστημα. Οι miners επιχειρούν να λύσουν αυτούς τους γρίφους χρησιμοποιώντας ειδικό λογισμικό, ώστε να εξασφαλίσουν την αμοιβή τους. Η δε πρόκληση θα μπορούσε να συγκριθεί με τις ολοένα δυσκολότερες «πίστες» που συναντά κάποιος σε ένα βιντεοπαιχνίδι, αφού το δίκτυο αυτόματα αλλάζει το επίπεδο δυσκολίας των μαθηματικών προβλημάτων, αναλόγως τού πόσο γρήγορα αυτά λύνονται με την πάροδο του χρόνου.
Το mining απαιτεί αυξημένη υπολογιστική ισχύ, η οποία καθορίζεται από την κάρτα γραφικών του κάθε Miner (GPU). Απαιτεί δε, όπως προαναφέρθηκε, αυξημένη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Κάποτε η εξόρυξη γινόταν μέσω επεξεργαστών (CPU). Πλέον, τουλάχιστον στην περίπτωση του Bitcoin, η μέθοδος αυτή θεωρείται μάλλον ατελέσφορη στις περισσότερες περιπτώσεις, αφού οι κάρτες γραφικών προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ισχύ, λύνοντας τους αλγόριθμους σημαντικά ταχύτερα. Άρα, όποιος θέλει να ασχοληθεί με το Mining, καλό είναι να «ποντάρει» σε μια δυνατή κάρτα γραφικών, αλλά και να γνωρίζει ότι ένα αποδοτικό σύστημα εξόρυξης κρυπτονομισμάτων (mining rig) χρειάζεται υψηλής ποιότητας υλισμικό (hardware), αλλά και όσο το δυνατόν φθηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα, ώστε να μην καταλήξει ασύμφορο… Το mining rig μπορεί να είναι σχεδιασμένο ειδικά για τη διαδικασία της εξόρυξης, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Ακόμη και ένας «δυνατός» υπολογιστής για παιχνίδια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εξόρυξη μερικές ώρες την ημέρα. Ορισμένα mining rigs κοστίζουν ακόμη και 5.000 ευρώ, αν και κάποιος μπορεί να αποκτήσει ένα τέτοιο σύστημα ακόμη και με 200-300 δολάρια σε πλατφόρμες όπως το e-Bay.
